Morgunblaðið - 15.09.1995, Blaðsíða 4

4 C FÖSTUDAGUR 15. SEPTEMBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 15. SEPTEMBER 1995 C 5
DAGLEGT LÍF
DAGLEGT LÍF
F ordómar og
vanþekking leiða til
SÚ TÍÐ er liðin að gallabux-
ur voru forboðnar á bæði
kynin og herrarnir voru
skyldaðir til að hafa hálstau
til að vera gjaldgengir inn á
skemmtistaðina.
Svört jakkaföt og bindi,
síðkjólar, pinnahælar og
galagreiðslur eru ekki nauð-
synlegur búnaður þegar
haldið er út á lífið um helg-
ar. Þar sem einhverjar regl-
ur gilda um klæðaburð
núna, lúta þær fyrst og
fremst að snyrtimennsku.
Óskað er eftir „snyrtilegum
klæðnaði“ og þá er ekki átt
við hvernig hálsumgjörðin,
sniðið á skyrtunni eða efnið
í buxunum er.
Bindis- eða slaufuskyldan
var mörgum karlinum þyrn-
ir í augum í eina tíð. A ör-
lagastundu þurftu þeir
stundum að þjarga sér fyrir
' horn til að fullnægja fata-
skilyrðum veitingahúsanna.
Ýmsum brögðum var beitt,
t.d. kom fyrir að þeir fóru
í næstu sjoppu, keyptu sér
lakkrísreimar, hnýttu þær
fagmannlega um hálsinn og
hrósuðu sigri þegar inn var
komið.
Fjölgun kráa og kaffihúsa
hefur breytt skemmtana-
mynstrinu og trúlega
bregða mun fleiri sér af bæ
en áður. Unga fólkið er enn
máttarstólpar skemmtistað-
anna, en þeim sem eldri eru
hugnast andrúmsloft stað-
anna æ betur eftir að diskó-
ið hætti að vera allsráðandi.
Víða er enn troðið út úr
dyrum um helgar, en einnig
er oft þéttsetið virka daga.
Biðraðir eru ekki liðnar
undir lok, en sjaldgjæft að
þurfa að híma lengi í þeim,
enda fer fólk í auknum
mæli á fleiri en einn stað
sama kvöldið. Margir fara
út að borða eða í bíó og reka
þá nefið inn á kaffihús á
eftir.
En hvernig fatnaður er
við hæfi við slík tækifæri?
Allflestir virðast reyna að
klæðast betri fötunum og
snurfusa sig ögn eða miklu
meira en venjulega. Sumir
vilja falla inn í hópinn og
leggja sig í líma við að kanna
hvernig þorri fólks klæðist
til þess að eiga ekki á hættu
að skera sig úr, aðrir kapp-
kosta hið gagnstæða og hafa
frumleikann í fyrirrúmi og
svo eru þeir sem kæra sig
kollótta og finnst ekkert
endilega tilheyra að dubba
sig upp þótt farið sé á
mannamót.
Daglegt líf fékk þrjár
konur og jafnmarga karla,
sem öll fara oft eða a.m.k.
endrum og sinnum á
skemmtistaði, til að klæða
sig upp á í fatnað, sem þeim
fellur best við slík tækifæri.
Fatnaðinn eiga þau sjálf og
eins og sjá má hefur hver
sinn stíl. ■
vþj
GUNNLAUGUR Ingibergsson reynir
að fara einu sinni á ári til London
til að gera fatainnkaup. Hann fer
oft með móður sinni, sem er
saumakona, og segist trúlega hafa erft fataá-
hugann frá henni. Til skamms tíma saumaði
hún flest fötin hans og gerir einstaka sinnum
enn.
Gunnlaugur fer helst í Ingólfskaffi eða
Þjóðleikhúskjallarann, segist fremur sækja í
fjörið og skemmta sér en sitja á krám og
kaffihúsum og ræða málin. Þá klæðist hann
yfirleitt jakkafötum, stundum með vesti, og
hefur bindi eða hálsklút, en kann illa við slauf-
ur. Af nógu er að taka í fataskáp Gunn-
laugs, því hann á átta jakkaföt og allmargar
stakar buxur og jakka.
„Ég fer út að skemmta mér um hveija
helgi og finnst þá við hæfi að klæða mig upp
á. Við, vinirnir, erum orðnir alveg eins og
stelpurnar að því leyti að við fáum oft lánuð
föt hver af öðrum“, segir Gunnlaugur og við-
urkennir að hann taki sér dijúgan tíma til
að máta föt, greiða sér og snyrta áður en
hann heldur út á lífíð.
Gunnlaugur segir stráka hafa mun meiri
áhuga á fötum núna en áður. „Uppúr þrítugu
virðist áhuginn dala hjá flestum, eins og sjá
má,“ segir Gunnlaugur, sem tekur vel eftir
klæðaburði, bæði karla og kvenna. Hann
kaupir sér föt í hveijum mánuði, yfirleitt í
Hanz, en Topman er uppáhaldsbúðin hans í
London.
KLÆÐNAÐUR Vigdísar Gígju Ingi-
mundardóttur ræðst af því hvar
hún hyggst skemmta sér og hvem-
ig tónlist er leikin. Þar sem dans-
tónlist, svokölluð hipp-hopp eða reiftónlist er
allsráðandi, fínnst henni ekki við hæfí að
punta sig mikið.
Hún fer af og til og skoðar í tískubúðir
og hefur góðar gætur á götutískunni, kíkir
stundum á Flóamarkað Hjálpræðishersins og
kaupir eina og eina flík, sem hún síðan breyt-
ir, t.d. með því að mála á þær myndir með
fatalit.
„Það fer alveg eftir skapinu hvernig ég
klæði mig. Núna fínnst mér gaman að hafa
allskonar húfur og vera fremur strákalega
til fara á daginn, en breyta alveg um stíl
þegar ég fer út að skemmta mér. Þá mála
ég mig meira, fer í hælaháa skó og dragsíðan
kjól eða pils.“
Vigdís Gígja stefnir á stúdentspróf um jói-
in. Aðspurð segist hún ekki vera sérstaklega
spennt fyrir að fá sér dragt þegar hún útskrif-
ast. „Líklega er ég meira fyrir óhefðbundinn
klæðnað en hefðbundinn eins og dragtir. Ég
tími aldrei að henda gömlum flíkum, flestar
verða einhvem tíma nothæfar aftur, e.t.v.
með smálagfæringum, en ég á góða að, því
amma mín og vinkona eru góðar saumakon-
ur.“
Vigdís Gígja var liðtæk í skemmtanalífínu
í sumar, en býst ekki við að hafa mikinn tíma
á næstunni. Þá taki alvara lífsins við; bæði
námið í FÁ og í tónlistarskólanum, þar sem
hún lærir á þverflautu.
HILDUR Erla Björgvinsdóttir er ný-
komin heim frá Miami þar sem
hún var „au-pair“ í sex mánuði.
„Þar á „baggy-tískan“, sem er
sportlegur fatnaður vel við vöxt; bolir, hné-
buxur og derhúfur, miklum vinsældum að
fagna meðal jafnaldra minna. Ég gæti vel
hugsað mér að klæðast svona, en veðurfarið
býður sjaldan upp á slíkt.“
Hildur Erla er fegin þvi að krafan um að
falla í hópinn sé liðin undir lok og hryllir sig
við tilhugsunina um teygjubuxurnar og köfl-
óttu skyrturnar, sem voru allsráðandi fyrir
nokkrum árum. „Ég hef ekki farið mikið út
að skemmta mér síðan ég kom heim, en áður
fór ég aðallega í Rósenberg og Ingólfskaffi.
Þá fannst mér strákamir alltaf vera í eins
fötum en stelpurnar bæði frumlegar og
smekklegar. Ég efast um að mikið hafi breyst
síðan.“
Hildur Erla segist ekki vera með föt „á
heilanum“. Hún fylgist þó vel með og fínnst
gaman að fara í fin föt þegar hún fer út að
skemmta sér um helgar. Þá klæðist hún jöfn-
um höndum stuttum pilsum og síðum, málar
sig meira en venjulega og setur á sig sérkenni-
lega skartgripi, t.d. úr skeljum eða beinum.
„Ég legg ekki ofuráherslu á frumleika í
klæðaburði, en er ekkert feimin við að vera
óvenjulega til fara af og til“, segir Hildur
Erla, sem á sér enga uppáhaldsbúð, en finnst
úr ýmsu að moða í Sautján, Fríðu og dýrinu
og Flaueli.
ÓTT Árni Valur Árnason líti inn á
krár og kaffihús flest kvöld vikunn-
ar finnst honum engin ástæða til
að koma sér upp sérstökum spari-
fatnaði. Við slík tækifæri segist hann í mesta
lagi raða fötunum sínum örlítið öðruvísi sam-
an; fara í vesti, skipta um skyrtu eða þvíum-
líkt. Hann kaupir sér yfirleitt flík í hverri
viku og fínnst gaman að gramsa í því sem
flóamarkaðir hafa upp á bjóða.
„Þar má oft fá ágætisflíkur fyrir um 1.000
kr. Flóamarkaðir eru í rauninni endurvinnsla,
úrvalið er fjölbreytilegt og endurspeglar tísku
liðinna áratuga. Hagsýnin er þó ekki það eina
sem ræður ferðinni hjá mér, því ég geri fata-
innkaupin víðar og finnst gaman að blanda
gömlum og nýjum fötum saman.“
Um helgar fer Árni Valur gagngert út á
lífíð til að dansa, en önnur kvöld til að hlusta
á tónlist, rabba við kunningjana og fá sér
bjórglas. Yfirleitt fer hann á Tuttugu og tvo
og Síberíu.
Hann segir klæðaburð sinn ráðast af skap-
inu hveiju sinni. Um þessar mundir gengur
hann, jafnt innandyra sem utan, með agpel-
sínugula- og hvítröndótta pijónahúfu. Árna
Val fínnst einkar þægilegt að bera slíka húfu
en undir henni er hann snoðrakaður. Hann
segist umfram allt klæðast þægilegum fatn-
aði. Honum er ekkert í mun að vera áber-
andi til fara og segist ekki hafa tileinkað sér
ákveðinn stíl. „Sé hægt að kalla þetta stíl
þá hef ég ekki þróað hann meðvitað."
Morg-unblaðið/Kristinn
III
W 5
*Z O* *s
SÉ W >
KRISTJANA Geirsdóttir er nánast
um hveija helgi á Kaffi Reykjavík.
Þar er hún alltaf í vinnufötum,
enda veitingastjóri staðarins. Þótt
hún skemmti sér prýðilega í vinnunni fmnst
henni gaman að fara á aðra skemmtistaði
þá sjaldan sem hún tekur sér frí.
Þá fer hún út að borða, í Þjóðleikhúskjall-
arann eða kíkir inn á ýmsar krár og kaffí-
hús, en segist þó oftast enda á Kaffi Reykja-
vík. „Þar sem ég er í einkennisbúningi í vinn-
unni fínnst mér skemmtileg tilbreyting að
klæðast sparifötunum þegar ég fer út að
skemmta mér. Ég hef alltaf lagt mikið upp
úr klæðaburði, en er meinilla við að vera frúar-
leg til fara. Dragtir eru of virðulegar fyrir
minn smekk. Ég er meira fýrir fjölbreytnina
og frumleikann."
Kristjana hefur verið í hringiðu skemmt-
analífsins í mörg ár. Hún segir Islendinga
yfirleitt vel klædda. Einkum hafi karlar tekið
miklum stakkaskiptum undanfarin ár, þótt
ekki veiti af að taka suma þeirra verulega í
gegn. „Ég held mikið upp á mjög skæra liti
og kýs gjarnan stutt pils með velsniðnum
jökkum. Vinkona mín, María Lovísa fatahönn-
uður, er mér innan handar ef ég fæ hugmynd
að einhverri flík, sem mig bráðlangar í. Sam-
an leggjum við höfuðin í bleyti og útkoman
verður oft mjög skemmtileg, enda María Lo-
vísa fær í sínu fagi. Annars kaupi ég oft
fatnað erlendis, en hér heima aðallega í Cosmo
og Gala.
Morgunblaðið/Kristinn
o
2> o>
-O 'O
—1 w
Jf ÓHANN Ingi Gunnarsson segir áhuga
I sinn á klæðnaði hafa aukist mikið í
seinni tíð. Á árunum áður var hann
I aðallega í íþróttagöllum, enda hand-
taþjálfari til margra ára. Helst kýs hann
þægileg föt, bæði hvunndags og þegar hann
puntar sig upp á. Hann er lítið fyrir bindi,
slaufur og klúta, vill einföld en þó óvenjuleg-
föt. Kínakragar á skyrtum og vesti ýmiss
konar eru í miklu uppáhaldi.
Jóhanni Inga finnst stemmningin í mið-
borginni skemmtilegri á kvöldin en þegar
hann var yngri. Þá segist hann ekki hafa
farið mikið út á lífið, enda á kafi í íþróttum.
„Mér finnst mjög jákvætt hve skemmtana-
menningin hefur tekið miklum stakkaskipt-
um. Allt miklu eðlilegra og afslappaðra.
Breytingin er líklega fólgin í því að fólk fer
út til að skemmta sér en ekki til að Iáta
skemmta sér. Núna er hægt að setjast'inn á
kaffihús og rabba við kunningjana í næði.
Helst fer ég á Kaffi Reykjavík, Óðal eða í
Þjóðleikhúskjallarann, staldra mislengi við,
rölti oft milli staða, stundum fer ég einn,
stundum með eiginkonunni, kunningjum eða
viðskiptavinum. “
Jóhann Ingi er sálfræðingur og starfar sem
slíkur, en á jafnframt hlut í fyrirtækinu J.S.
Gunnarsson, sem er heildsala með skófatnað
o.fl. Þótt Jóhann Ingi fari oft til útlanda í
viðskiptaerindum kappkostar hann að gera
fatainnkaup hérlendis, enda segir hann verðið
sambærilegt. Innkaupin gerir hann einkum
hjá henni Nínu á Akranesi en líka í ýmsum
verslunum í Reykjavík.
vanrækslu tilfinningatengsla
HÚN er fjölskyld-
uráðgjafi hjá
Heilsugæslustöð
Akureyrar og tek-
ur á móti fólki sem
sangað leitar með
sinn tilfmninga-
vanda. Nú er svo
komið að hún ann-
ar engan veginn
eftirspum. Karó-
lína Stefánsdóttir
sem er félagsráð-
gjafi að mennt er
fyrsti fjölskyldu-
ráðgjafinn hérlendis sem gegnir
fullu starfi á heilsugæslustöð.
Starf hennar er aðallega fólgið í
fræðslu og ráðgjöf varðandi sam-
skiptamál og uppeldismál en einnig
aðstoðar hún þegar önnur vanda-
mál koma upp í fjölskyldum.
„Megin tilgangurinn með starfi
mínu er að gera fólki kleift að leita
til heilsugæslustöðvarinnar með til-
fínningavanda sem upp kemur ekk-
ert síður en ef vandinn er líkamleg-
ur. Við erum stöðugt að átta okkur
betur á hvað tilfinningatengsl eru
gífurlega mikilvæg fyrir heilsu okk-
ar og þroska og hvað fordómar og
vanþekking hefur leitt til mikillar
vanrækslu á þessu sviði og gerir
enn. „Fyrirbyggjum í dag, meðferð
gæti reynst um seinan“ var yfir-
skrift á evrópskri ráðstefnu um
vanrækslu og illa meðferð á börnum
sem ég tók þátt í í Osló sl. vor.
Fræðimenn og fagfólk víðsvegar frá
Evrópu fjallaði þar fyrst og síðast
um vanræksluna, gagnvart börn-
um, foreldrum og fjölskyldum sem
birtast á ýmsan hátt í menningu
okkar og þjóðfélagsgerð.“
Hún segir að horft sé á tilfinninga-
lega vanrækslu sem meginrót
meinsins þar sem hún orsakar
blindu, vanhæfni og innri sársauka
sem elur af sér erfiðleika í sam:
skiptum m.a. höfnun og kúgun. í
gegnum tilfinningaleg viðbrögð for-
eldranna lærir barnið hvaða tilfinn-
inga má eða er hægt að sýna, hveij-
ar eru varasamar eða hættulegar
og hveijar verða að vera áfram í
einmana innra myrkri þar sem ótt-
inn býr.
Karólína segir að í kjölfar nýrra
viðhorfa í heilsufarsmálum hafi ver-
ið ákveðið að koma á fót starfi fjöl-
skylduráðgjafa við heilsu-
gæslustöðina á Akureyri.
„Þessi nýju faglegu viðhorf
til heilbrigðis endurspegl-
ast m.a. í yfirlýsingu Al-
þjóðlegu heilbrigðismála-
stofnunarinnar Alma-Ata
frá 1978 þar sem lögð er
áhersla á að heilsugæsla
verði áfram kjarni heil-
brigðisþjónustunnar og
skuli m.a. fela í sér fjöl-
skylduráðgjöf."
Þessi breyttu viðhorf
segir Karólína að feli í sér virðingu
fyrir upplifun, ábyrgð og vali ein-
staklingsins gangvart heilsunni.
„Við höfum frá upphafi lagt mikla
áherslu á fyrirbyggjandi starf þann-
ig að stór hluti af minni vinnu fer
í fræðslu, námskeið og fundi til að
hjálpa fólki að tileinka sér nýjan
lífsstíl. Mér finnst mikilvægt að
nýta heilsugæsluna í beint forvarn-
arstarf."
Uppeldismál og
hjúskaparvandi
Hverskonar vandamál eru það
sem fólk leitar með til þín?
„Þau eru af ýmsum toga en for-
eldraráðgjöfin er þó fyrirferðarmest
enda hafa verðandi foreldrar, ein-
stæðar mæður og foreldrar með
ung börn forgang að þjónustunni.
Við höfum lagt áherslu á að taka
á móti verðandi foreldrum og for-
ráðamönnum ungra barna undir
skólaaldri því þegar börnin eru
komin á grunnskólaaldur er hægt
að leita til sálfræðideildar skóla.“
Karólína er í nánu samstarfí við
mæðra- og ungbarnaverndina og
frá árinu 1992 hefur hún í sam-
vinnu við ýmsa aðra unnið að þróun-
arverkefninu „Nýja barnið - aukin
fjölskylduvernd og bætt samskipti",
að undangengnu fjögurra ára und-
irbúningsferli. Markmiðið með
verkefninu er að huga að sálrænum
og félagslegum áhættuþáttum ekki
síður en líkamlegum og áhersla er
lögð á heilbrigða tengslamyndun
móður og barns. Nýtt eru tíð og
reglubundin samskipti í mæðra-
vernd og ungbarnaeftirliti til að
greina og skilja félagslega og til-
fínningalega áhættuþætti og ná
samvinnu við íjölskyldurnar um
úrræði.
Sjálfsstyrking
fyrir konur
Karólína segir að konur séu í
meirihluta þeirra sem leita þjónustu
hennar, ýmist fyrir sig eða aðra
fjölskyldumeðlimi. „Það er ekkert
nýtt að tilfinningaleg málefni og
íjölskyldumál brenni almennt meira
á konum en körlum en fram til
þessa hafa ríkjandi viðhorf og úti-
lokun gagnvart tilfinningalegum
þörfum lokað á úrvinnsluleiðir.
Opnari umræður um þessi mál og
almennt um erfiða stöðu kvenna
og barna skapar um leið opnari
afstöðu og eykur þörfina til að leita
úrvinnslu og vaxtarleiða."
Konum hefur verið boðið upp á
sjálfsstyrkingarnámskeið sem Kar-
ólína hefur í samvinnu við jafnrétt-
isfulltrúa Akureyrarbæjar
skipulagt. Færri konur
hafa komist að en vilja.
Sorg eða
sambúðarvandl
Karólína segir mjög al-
gengt að fólk leiti til sín
ef áföll koma upp í fjöl-
skyldum, alvarlegir sjúk-
dómar, slys eða missir.
Trúnaðarbrestur í hjóna-
bandi er eitt þeirra mála
sem koma iðulega á borðið
til hennar og samskiptaerfiðleikar
í hjónabandi. Einnig hittir hún hjón
sem eru að skilja og tekur á þeim
málum sem þarf með þeim. Sifjasp-
ell og kynferðisleg áreitni, ungl-
ingavandamál, líkamlegt ofbeldi og
fleira er einnig að fínna á listanum
yfir þau efni sem leitað er til henn-
ar með.
- Sérðu fram á að fá annan
starfskraft með þér á næstunni?
„Það er fjárskortur hér eins og
annars staðar í heilbrigðiskerfinu
og óvíst hvað verður. Þörfin er mik-
il og auðvitað er erfítt að þurfa sí-
fellt að vísa fólki frá sem leitar til
mín.“
Fjölskylduráðgjöfín er ennþá
ókeypis hjá Heilsugæslustöðinni á
Akureyri því þar er litið á hana sem
fjölskylduverndarstarfsemi. ■
grg
Fyrsti f jöl-
skylduráð-
gjafinn i fullu
starfi á Heilsu-
gæslustöð
Akureyrar
annarekki
eftirspurn