Morgunblaðið - 06.08.1994, Blaðsíða 2

2 B LAUGARDA.GUR 6. ÁGÚST 1994
MORGUNBLAÐIÐ
sérstakt líf í huga mínum og ég
færði þær í núverandi búning. Ég
er mjög oft að segja einhveijar
sögur eða endursegja brot af þeim
íjölda atvika og atburða sem stöð-
ugt eru að gerast í kringum okkur
jafnvel án þess að við veitum þeim
athygli. Einn skúlptúrinn er að
hluta til á myndasöguformi. í hon-
um eru tvær sögur og ijallar önnur
þeirra um ferðalag skjaldböku son-
ar míns um íbúð okkar. Það má
segja að þetta séu eins konar dag-
bókarbrot.
Uppistaða skúlptúranna eru að-
allega járn, steypa, viður og svo
er alls kyns aukaefni t.d. ryk, plast,
gúmmí og léreft. í sumum skúlptúr-
ana er að finna einhvers konar frá-
sögn sem tengist minni eigin upplif-
un. Þessi verk eru beint framhald
af því sem ég hef verið að gera og
það gætir engra afgerandi breyt-
inga frá síðustu sýningu minni sem
var í Nýlistarsafninu. Sigurður Árni
skýtur hér inn í þeirri athugasemd
til Kristins G. að sér finnist eins
og hlutirnir séu miklu fágaðri en á
sýningunni í Nýlistarsafninu. „Það
er eitthvað sem gerist sjálfkrafa,"
svarar Kristinn G. „í þeim hlutum
sem ég var að gera áður var meira
um andstæður í verkum mínum,
þau voru líka samsett en þá voru
myndeiningamar ólíkari. Mér finnst
verk mín verða kyrrari og þá um
leið fíngerðari eftir því sem lengra
líður.“
Hvernig metið þið stöðu mynd-
listar á íslandi í dag?
„Ég hef verið erlendis í þijú ár
“ svarar Kristinn G. „og mér fínnst
ég hafa dottið töluvert út úr. En
af þeim myndum sem ég hef séð
núna undanfarið þá fínnst mér
gæta áhrifa af því sem.var efst á
baugi erlendis fyrir um tveimur
árum. Ef við tökum t.d. högg-
myndasýninguna sem var hér á
Kjarvalsstöðum síðast þá fínnst
mér gæta mjög einhæfra áhrifa.
Ég hef búið í Bandaríkjunum ekki
langt frá New York, þannig að ég
hef haft tök á að skoða sýningar
þar reglulega. Þar verður maður
virkilega var við þær sveiflur og
nýjungar sem eru í myndlistinni.
Það er erfítt að gera grein fyrir
þeim í stuttu máli en það sem mér
fínnst vera athyglisvert er að síðast
liðna þijá áratugi hefur borið mikið
á risastórum, gífurlega krefjandi
og köldum verkum sem _eru fjarri
persónu listamannsins. í dag er
aftur á móti farið að bera meira á
litlum hlutum og nánari verkum."
„Ég er búinn að vera úti í Frakk-
landi í um það bil átta ár“ segir
Sigurður Ámi, „þannig að ég tel
mig ekki færan til að gefa ein-
hveija heilsteypta mynd af því sem
er að gerast á íslandi í dag. En ef
ég tek sem dæmi sýninguna Skúlpt-
úr skúlptúr, sem var hérna síðast,
þá er ég sammála Kristni. Þetta
var sýning á samtímalist þar sem
ungir myndlistarmenn sýndu. Það
sló mig hvað vantaði þær áherslur
sem eru efst á baugi til dæmis í
Evrópu í dag. Þá er ég að tala um
þau áhrif sem gert hafa myndlistina
jarðbundnari og afslappaðri.“
„Það er staðreynd að íslenskir
myndlistarmenn eru dáldið gamal-
dags“ segir Kristinn G. „og þeir
virðast taka hlutina upp seint. Ég
vil ekki meina að það sé af hinu
slæma. Tökum mann eins og Kjarv-
al hann var enginn brautryðjandi,
hann tekur við áhrifum og gerir
eitthvað úr þeim persónulega.
Yngri listamenn eru kanski seinir
að þroskast og þróast en duga þá
lengur.
Það er algengt með bandaríska
listamenn að þeir koma fram á sjón-
arsviðið með eina hugmynd og
keyra á henni þangað til þeir
springa á keyrslunni. Mála kanski
200 málverk á einu ári og eru þá
með fjölda aðstoðarmanna. Erlend-
ar stefnur og áhrif eru líka vand-
meðfarin og eiga ekki alltaf erindi
hingað t.d verður árásargjörn
bandarísk myndlist hálf hjákátleg
í íslenskum búningi."
Einar Örn Gunnarsson
DORÍSKA TOKKATAN
Á SUMARKVdLDi
Næstu tónleikar í orgeltónleika-
röðinni Sumarkvöld við org-
elið verða sunnudaginn 7.
ágúst. Hefjast þeir klukkan 20.30 og
að þessu sinni er það Dorothea Wilkes-
mann, sem leikur verk eftir J.G. Walt-
her, J.L. Krebs, J.S. Bach, Mendelsso-
hn-Bartholdy, Lindberg,
Kokkonen og Karg-Elert.
Dorothea Wilkesmann er
þýsk en býr í Svíþjóð og
starfar þar.
Efnisskrá tónieikanna
er tvíþætt, annars vegar
þýsk barokktónlist og
hins vegar sænsk og þýsk
tónlist frá rómantíska
tímabilinu.
A-moll konsertinn,
sem hljómar fyrstur á
tónleikunum, er upphaf-
lega skrifaður fyrir fíðlu
og hljómsveit af ítalanum
Giuséppe Torelli en um-
ritaður fyrír orgel af Jo-
hanni Gottfried. Þetta er
dæmigert barokkverk í
þremur þáttum, líflegum stefjum og
hryn líkt og hjá Vivaldi.
Johann Ludwig Krebs var einn af
bestu nemendum meistara Bachs.
Hann var ekki bara einstakur orgel-
leikari með mikla fóýspilstækni heldur
líka gott tónskáld. Á efnisskránni eru
tveir af fjölmörgum sálmforleikum
sem hann samdi. Ach, Gott, erhör’
mein Seufzen og Wer nur den lieben
Gott laBt walten.
Johann Sebastian Bach var án efa
mesta orgeltónskáld barokktímans.
Dorothea Wilkesmann leikur tokkötu
og fúgu í d-moll, hina dórísku. Tokk-
atan er byggð upp í samtalsformi þar
sem tvö hljómborð orgelsins kallast
á. Fúgan byggir á formföstu stefi í
gömlum stíl.
Rómantiski helmingur tónleikanna
hefst á sónötu nr. 2 í c moll/C dúr
eftir Felix Mendelssohn-Bartholdy.
Það er honum að þakka að tónlist
Bach var aftur dregin fram í dagsljós-
ið í byijun 19. aldar. Sjálfur skrifaði
hann sex sónötur fyrir orgel. í fyrsta
og þriðja þætti er sónatan mikilfeng-
leg en íhugandi í hinum fræga öðrum
þætti. Sónötunni lýkur með fúgu, sem
vafalaust er skrifuð til heiðurs meist-
ara Bach.
Gammal fábodpsalm frán Dalarna
er eftir sænska tónskáldið og organ-
istann Oskar Lindberg.
Þetta er rólegt og la-
grænt verk, sem byggir
á þjóðlegum sænskum
grunni.
Næsta verk, sem er
eftir finnska tónskáldið
Joonas Kokkonen, nefn-
ist Lux aeterna (eilífa
ljósið) er hugleiðing sem
byggir á tólftónaskala.
Verkið var skrifað árið
1974.
Síðast á efnisskránni
er Passacaglía og kór-
ailinn Jesú, heill míns
hjarta eftir þýska tón-
skáldið Sigfrid Karg-
Elert. Þetta er stórbrot-
ið verk með mörgum
tilbrigðum og hentar vel fyrir stórt
orgel eins og Klais-orgelið í Hall-
grímskirkju.
Flytjandinn
Dorothea Wilkesmann stundaði
nám í Múnster og Dússeldorf, fyrst í
uppeldisfræðum og lauk kennaraprófi
en einnig A-prófi í kirkjutónlist og
einleikaraprófi í orgelleik. Kennarar
hennar voru Martin Blindow og
Konrad Voppel.
Eftir að Dorothea Wilkesmann lauk
námi hefur hún starfað sem organisti
í Þýskalandi, síðast í Wuppertal-Ham-
merstein frá 1989 til 1993 en á síð-
asta ári flutti hún til Svíþjóðar þar
sem hún starfar nú, 1982-1993
kenndi hún einnig tónlistarfræði við
Bergische Universitát í Wuppertal.
Dorothea Wilkesmann hefur komið
fram á tónleikum, bæði sem einleik-
ari og með kórum og barokk-tónlistar-
hópum, og þá sérstaklega í Þýska-
landi og í Svíþjóð.
Dorothea
Wilkesmann
Rétthyrningar, ferhyrningar,
ferningar, texti úr Agöthu
Christie, Prövdu, Morgun-
blaðinu, dagblaðapappír klipptur niður
í óreglulega fleti.
Þetta er varla sá efniviður sem
okkur dettur fyrst í hug, þegar talað
er um collage, eða klippimyndir. En
það er það nú samt.
Jón Laxdal, myndlistarmaður og
ljóðskáld á Akureyri, hefur þróað
klippimyndatækni, sem er all
hópur, sem var með Rauða húsið milli
1981 og ’82. Þar kynntist ég myndlist-
inni. Ég var að hjálpa til við að hengja
upp, hýsa listamenn sem hingað
komu, elda ofan í þá og hjálpa til á
opnunardaginn. Þetta var mjög
skemmtilegur tími. Það var gaman
að sunnlendingunum, þegar þeir voru
komnir út fyrir sinn heimavöll. Þeir
urðu svo afslappaðir og gátu rætt svo
skemmtilega um hlutina þegar þeir
fÆfSfí SÝNING Á VERKUM JÓNS
LAXDAIS OPNUÐ i LISTA-
opnuð sýning
Listasafninu á Akureyri - og
handan götunnar, í Deiglunni.
Jón er Akureyringur, lauk
stúdentsprófi úr M.A., fór síðan
suður og lauk heimspekinámi frá
Háskóla Islands - og var þá óráðinn
um framhaldið. „Ég hélt ég ætlaði í
framhaldsnám í heimspeki, hélt til
Danmerkur en sat bara og orti,“ seg-
ir Jón. „Ég ákvað að koma heim og
gerðist barnakennari í nokkur ár. Síð-
an hef ég unnið á sambýlum með
þroskaheftum og geðfötluðum.“
Hvar kemur myndlistin inn í þetta?
„Ég byijaði í myndlist fyrirtíu árum
og byijaði þá strax að vinna collage
myndir. En myndirnar mínar voru
ekki fígúratívar þá, fremur en nú,
heldur nota ég collage aðferðina. Þetta
er mjög gaman og má kannski segja
að ég komist frá orðunum þegar ég
hugsa um texta sem flöt. Én vegna
þess að ég nota texta, fer fólk ósjálf-
rátt að lesa. Málið sjálft, í þessum
leturbúningi, er kannski hið fígúra-
tíva. Fólk sér orð sem það þekkir og
finnst það skilja verkið. Þetta er ein-
hver konkret póesía.“
Hvers vegna fórstu að vinna að
myndlist?
„Þetta byijaði með því að hér var
SAFNINU A AKUREYRI
voru ekki lengur í sínu skilyrta um-
hverfi. Það má segja að fyrir mér sé
myndlistin á sama hátt leið til að
komast úr mínu skilyrta bókmennta-
lega umhverfi."
Hefurðu alltaf unnið í dagblaða-
pappír?
„Já, ég hef aldrei reynt að mála.
Ég byijaði að á því að skera út stafi
og síðan hefur þetta þróast," segir Jón
og setur dós á borðið. Niðursuðudós.
Á dósinni stendur „Ljóð.“ Hún er
óopnuð en þegar hún er hrisst, má
glöggt heyra hviss... hviss... inni í
henni.
Niðursoðin ljóð hafa tvisvar verið
hluti af sýningum hjá Jóni..„Eitt sinn
var ég svo heppinn að bókagerðar-
menn fóru í verkfall,“ segir h'ann,
„svo þetta var mjög gott konsept.
Enda getur maður spurt hvort eitt-
hvað sé óeðlilegra við að gefa út tvær
dósir en tvær bækur.“
Jón hefur haldið 4-5 einkasýningar
á Akureyri og eina í Nýlistasafninu í
Reykjavík. Það var árið 1987. Hann
hefur vinnustofu í Listagili.
ALLIR KOMA í GILHI
að er óhætt að segja að bæjar-
bragurinn hafi breyst til
muna á örskömmum tíma á
Akureyri. Fyrir svo fáum árum að
teljandi er á fíngrum annarrar hand-
ar, fannst mér sú tilhugsun ekki aðl-
aðandi að fara til Akureyrar, því ef
maður þekkti ekki einhvem, var ekk-
ert hægt að fara og ekkert að gera.
En nú er komin betri tíð, með blóm
í haga og eru þau blóm þó einkum
og sér í lagi sprottin úr listgreinunum
og -þeim mannlegu samskiptastöðum,
sem þrífast svo vel í kringum þær
og eru kallaðir kaffihús. Og nú þarf
maður ekki að þekkja neinn - því
maður hittir svo marga sem maður
þekkir. Staðfestir það sem mig hefur
alltaf grunað: Listir eru samskipta-
form, sem maðurinn getur ekki verið
án.
Og í sumar er einkar ánægjulegt
að koma norður, því starfseminn í
kringum Listasumar ’94 er hreint
ótrúlega öflug - með ótal uppákom-
um; leiksýningum, myndlistarsýning-
um, tónleikum, bókmenntavökum og
þjóðlagakvöldum.
Listasumar ’94 hófst 24. júní með
götuleiksýningu frá Svíþjóð. Sýning-
in, sem nefndist „Á valdi hins góða“,
var sýnd í göngugötunni fyrstu helgi
hátíðarinnar og einnig var brúðuleik-
húsið „Tíu fingur" með sýningu. Cap-
uthópurinn, sem er meira og minna
skipaður tónlistarkennurum á Akur-
eyri, hélt tónleika í Listasafninu og
myndlistarsýningar voru opnaður.
Meðal þeirra myndlistarmanna,
sem hafa sýnt á Listasumri ’94 eru
Laufey M. Pálsdóttir, Dröfn Frið-
fínnsdóttir, gullsmiðirnir Erling Jó-
hannsson, Kristín Petra Guðmunds-
dóttir og Þorbergur Halldórsson.
Einnig hafa verið sýnd verk eftir
Áslaugu Thorlacius, Borghildi Ósk-
arsdóttir og Kristínu Jónsdóttur frá
Arnarnesi, Bjarna H. Þórarinsson,
Daníel Magnússon, Kristínu Gunn-
laugsdóttur, Brynhildi Þorgeirsdótt-
ur, Sólveigu Éggertsdóttur,
Sigrid Valtingojer, Tinnu
Gunnarsdóttur og Hlyn Halls-
son. Um helgina opnar svo
sýning á verkum Jóns Laxdals
í Listasafninu á Akureyri.
Einnig verður myndlistarmað-
urinn Þorri Hringsson kynntur í
Glugganum og eru þó nokkrar vikur
þar til hátíðinni lýkur.
Seinna í ágúst verða svo sýningar
á verkum Ásmundar Ásmundssonar,
Sigurðar Árna Sigurðssonar, Aðal-
heiðar S. Eysteinsdóttur og Brynhild-
ar Kristinsdóttur.
Leiklistarnámskeið hefur verið
haldið og var ætlað fullorðnum (eldri
en 25 ára). Leiðbeinandi á námskeið-
inu var Hlín Agnarsdóttir, en sýning,
sem hún setti upp í Reykjavík í sum-
ar eftir svipað námskeið vakti tölu-
verða athygli.
Nú fyrr í vikunni voru svo frum-
sýndir tveir einþáttungar, „Alheims-
ferðir-Erna“ eftir Hlín og „Eitthvað
ósagt“ eftir Tennessee Williams.
í tónlistinni ber að sjálfsögðu fyrst
að nefna „Gítarhátíðina," sem nýtur
sívaxandi virðingar með hveiju árinu
og skartaði Oscar Gighlia, sem leið-
beinanda þetta árið. Flestir okkar
fremstu gítarleikara komu fram á
tónleikum tengdum hátíðinni, meðal
annars Arnaldur Arnarson og Einar
Kr. Einarsson. Á fimmtudagskvöldum
hafa verið jasstónleikar í Deiglunni í
samvinnu við Café Karólínu, þar sem
margir góðir jassistar hafa kom ið
fram, meðal annar Tríó Ólafs Steph-
ensen, Tríó Ólafs Stozenwalds og
Kuran Swing. Sumartónleikar á
Norðurlandi hófust með tónleikum
Margrétar Bóasdóttur, sópransöng-
konu, og Björns Steinars Sólbergs-
sonar, orgelleikara. Síðar komu David
Titterington, orgelleikari, Manuela
Wiesler, flautuleikari, Ann Wa-
hlström, barokkfiðluleikari, og Ulf
Söderberg, orgelleikari. Sumartón-
leikarnir hafa verið fastur liður í
Akureyrarkirkju á sunnudögum í júlí
og lauk þeim um seinustu heilgi með
tónleikum Hljómeykis, sem flutti verk
eftir Hafliða Hallgrímsson. En þótt
Sumartónleikum sé lokið, er söngur-
inn ekki þagnaður á eyrinni, því enn
á eftir að halda þar harmónikkuhátíð,
Björn Thoroddsen og félagar eiga
eftir að troða uppi í djassklúbbnum
og Edda Erlendsdóttir á eftir að leika
á tónleikum í Safnaðarheimili Akur-
eyrarkirkju seinna í mánuðinum. Og
ekki má gleyma því að á þriðjudags-
og fímmtudagskvöldum er alltaf
söngvaka í kirkju Minjasafnsins á
Akureyri. Þar eru flutt íslensk sön-
glög.
Framkvæmdastjóri þessarar viða-
miklu hátíðar er Ölöf Sigurðardóttir.
Segir hún hugmyndina hafa fæðst í
fyrra og að þetta sé í annað sinn sem
haldið er listasumar. Tilgangurinn
hafi verið að styrkja ímynd Akureyrar
sem menningarbæjar og að gera
ÓLÖF SIGURÐARDÓTTIR
SEGIR FRÁ LISTASUMRI
'94 Á AKUREYRI