Alþýðublaðið - 09.09.1933, Page 2

2
ABK7ÐUBBAÐIÐ
Framtíð síldveiðanna.
Með hverju ári bætast við nýj-
ar sannanir fyrir því, að síldveið-
in ier tryggasti og besti atvinnu-
reksturinn, sem stundaður er á
mótórskipum og smiærri skipum.
Síldveiðin við norðurland virðist
nær því óþrjótandi og gæti gert
þjóðina að miklu Leyti efnalega
sjálfstæða, ef rétt væri með far-
ið iog vel á haldið.
Til þess að við IsLendingar giet-
um notfært okkur síldveiðamar
ieins og skyldi, þarf margt að
færast í betra horf. Öil sddax-
verkun er urn of háð dutlungum
erlendra kaupenda, sem viröasí
hafa ótakmarkað vald til þess að
segja nýja sild gamla og góða
vonda, eftir eigin geðþótta. Þeg-
ar framboðið er mikið, þá er
stundum erfitt að eiga við þesisa
erLendu drottnara. Þá er síldin
ýmist of stór eða lítil, eða þá
eitthvað annað, sem sagt er að
henni og endirinn verður sá, að
söltun er neitað.
Eftir þessi málalok verða sjó-
mennirnir að Leyta til verksmiðj-
anna. En þar tckur ekki betra
við. Aðsóknin er venjulega svo
mikil, að skipiin verðia að bíöa.
eftir losun i 2—5 sólarhringa, að
öðrum kosti að moka síldinni í
sjóinn. Það 'er óhætt að fullyrða,
skipin gætu veitt helmiingi meöi’a,
ef hægt væri að taka á móti
mokkurnveginn viðstöðulaust.
Tökum niokkur dæmi frá í sum-
ar:
1. Kolheinn ungi fer út kl .4
síödegis, kemur aftur um 12 á
miðnætti með 600 mál, bíður eft-
ir losun í 4 sólarhninga.
2. Minnie fer út kl. 6 síðdeg-
is, kemur aftur 10 tímum síðar
mieð 650 mál, biður í 4 sólar-
hringa.
3. Vaibjörn fer út kl. 7 síð-
degis, kemur ki. 12 með 150 tunn-
ur í salt, fer út aftur kl. 3 og
er kominn kl. 9 miorguninn eftir
með 600 mál, bíður í 5 sólar-
hringa.
Þetta er að eins lítíð sýnishorn.
Þannig er ástandið sumarið 1933.
Margir útgerðarmenn og skips-
stjórar hafa látið svo um mælt,
að svo framarlega sem. hægt væri
að fá nokkurnveginn óhindraða
afgreiðslu hjá verksmiðjunum,
myndu þeir ekki leggja nein.a sér-
staka áhierzlu á það, að gera salt-
síldarsamninga. Á þann hátt
myndi eftirspurnin verða mieiirá'
en framboðið og breyta til miuna
allri afstöðu seljandans. Þá væri
hægt að mæla síldina upp úr
skipunum til mikilla hagsbóta
fyrir sjómennina.
Sumir munu vantrúaðir á það,
að kleift sé að setja síldarkatip-
endum slík skilyrði; en sannleik-
uriinn er þó sá, að þetta er mjög
aúðvelt. Þegar kaupendurnir
verða hræddir um að þeir fái ekki
nægilega mikla síld, þá eru þeir
fljótir a,ð breyta um aðferð. Þá J
er iekki hugsað svo mikið um
það, þótt sildin sé ekki alveg ný.
Undanfarna daga hefir lítíð veiðst,
ien í gær kom línuvieiðarinin Sig-
ríður með 600 tunnur frá Vatns-
inesi í 'Húnaflóa. Viðtökurnar, siem
húin fékk, voru þannig, að hver
síld var söltuð. Hér er skamt
öfganna á milli, og er nauðsyn-
legt að ko,mia í veg fyrir það í
framtíðinni, að sú síld sé söltuð,
sem sþilt getur markaðinum og
komið óorði á íslenzka síld.
Er hægt að bæta úr þessu ó-
fnemdarástaudi.
Já, það er hægt.
Hvernig?
Með því aö byggja síldarverk-
smiðju, sem bræðir um 250Ó mál
á sólarhring.
Hvar- á hún að byggjast?
Á Siglufirði.
Hvers vegna ?
Fyrst og fremst vegna þess, að
Sigliufjörður er og verður mið-
stöö síldveiðanna, svo og vegnai
þess að með því myndi sparast
talsverður hluti af byggingar-
kostnaðirmm.
Skal þietta skýrt hér betu'r.
Síldarþrær Ríkisverksmiðjunnar
taka 32 þúsuind mál síldar. Eigi
verksmiðjan að framleiða góða
vöru, má hún ekki taka medra en
15 til 16 þúsund mál í þ'nb í lednuí
H%is vegar ier það nær ókleyft, að
neita móttöku þegar mikið b-erst
að -og þrær eru tómair, enda hefir.
reynslan verið sú, að tekið er
á móti meöan hægt er. Af þessu
orsakast þ-að, að 16 þúsund mál
verða að- geymast þar til síðast
iU fjárhagslegs tjóns fyrir verk-
smiðjuna. Með því að kaupa eða
taka eignarnámi þann hluta af
lóö Halldórs Guðmundssonar út-
gerðarmanns, sem nú -er notað
fyriir fótboltavöll, og byggja þ.ar
verksmiðju, -er hægt að nota sömu
þrær og bryggjur og Ríkisverk-
smiðjan notar nú, án þess- aö
bæta þar vi-ð no-kkru. Þannig
myn-di sparast mikið fé.
Mín skoðun er sú, að það eigi
ekki að byggja vandað stein-
steypuhús, heldur iáta sér nægja
líkt fyrirkomulag og er á verk-
smiðju Dr. Paul, sem ríkið keypti
síðastl'iðið vor.(Blikkvarin járn-
grind).
Sumir atvinnurekendur virðast
hafa þá sk-oðun, að atvinnu-
rekstur miegi ekki aukast á Siglu-
firði sökum þess hve alt kaup-
gjald er hátt. Þessum mönnum
skal ben-t á það, að óþarft -er
að hafa á móti Sigilufirði- af
þessum orsökum, því alls staðar
þar sem atvinnurekstur er í stór-
um stíl, þar myndiast einnig
verklýðssamtök, svo það kynni að
reyn-ast nokkuð erfitt að fiýja
und-an réttm-ætum kröfum verka-
iýðsins, þótt flutt væri stað úr
stað.
Það er iuargt fleixa, s-em hægt
er að gera til hjálpar síldarút-
veginum sv-o sem það, að kaupa
v-erksmiðjuna í Raufarhöfn, sem
fæst nú að sögn, fyrir 30 þúsund
kr., og segja upp norska sa-mn-
ingnum og útil-oka á þann hátt
Norðmenn frá því að selj-a hér
síld í bræðslu. En þetta hvort-
tveggja -er svo sjálfsagt, að pað
ætti ekki að þurfa að seinka fyrir
bygígingu verksmiðjunnar.
Þetta er miikið alvömmál. Verk-
smiðjan verður að byggjast, ann-
ars h-orfir til stórvandræða með
síldarútveginn. Og það má ekki
lenda í árálöngu þrefi, hvort
þetta skuli gert eða ekki eins og
átti sér stað um byggingu Ríkis-
verksmiðjunnar.
Þetta mál þarf ekki m-eiri und-
irbúndng en sv-o, að með góðum
vilja þings og stjórnar ætti verk-
smiðjan að geta tekið til starfa á
næsta sumri.
Siglufirði, 22. ágúst.
Jóhann F. Guðmimclsson.
Sjávarútvegsnefnd.
Síðasta þing s-ámþykti þings-
ályktuniartíllöigu þes-si efnis, að
rí'fcisstjórnin isikyldi skipa nefnd
tíl þiess iað athugia fjárhag og af-
k-omu sjávarútvegsins, líkt og gert
var imeð Landbún:á8íin:n í ífyrra. Nú
hefir mefnd þessi veri-ð skipuð’, og
í henni eru. Jóhann Þ. Jósefsson
íalþm., Jón A. Jónssion fyrv. al-
þingismaður, og bróðir hans,
Kristján Jónsson, erindreki
Hskifélagsins. — Jóhann er nú
í Þýzkalandi, og gegnir Olafur
Thiors störfum hans í nefndinni
á meðan. — Er ósvikinn íhalds-
br,agur á niefndinni.
Sú stétt, 'S-em miest á undir af-
fooimu útv-egsinis, sjómennirnir, á
þiar engam fulltrúa, sem væá
kunnugur högum þ-essiaxar stéttar.
Litliar líkur eru því til þes-s;, að
hiagsmunia sjómannanna veirðii
Igætt í .þeirn tillögum, sem nefnd-
litn 'kann að gexa' til vilðreisnax út-
vegteum.
Rigningin.
Undanfarnia daga hefir rignt hér
sunnan og vestan lands meir en
dæm-i er>u til í Langan tíma. Vatns-
imagnið s-em úr lo-ftinu hefir k-orn-
er alveg yfdrgiengilegt. Frá því kl.
8 í igæxmorgun rigndi t. d. í
Vík í Mýrdial 150 ', mm., en þ-að
sa-msv.arar 150 lítrum á hv-em fer-
metier, eða 150 piísand tonn af
vatui á hvern ferkílómieter. Það
exu nokkrix skipsf-axmar á einum
sólarhring og v-on að eitthvað
verði -undian að láta slíku vatns-
imagnii. Á Sámsstöðum í Fljóts-
hlíð rigndi síðastliðinn sólarhring
76 im, á Hæli í Eystri-hrepp
65 mro. og í Hveradölum 49. Sí’ð-
an í byrjum s-eptembier hefir
rignt 154 m á Sámsstöðum, en
150 imm.. iaíktn september í fyrxa1.
Rigning hefir v-erið lítil á Horð-
urlandi, rnest við Húnaflóa, en
engin rignding á Austurlandi, en
hiti oig blíða dag hvexn, og þannig
hiéfir verið í ia.lt sumar.
Eitt morð af mörgmn.
' Síðast í ágúst var þýzki próf^
ess-orinn Lessing myrtur í Maxien-
bad í Tjekkóslovakíu. Lessing
hafði orðið að flýja úr landi þeg-
ar blóðhundurinn Hitler komst til
valdia. Hafðii hann ætliað að flýja
til Danmerkur; ien hann fékk vit-
neskju um þiað, að hann yrði tek-
inn fastur viö landaimæri Dan-
merkur og filýði því ti.l Tjekkóslo-
vakíu. Masaryk fiorseti hét honum
vernd. Lesising varð brátt einii
aðálfaringi hiinna landflótta Þjóð-
yerjia í Tjekfcoslovakíu í bairáttu.
þietoia gegn Hitler. En nazistar
hétu þeim 10 þúsund mörkum,
sem dræpi hann. Lessing vaf
boðin lögxeg.l.uvemd, -en hann,
neitaði. Urn kvöldi-ð 30. ágúst var
skotíð á hann tv-eimur skotum
inn uim giugga á húsi hans, Hann
særðist á höfðdnu o-g lét lífi-ð eftir
stutta stund. Morðinginn hefi-r
ekk-i náðst enn. Hann flýð-i yfir
liandamæriin til Þýzkalands og
m-uin hafia v-erið vel tekið.
Lessilng v,ar Gyðingur að ætt,
-en hafði látið skíxast á unga a-ldri,.
en eftír -að blóðfoundamir hófu of-
sókn sínia á foendur Gyðingunum,
tók hann aftur Gyðingatrú, í mót-
m-æliaskyni.
Þessir blóðhundiar, s-em jafnvel
seilast út fyrir landamærin með
m-orðklær sínar, exu lærimieistaxar
„Þjóðernishxeyfingar lslendinga“„
Og það eru þessar aðferðir til
þess að sdigxa mótstöðumenn sína,.
sefoi „foringjamir" hér dást að.
Norsbar loftskeytafrétíir.
Osió, 8. sept. FB. Fr-egn frá:
Vardö hermir, að fiskútflytjendux
á Fánnmöxk, er selja saltfisk til
Rússlands, séu mjög óánægðir yf-
ir fiskmatinu vegna þess hve
miklu af fiski sé hafnað. Er þess
kxafist, að matsxeglunum v-erði'
bxeytt. — Verzlun-arráðuneytið
hefir leitað álits fiskimálastjórans..
Siamkv. fregn yfir loftskeyta-
stöðina á Svalbarða varð mikiil
spxenging i stóra moxska orku-
vexinu 6. sept. Hávaðinn af
spxemgingumni heyrðiist í margra
kílómetxa fjarlægð. Maðlur að
niafni Einar Johansen meiddist
svo, að h-amn lézt klukkutíma
eftir að hainn hafði verið fluttur
á sjúkxahús. — Tjónáð, sem varð,
hefír nú verið bætt svo, að xekst-
ur oxkuversins er byrj-aður á ný.
Farþegar
á Brúarfossi til útlanda í glær--
kveldi voru 38.