Morgunblaðið - 28.04.1996, Qupperneq 4

4 C SUNNUDAGUR 28. APRÍL 1996
MORGUNBLAÐIÐ
H'
FERÐALOG
.
■
'. *.*'•.* ’ 1 v
^' o,vj s;vv%;
V -
ansi
.
- : ■••■ tí... :
ÞYRLUSKÍÐAFERÐIR hafa verið stundaðar erlendis í fjöldamörg ár, en hafa ekki náð mikilli útbreiðslu hér á landi enn sem komið er.
ÞEIR sem kunna að meta feg-
urð snæviþakinna fjalla og hafa
gaman af því að skiða í óhreyfð-
um snjó, missa af miklu ef þeir
reyna ekki fjallaskíðun.
Fjallaskíðun felst í megindrátt-
um í því að nota eigið fótaafl til
komast upp á tindinn í stað þess
að notast við lyftur. Þetta hefur
ýmsa kosti fram yfir það að fara
með lyftum, en það má þó ekki
setja fyrir sig smáerfiði. Þessi
aðferð krefst færni á skiðum,
a.m.k. þarf fólk að vera tilbúið
til að skíða í hvaða færi sem er.
Töluverður stof nkostnaður
Þeir sem stunda fjallaskíðun
koma sér yfírleitt upp sérstökum
búnaði, því það er þreytandi að
bera veiýuleg svigskíði lengi á
bakinu. I fjaUaskíðun er betra að
vera á styttri (160-185 sm.),
breiðari og mýkri skíðum en
veiyulega. Auk þess er nauðsyn-
legt að hafa sérstakar bindingar,
þannig að hægt sé að lyfta hælun-
um frá skíðunum þegar gengið
er upp (gengið líkt og á göngu-
skíðum) og festa þá niður áður
en maður rennir sér. Þá er ekki
verra að eiga sérstaka fjallaskíða-
skó sem eru lægri og mýkri en
Á skíðum
upp í fjöll
á vit ævin-
týranna
venjulegir svigskór. Einnig eru
svokölluð „skinn“ nauðsynleg en
þau eru fest undir skiðin á meðan
gengið er upp til að koma í veg
fyrir að skíðin renni aftur á bak.
Ymsan aukabúnað annan er vert
að hafa með, en það fer þó eftir
eðli og lengd ferðarinnar hvað
fær að fljóta með. Má þar helst
nefna snjóflóðaýli (sendi og leit-
artæki til að finna grafið fólk í
snjóflóðum), ferðafatnað, nesti,
kort og áttavita. Stundum er
nauðsynlegt að taka sérstakan
klifurútbúnað á borð við línu og
ísöxi með.
Stofnkostnaðurinn er töluverð-
ur en á móti kemur að ekki þarf
að kaupa rándýr lyftukort. Eftir-
Bjöm Brynjúlfsson
ÞAÐ er gott að koma upp sérstökum búnaði, því það er
þreytandi að bera venjuleg svigskíði lengi á bakinu.
farandi getur gefið einhveija
hugmynd um hvað útbúnaðurinn
gæti hugsanlega kostað:
Skíði: Frá 15.000 kr. Þó er lítið
mál að notast við gömul svigskíði
til að byija með.
Skór: Frá 15.000 kr.
Bindingar: Frá 15-20.000 kr.
Skinn: Frá 6.000 kr.
Snjóflóðaýlir: Frá 15.000 kr.
og þurfa helst allir að eiga og
kunna að nota slíkt tæki sem ferð-
ast um fjalllendi að vetrarlagi.
Það jafnast fátt á við að renna
sér niður snæviþaktar hlíðar í
nýföllnum ósnertum si\jó og þeir
sem reyna það fá seint nóg af
því. Það er líka mun meira spenn-
andi að renna sér niður brekku
sem maður hefur ekki prófað
áður, því þá er verið að fást við
eitthvað óþekkt. Maður er líka
sjálfs sín herra og getur valið
leiðir sem hæfa eigin getu. Þeir
sem eru að sækjast eftir erfiðum
og krefjandi brekkum verða seint
sviknir því það má ávallt finna
nýjar og spennandi leiðir niður
brött fjöllin.
Helstu staðir í nágrenni
Iteykjavíkur sem henta til þess-
arar iðkunar eru t.d. Botnssúlur,
Móskarðshnúkar, Esjan, Hengils-
svæðið og svona mætti áfram
telja. Fjallaskíðaferðir á Öræfa-
jökul, Eyjafjallajökul, Heklu,
Tindfjöll og aðra svipaða staði
eru líka ógleymanlegar.
Nýjasta afbrigði þess að skíða
niður ósnertar brekkur eru þyrlu-
skíðaferðir. Þær hafa verið
stundaðar erlendis í fjöldamörg
ár, en hafa ekki náð mikilli út-
breiðslu hér á landi, líklega vegna
mikils kostnaðar. Höfundur fór
þó í eina slíka fyrir stuttu og var
ferðinni þá heitið niður Botnssúl-
ur. Þessi ferð mun seint gleym-
ast, enda small flest allt vel sam-
an, veðrið var eins og best verður
á kosið og skíðafærið í fyrri ferð-
inni hreint út sagt frábært. Ekki
spillti lengd brekknanna fyrir og
fór dágóður tími í það að renna
sér niður. Það er einnig skemmti-
leg tilfinning að notast við þyrlu
til að komast á áfangastað, enda
ekki á hveijum degi sem maður
fær far með þess konar tryllitæki.
Þyrlan var frá Þyrluþjón-
ustunni og kostaði ferðin um
5.000 kr. á mann. Heyrst hefur
að þyrlan muni verða notuð meira
við slíkar ferðir á næstunni og
muni jafnvel vera við einhvern
jökulinn nú þegar vorar. Það er
óh’ætt að mæla með slíkri ferð.
Það má með sanni segja að
fjallaskíðaferðir njóti vaxandi
vinsælda hér á Fróni, sífellt fleiri
flýja til fjalla burt frá amstri
hversdagsleikans og njóta heilsu-
samlegrar útiveru í bland við að
svala spennufíkn sinni. Og því er
ekki seinna vænna fyrir þá sem
eru orðnir leiðir á Bláfjöllunum
að halda af stað og kanna ótroðn-
ar brekkur. En umfram allt, fariö
varlega. ■
Björn Brynjúlfsson.
FERÐAPISTILL
Það kalla sig allir
„ferða" eitthvað
Sigríður Þrúður
Stefánsdóttir
FERÐ AM ALAFRÆ Ð-
INGAR, ferðafræðing-
ár, ferðamarkaðsfræð-
ingar, ferðaráðgjafar.
Hver eru þessi starfs-
heiti, eru þau til og fyrir
hvað standa þau? Þeim
einstaklingum fjölgar
stöðugt sem stunda nám
í ferðamálafræðum eða
tengdum greinum og þá
jafnt á háskólastigi, sem
lægri skólastigum. Þeg-
ar á atvinnumarkaðinn
er komið að námi loknu
er nauðsynlegt að þess-
um einstaklingum sé
gert kleift að taka upp
starfsheiti sem tengir
nám þeirra atvinnulíf-
inu. í stað þess að vera „ferða... eitt-
hvað...“, myndi viðkomandi t.d. kalla
sig ferðamálafræðing eða ferðaráð-
gjafa, og þá með réttu.
Margir telja eflaust að svona sé
einmitt staðan í dag, að ekkert standi
í vegi fyrir því að fólk taki upp það
starfsheiti sem henti því og hér sé
því ekki um vandamál að ræða. En
það er einmitt mergurinn málsins.
Hver sem er getur tekið sér það
starfsheiti sem honum sýnist og skipt-
ir þá litlu máli hvort viðkomandi hef-
ur nám að baki eða ekki. Eftir því
sem undirrituð kemst næst, gerir hinn
almenni borgari svo til engan greinar-
mun á þeim starfsheitum sem hér
hafa verið nefnd. Það kalli sig allir
„ferða... eitthvað" og þeir hljóti því
að hafa sama nám að baki!
Námsframboð
Lengi vel voru leiðsögumenn eina
starfsstéttin í ferðaþjónustu, sem sótti
sérstök námskeið til að öðlast fagþekk-
ingu á sínu sviði en í dag
fer sífellt ijölgandi fagn-
ámskeiðum og skólum.
Frá 1987 hefur verið
starfræktur sérstakur
Ferðamálaskóli í
Menntaskólanum í,
Kópavogi (MK), auk þess
sem einkaaðilar halda
námskeið og starfrækja
skóla. Það er flestum
þessum skólum sameig-
inlegt að um er að ræða
tímabundin námskeið, á
kvöldin eða eftirmiðdag
og flestir nemendur
stundi því vinnu með
námi. Hvergi er nám
lengur en 1 ár. Hótel -
og veitingagreinaf falla
þó ekki hér undir, enda eru þær náms-
greinar kenndar í sérskóla sem er
Hótel- og matvælaskólinn.
Ferðafræðinám það sem hér hefur
verið nefnt er ekki réttindanám. í
MK útskrifast nemendur með próf-
skjal upp á að hafa lokið tveggja
anna námi í ferðafræðum. Námið er
alhliða grunnám í ferðafræðum, sem
búa á nemendur undir frekari nám
eða störf fyrir opinbera- og einkaað-
ila í ferðaþjónustu. Einkaskólar s.s.
Ferðaskóli Flugleiða og Ferðamála-
skóli íslands sem rekin er af Félagi
íslenskrar ferðaskrifstofa útskrifa
nemendur eftir nokkurra mánuða
nám með alþjóðlega prófgráðu í far-
gjalda- og farseðlaútgáfu. Það nám
er því sérstaklega sniðið að þörfum
flugfélaga og ferðaskrifstofa. Haustið
1996 mun MK einnig bjóða upp á
slíkt nám. Háskólanám í ferðamála-
fræðum er ekki hægt að stunda á
íslandi. Þeir einstaklingar sem gengið
hafa til slíks náms hafa því farið er-
Morgunblaðið/Ásdís
GESTIR á fundi Framsóknarflokks um menntunarmál í ferðaþjónustu.
Hóskólanóm í
feróamólafræó-
um er ekki næsta
skref sem þarf aó
stígo í mennta-
mólum feröaþjón-
ustunnar.
lendis í háskóla og stækkar
sá hópur einstaklinga ört.
Þeir sem ekki stunda ferða-
málafræði sem aðal- eða
aukafag, sækja mjög oft
1-2 , áfanga í ferðamála-
fræðum og eða skrifa loka-
ritgerð um ferðamál. Marg-
ir nemendur Háskóla Is-
lands skila einnig lokarit-
gerðum, sem fjalla um
ferðamál.
Námi er lokið og hvað þá... Hvar
í atvinnugreininni fá þessir einstakl-
ingar störf og hvaða starfsheiti geta
þau tekið sér? Svarið er einfalt: Flest-
ir fá vinnu á ferðaskrifstofum og hjá
flugfélögum, nokkrir á upplýsingam-
iðstöðvum úti á landsbyggðinni, hjá
sveitarfélögum eða þeim er selja
ferðamönnum ýmisskonar afþrey-
ingu. En starfsheitin sem slík eru þó
ekki enn til. Þeir sem hafa lokið há-
skólanámi í ferðamálafræðum kalla
sig Ferðamálafræðinga. Stofnað hef-
ur verið Félag háskólamenntaðra
ferðamálafræðinga og eru inntöku-
skilyrði BA- eða BS-nám í ferðamála-
fræðum. Starfsfólk á ferðaskrifstof-
um kallar sig ferðafræðinga. Til þess
að fá inngöngu í þeirra félag þarf
próf í farseðlaútgáfu eða nokkurra
ára starfsreynslu á ferðaskrifstofu.
Hér þarf því í raun ekki prófgráðu
til að kalla sig „fræðing" heldur dug-
ir starfsreynsla ein og sér.
Vissulega býr starfsfólk
á ferðaskrifstofum yfirleitt
yfir mikilli reynslu og er
einnig vel menntað. Það
má þó hinsvegar velta
þeirri spurningu upp hvort
heitið „fræðingur“ gefí
ekki til kynna að að baki
búi þriggja eða fjögurra ára
nám en ekki nokkura mán-
aða eða 1 árs nám. Ferðar-
áðgjafi er heiti sem henta ætti ferða-
skrifstofum betur en ferðafræðingur,
því hver er betur til þess fallinn að
leggja almenningi ráð um ferðaval
og- ferðamöguleika en einmitt starfs-
fólk ferðaskrifstofa?
Framsóknarflokkurinn hefur hafið
gerð stefnumótunar flokksins í ferða-
málum. Það er vel að stjómmálaflokk-
ar taki þennan málaflokk upp á arma
sína, hinsvegar hafa stjórnarflokkam-
ir tveir unnið að opinberri stefnu \
ferðamálaum undanfama mánuði. A
fundi Framsóknarflokksins 23. apríl
sl. þar sem Ijallað var um mennta-
mál, var sú hugmynd borin upp af
Friðjóni Árnasyni, hótelrekstrarfræð-
ingi, að boðið yrði upp á háskólanám
í ferðamálafræðum á íslandi. Vitnað
var í stefnumótunarvinnu stjórna-
flokkanna þar sem þessa hugmynd
ber einnig á góma.
Vissulega. er þörf á því að þeim
einstaklingum fjölgi sem Ijúka há-
skólanámi í ferðamálfræði. Hinsvegar
má benda á að nokkurt offramboð
er af háskólamenntuðum ferðamála-
fræðingum og svo virðist sem at-
vinnulífið hafa ekki boðið þessa ein-
staklinga velkomna. Má þar m.a. um
kenna að ferðamálafræði er nám sem
fæstir þekkja og ferðamálafræðingur
er ekki opinberlega skilgreint hugtak.
Félag háskólamenntaðra ferðamála-
fræðinga skilgreindi hugtakið við
stofnun félagsins og er það eina skil-
greiningin, sem til er. Ferðamála-
fræði er mjög víðtækt nám og teng-
ist þverfaglega á margar aðrar há-
skólagreinar. Störf við rannsóknir,
alhliða skipulagsvinnu, ráðgjafar-
störf, uppbyggingu ferðamannastaða
og störf í markaðsmálum nálgast
námið vel.
Vera má að með tilkomu háskóla-
náms á íslandi öðlist almenningur og
ferðaþjónustan betri skilning á því
hvað ferðamálafræði er. Hinsvegar
má ekki gleyma því að Island er ey-
land og það er okkur mjög nauðsyn-
legt að fara erlendis til náms. Ferða-
þjónusta er fjölþjóðleg atvinnugrein
þar sem þekking á þörfum erlendra
markaða, skipulagi ferðamála, tungu-
málum og menningu annarra þjóða
er grundvallaratriði. Námsmenn eru
í námi á sömu mörkuðum og við
sækjum síðan á hér heima. Háskóla-
nám í ferðamálfræðum er ekki næsta
skref sem stíga þarf í menntamálum
ferðaþjónustu á íslandi. Fyrst verða
undirstöðumar að vera komnar á
þurrt land. Eða eins og Soffía Áma-
dóttir, forstöðumaður Ferðamálaskóli
íslands í MK, benti svo réttilega á í
erindi sínu á fyrmefndum fundi Fram-
sóknarflokksins, þá hafa skilgreining-
ar bæði á atvinnugreininni og starfs-
heitum innan hennar vafist fyrir jafnt
ráðamönnum sem starfsfólki grein-
arinnar. Ef vinna á stefnumótun í
menntamálum ferðaþjónustu verður
að leggja áherslu á að skilgreina hug-
tökin. Vinna þarf að því að nám öðl-
ist viðurkenningu innan greinarinnar,
að einstaklingar sem ljúki námi hafi
tryggt starfsheiti en ekki að við sitjum
í einum graut „fræðinga" sem enginn
kann skil á! ■
Sigríður Þrúður Stefánsdóttir
Höfundur er ferðmnálafræðingur.