Morgunblaðið - 08.07.1995, Blaðsíða 4

4 C LAUGARDAGUR 8. JÚLÍ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
ÓHEFTUR
HRYLLINGUR
í þessum mánuði mun
Flugfélagið Loftur á
ný kynna íslenskum
áhorfendum hinn
þekkta söngleik The
Rocky Horror Show í
Héðinshúsinu. Sveinn
Haraldsson rekur feril
verksins og uppfærslur
erlendis og hérlendis
og ræðir við þá sem
fóru með hlutverk
Frank’n’Furters í
tveimur fyrri upp-
færslum hér á landi.
SÖNGLEIKURINN The Rocky
Horror Show hefur farið eins
og stormsveipur um heims-
byggðina frá því hann var fyrst
settur á svið í London 19. júní 1973.
Stykkið gekk samtals nær 3.000
sýningar í London en aðeins 45 á
Broadway í New York. Það var aft-
ur á móti í Bandaríkjunum sem
Rocky Horror sló svo í gegn tveim-
ur árum síðar, þegar söngleikurinn
var festur á filmu af 20th Century
Fox-kvikmyndafyrirtækinu banda-
ríska undir nafninu The Rocky Horr-
or Picture Show, enda léku margir
leikaranna úr upphaflegu uppfærsl-
unni í myndinni. Myndin var sýnd
fyrst hér á landi veturinn 1976-
1977 undir nafninu Hryllingsóperan
en hefur verið endursýnd öðru
hvoru.
Rocky Horror hefur ver-
HIN sívinsæla
Mary Poppins.
ið settur upp tvisvar
hér í Reykjavík. 1984
voru nokkur lög úr mynd-
inni flutt af Verslunarskóla-
nemum á Nemendamóti og
1991 var söngleikurinn fluttur í Iðnó
af Leikfélagi Menntaskólans í
Hamrahlíð. Nú í þessum mánuði
mun Flugfélagið Loftur á ný kynna
þennan söngleik íslenskum áhorf-
endum í Héðinshúsinu. Vegna þessa
þótti ekki úr vegi að spyija þá F.elix
Bergsson og Pál Óskar Hjálmtýs-
son, sem fóru með hlutverk
Frank’n’Furters í þessum tveimur
uppfærslum, um álit þeirra á per-
sónunni og hvernig þeir tóku á hlut-
verkinu.
Að selja sig í spor
klæðskiptinga
„Ég var sextán ára þegar ég
byijaði að æfa hlutverkið og var
nýbyijaður í Verslunarskólanum,“
segir Felix Bergsson. „Ég get viður-
kennt það bara hreinlega hér og nú
að ég skildi ekki nokkum skapaðan
hlut út á hvað þetta gekk og um
hvað verkið var. Það var það
stutt síðan kynhvötin fór að
bæra á sér. í raun gekk ég
bara inn í þetta af hreinum
ungæðislegum krafti og
lærði þessi lög og texta eins og
páfagaukur. Ég reyndi að setja mig
af veikum mætti í spor klæðskipt-
inga án þess að vita á þeim haus
eða sporð. í rauninni vorum við af-
skaplega mikið að apa eftir mynd-
inni og reyndum að gera það sama
og Tim Curry var að gera í henni.
Ég held að þannig hafí það einfald-
lega vérið.“
Aðspurður um hvort hann eigi
einhverjar sérstakar minningar frá
undirbúningi og æfingum segir Fel-
ix, að eftir Nemendamót hafi tekið
sig til lítill hópur leikenda sem kall-
aði sig Rocky Horror-hópinn og fór
smá rúnt um landið. „Við sungum
mikið í Evrópu, sem nú er brunn-
in,“ segir Felix dreyminn eins og
einhver sem minnist annars frægs
brunnins skemmtistaðar.
„Þetta var fyrir okkur öll sem
stóðum að sýningunni fyrsta nasa-
sjón af einhverskonar frægð eða
PÁLL Óskar Hjálmtýsson í hlutverki Frank’n’Furters 1991.
viðurkenningu,“ en Rocky Horror
var upphafið að ferli Felix á sviði.
„Það var skrifað um mig í blöðin
og tekin við mig viðtöl, ég vissi
ekki hvaðan á mig stóð veðrið. Það
var ferlega gaman. Mörg okkar tóku
þá ákvörðun í kjölfarið að halda
áfram í þessum bransa og má þar
m.a. nefna Stefán Hjörleifsson,
Gísla Kærnested, sem var nú nýver-
ið í West Side Story, Jóhönnu Jónas
og Gunnar Guðbjömsson óperu-
söngvara, en þetta var í fyrsta og
síðasta skipti sem hann söng rokk
og rói.“
En til marks um það hvað tímarn-
ir hafa breyst og hvernig áhorfend-
ur skildu persónuna Frank’n’Furter
í þessa árdaga Rocky Horror á ís-
landi segir Felix eftirfarandi sögu:
„Við vorum á Blönduósi að skemmta
og eftir sýninguna kom ég fram og
þekkti þar eitthvert fólk. Þá sagði
einn maðurinn við mig: „Heyrðu,
mig langar bara til að segja þér að
ef maður er að leika svona konur á
að setja eitthvað inn i bijóstahaldar-
ann.“ Ég held að þetta segi næstum
því allt um hvernig skilningurinn
var á þessu verki á þeim tíma.“
Upphaf ferilsins
Páll Óskar var öllu ábúðarmeiri
þegar haft var samband við hann
og hafði margt um persónusköpun
sína að segja: „Þú getur bókað það
ÆVINTÝRIÐ hófst á síðustu
öld þegar Pár Bonk I.
uppgötvaði að perúönsku
risaansjósurnar, sem
hann hafði flutt til
finnska bæjarins Nystad,
framleiddu rafmagn. í dag er Bonk alþjóðlegt
fyrirtæki sem hannar og selur tæki á borð við
Raba Hiff óvirknivélarnar. í vor lagði Bonk-
tæknin undir sig Listasafnið í Stokkhólmi og
stefnt er að frekari landvinningum, meðal ann-
ars á íslandi. Heilinn á bakvið þetta skáldaða
viðskiptastórveldi er Alvar Gullichsen myndlist-
armaður og „vöruþróunarstjóri“ Bonk.
í veröld Bonk getur allt gerst enda fæddist
Párre Bonk, aðalforstjóri fyrirtækisins, fyrst
sem teiknimyndafígúra með múrsteinsnef með-
an Alvar Gullichsen var enn í námi í Listaaka-
demíunni í Helsinki þar sem hann lagði stund
á málverk og skúlptúr. Strax á fyrstu málverk-
unum af Pár Bonk frá 1987 bjrtust vélarnar
sem alla tíð síðan hafa verið ómissandi þáttur
af Bonk Business Inc. „Ég ákvað eftir þriggja
ára nám í myndlistarskólanum að ef ég ætti
að fást við listsköpun í framtíðinni, yrði hún
líka að vera skemmtileg," segir Alvar Gullic-
hsen. Brátt nægðu vélamar á léréftinu ekki
lengur og Alvar sneri sér að því að skapa
tæki úr allskyns efnivið. Fyrirtækið Bonk varð
til og árið 1988 komu hinar víðfrægu Raba
Hiff-vélar fyrst fram á sjónarsviðið. Eftir að
Alvar komst í kynni við þúsundþjalasmiðinn
Henrik Helpiö í Nystad flutti hann framleiðslu
Bonk-vélanna þangað. Tækin urðu stærri og
flóknari, Bonk varð umfangsmeira fyrirtæki
og árið 1993 var haldið upp á aldarafmæli
Bonk Business með pompi og pragt.
Ansjósuorkan
Feðgamir Bönken og Pár Bonk iögðu grunn
að fyrirtækinu með framleiðslu sinni á ansjósu-
olíu sem smurði hjól iðnaðarins í Finnlandi upp
úr miðri síðustu öld. Þegar Eystrasaltsansjósan
(Engraulis Baltica) var uppurin vegna ofveiði
gripu feðgamir til þess ráðs að flytja inn perú-
Bonk Business Inc. fer
sigurför um heiminn
Bonk er alþjóðlegt fyrirtæki sem hannar og selur tæki á borð
við óvirknivélar. Arnar Guðmundsson lýsir hér sérstæðrí ver-
öld Alvars Gullichsen og hugmyndafræði hans í listsköpun.
anskar risaansjósur (Eng-
raulis Ringens). Fljótlega
uppgötvaðist að perúönsku
ansjósumar framleiddu raf-
magn um leið og þær syntu
um í upphituðum keijum sín-
um. Þrátt fyrir vantrú bæj-
arbúa í Nystad lagði ansjós-
urafmagnið grunninn að iðn-
væðingu svæðisins og árið
1893 stofnaði Pár Bonk I.
fyrirtækið P. Bonk & Co
árið 1893 með það að
markmiði að framleiða vélar
sem yrðu mannkyninu til
heilla. Miklar rannsóknir og
vöruþróun leiddu til afurða
á borð við ansjósuhraðaiinn
og Gamm, töfradrykk sem
eimaður var úr ansjósum og átti síðar mikil-
vægan en lítt þekktan þátt í rússnesku bylting-
unni. Pár Bonk átti sér þá hugsjón að byggja
risavaxin ansjósuorkuver og rafvæða Rúss-
land. Því hélt hann til Tunguska í Síberíu í
leit að steinefninu enokít. í síðasta skeytinu
frá honum sagði að tilraunirnar lofuðu góðu.
En þann 1. mars 1908 fór eitthvað úrskeiðis.
Verksummerkin eftir sprenginguna sjást enn
í dag. Heilu skógarnir flöttust út og Pár Bonk
hvarf ásamt aðstoðarmönn-
um og 200 innfæddum.
Flestir vísindamenn halda
enn í þá hæpnu kenningu
að sprengingin í Tunguska
hafi orðið vegna áreksturs
við loftstein. En i Kína greip
um sig skelfing þegar ans-
jósum tók að rigna yfir land-
ið.
Dulin virkni
Bonk-vélanna
Hinn ungi Párre Bonk
ákvað að snúa sér að fram-
leiðslu heimilistækja eftir
sviplegt fráfall föður síns.
Hann þróaði meðal annars
Kosmo, handhægan mót-
takara fyrir andlega róandi orkubylgjur og
hinn goðsagnarkennda Gnagg-booster. Þegar
Párre Bonk týndist í orrustunni um Hogland
í heimsstyijöldinni síðari, var Párre yngri send-
ur vestur um haf þar sem hann tók upp nafn-
ið Barry. Barry Bonk vinnur enn í anda forfeðr-
anna við að víkka út framleiðslu fyrirtækisins
mannkyninu til heilla og stýrir því bakvið tjöld-
in þótt hann búi nú í einangrun sem höfðingi
Anchovak indíánanna í Kanada.
Bonk Business Inc. er nú alþjóðlegt fyrir-
tæki sem á auk þess fjölda dótturfyrirtækja.
Gagnrýnendur þess og keppinautar hafa reynt
að kasta rýrð á Bonk með því að segja að
Bonk-vélarnar geri ekkert. Að sögn vöruþróun-
arstjórans Alvars Gullichsens er þessi gagn-
rýni byggð á misskilningi. Hin dulda virkni
vélanna felst í nærveru þeirra sem samkvæmt
rannsóknum er afkastahvetjandi og leiðir til
aukinnar framleiðni. Auk þess eyða Bonk-vél-
amar engri orku, þær þurfa ekkert viðhald
og notendur þurfa ekki að lesa flókna leiðbein-
ingabæklinga.
Bonk til Reykjavíkur
Áhugasamir hafa geta kynnt sér sögu Bonk
Business í Bonk minja- og tæknisafninu sem
Alvar og Henrik Helpiö hafa innréttað í gam-
alli rafstöð í Nystad, fæðingarbæ Bonk. Stór-
sýningin Bonk Swexpo sem nú er í Stokkhólmi
mun næst fara til Kaupmannahafnar árið 1996
auk þess sem Alvar kveðst stefna að sýningu
í London. „Við ætluðum að koma til Reykjavík-
ur en sýningin varð svo stór og dýr að við
urðum að hætta við,“ segir Alvar. Hann bætir
því við að nú séu í smíðum smærri sýningar
og ekkert sé því til fyrirstöðu að koma hingað
til lands strax á næsta ári ef þær verði tilbúnar.
„Fyrir Bonk sem fyrirtæki eru því engin
takmörk sett hvað það getur orðið stórt. Bonk
gæti þessvegna hafíð landvinninga í geimnum.
En frá sjónarhóli okkar sem stöndum að baki
Bonk er það eiginlega eins stórt í dag og við
ráðum við. Við erum aðeins fjórir sem stöndum
að þessu og sýningin í Stokkhólmi var mjög
erfíð," segir Alvar. Hann segir að þetta gæti
vaxið áfram með samvinnu við „alvöru" fyrir-
tæki og slíkt sé vissulega byijað í smáum stíl,
til dæmis framleiðsla á stuttermabolum. „En
þegar þetta hættir að vera skemmtilegt, þá
er það komið úr böndunum."
Aftur til málverksins
í fyrra fannst Alvari Bonk vera farið að líkj-
ast alvöru fyrirtæki svo mjög að hann ákvað
-f