Morgunblaðið - 26.01.1997, Blaðsíða 4

Morgunblaðið - 26.01.1997, Blaðsíða 4
4 C SUNNUDAGUR 26. JANÚAR 1997 MORGUNBLAÐIÐ FERÐALÖG Líf og dauði á tunglinu FÍNAR og dýrar brúðkaups- ferðir eru í miklu uppáhaldi hjá Japönum, þ.e.a.s. þeim sem hafa efni á slíkum herlegheitum. Nú stefna þeir á tunglið. Það er stærsta byggingarfélag Japans, Shimizu, sem áætlar að byggja þar hótel fyrir vellauðuga Jap- ani. Hjá Shimizu segja menn reyndar að töluvert sé í að fyrstu brúðarsvíturnar verði til- búnar, þar sé um að ræða fram- tíðaráætlun. Hins vegar ætla þeir innan 35 ára að koma upp aðstöðu fyrir þau nýgiftu í geimstöð sem ferðast umhverfis jörðina í ca 375 km radius frá henni. Brúðkaupsferðir út í geim eru sem sagt ekki svo mjög fjarlægur möguleiki, gangi þessar áætlanir eftir. Talsmaður Shimizu segir þessar hugmyndir hafa vakið mikinn áhuga fólks. Fjögurra daga dvöl i geimhótelinu mun kosta 560 þúsund krónur dansk- _ ar, sem svarar til um 6 milljóna íslenskra. Eða eins ogtalsmað- urinn segir: „Aðeins helmingi meira en lúxusferð umhverfis jörðina fyrir tvo með skemmti- ferðaskipinu Queen Elizabeth n.“ I»ess má geta að ferð með geimskipinu mun standa öðrum til boða en brúðhjónum. Skipu- lagðar verða fleiri ferðir þar sem eina skilyrðið er að menn séu nógu fjáðir til þess að geta _ greitt reikninginn. Samkvæmt upplýsingum frá Shimizu verða 64 tveggja manna herbergi í geimskipinu og alls munu eitt hundrað manns geta hafst þar við í einu úti í geimnum. Jarðneskar leifar á tunglinu í bígerð mun einnig vera að koma upp kirkjugarði á tungl- inu. Þar stendur að baki annað japanskt fyrirtæki sem hyggst bjóða vel efnuðum Japönum að leggja þar tilhvíldar jarðneskar leifar sínar. Áætlanir gera ráð fyrir að kirkugarður á tunglinu geti orðið að veruleika í kring- um árið 2024. ■ eHeimild: Vi Rejser ■; : 4; - • • - ^ É-:-' í u : mbtímSm! . nasta í heimi! Morgunblaðið/Ámi Sæberg „ÍSLAND sem orkuver" er þvert á þá ímynd sem kynnt hefur verið erlendis til fjölda ára með miklum tilkostnaði. FERÐAPISTiLL UMRÆÐAN um fyrirhugaða byggingu álvers á Grundartanga er um margt mjög athyglis- verð. Fyrir það fyrsta er greinilegt að umhverfís- hyggja og staða umhverfismála á íslandi skipar æ mikilvægari sess í hugum Islendinga. En auk þess er merkjanleg aukin krafa almennings um þátttöku við mikilvægar ákvarðatökur er snerta land og þjóð. „ísland - hreinasta land í heimi“ hefur oft borið á góma í umræðunni, mikilvægi ferðaþjón- ustu og landbúnaðar einnig og fyrirsjáanlegir árekstrar þessara atvinnugreina við stóriðju. Það er mjög gott að að andstæðingar álversins tengi umrseðuna við uppbyggingu annarra atvinnu- greina, en á sama tíma undarlegt hvað lítið heyr- ist frá fulltrúum þessara sömu atvinnugreina s.s. ferðaþjónustu og landbúnaðar. Einangrun atvinnugreina Spyrja má hvort ferðaþjónustan eigi að skipta sér að málefnum ann- arra atvinnugreina svo sem stóriðju? Og á móti, á landbúnaður að skipta sér af stóriðju, á landbúnaður að hafa skoðanir á uppbyggingu ferða- þjónustu, á ferðaþjónusta að stefna að því að starfa með landbúnaði, sjáv- arútvegi eða jafnvel stóriðju? Svarið við öllum þessum spurningum hlýtur að vera já. í litlu landi eins og ís- landi skiptir það að sjálfsögðu máli að uppbygging atvinnulífsins sé heildstæð og að hver höndin sé ekki upp á móti annarri. En sú hefur oft verið raunin og á það hefur verið bent í fjölmörgum skýrslum, athuga- semdum forsvarsmanna atvinnugreina og stjóm- málamanna. Þegar rætt hefur verið um frábær tækifæri land- búnaðar á sviði lífrænnar ræktunar er bent á já- kvæð tengsl við ferðaþjónustu og settar fram háleit- ar hugmyndir um lífrænt ísland. Í stefnumótun samgönguráðherra í ferðamálum sem kynnt var fyrir nokkrum misserum var stefnan enn sett á umhverfísmál, vemdun íslands og sjálfbæra nýt- ingu auðlinda landsins í þágu ferðaþjónustu. Það virðist hinsvegar, þegar kemur að orkuvinnslu, virkjunum og stóriðju sem þessi háleitu markmið gleymist sem og mikilvægi góðra tengsla milli at- vinnugreina. Skammtímasjónarmið stjómmála- manna ráða þá ríkjum og forsvarsmenn hinna ýmsu atvinnugreina landsins fylgja þeim eftir. Það sama er uppi á teningnum þegar rætt er um að heija hvalveiðar að nýju. Möguleg áhrif þess á ferðaþjónustu eru lítillega rædd af fréttamönnum fjölmiðla og stjómmálamönnum en skoðun ferðaþjónustunnar vantar, bæði frá forsvarsmönnum og flestum í at- vinnugreininni. Það er sem atvinnu- greinar einangrist þegar ein hefur nei- kvæð áhrif á aðrar, en umræðan sé mun vlðsýnni og þverfaglegri þegar áhrifín eru talin jákvæð. Óvæntur IIAsaukl Ágætt dæmi um kröfu almennings um þátttöku í mikilvægum ákvarðana- tökum era mótmæli Kjósveija við bygg- ingu álvers á Grandartanga. Aukin almenningsþátttaka og mikilvægi góðrar samvinnu við íbúa er mjög í anda hugmyndafræði sjálfbærrar þró- unar en á slíkt er m.a. lögð rík áherslu í fyrmefndri ferðamálastefnu sam- gönguráðherra. Þar er átt við að ákvarðanir sem snerta uppbyggingu ferðaþjónustu í sveitum landsins séu ekki teknar ofanfrá heldur í samvinnu við heimamenn. Í Kjósinni hefur dæm- ið hinsvegar snúist við og um leið hefur ferðaþjón- ustunni borist óvæntur liðsauki. Með því að láta í ljós áhyggjur af fyrirhuguðu álveri freista íbúar svæðisins þess að hafa áhrif á að ákvarðanir séu teknar í samræmi við vilja og í samvinnu við íbúa svæðisins, svo og með tilliti til hagsmuna atvinnu- greina s.s. ferðaþjónustu. Skammvinn sæla Enn er ekki séð fyrir endann á umræðunum um fyrirhugað álver á Grandartanga og áhrif mót- mæla íbúanna ekki fyrirsjáanleg. Umræða um kosti og galla slíkra framkvæmda og víðtæk áhrif s.s. á aðrar atvinnugreinar verður að eiga sér stað. Vera má að starfsmenn og forsvarsmenn í ferða- þjónustu séu alls ekkert sammála um áhrif upp- byggingar stóriðju á ferðaþjónustu, en ber þeim þó ekki skylda til að taka afstöðu? Ef ekki í samein- ingu, þá hver í sínu lagi. Þegar þetta er skrifað hafa Bændasamtök Is- lands látið í ljós, nokkuð hlutlausa en þó ákveðna skoðun á málinu og telja fleiri rök gegn heldur en með byggingu álversins. Bændasamtökin telja að fyrst og fremst beri að tryggja rétt íbúanna og að sú ákvörðun sem verði tekin falli sem best að ímynd íslands um hreint og ómengað land. Ferðaþjónust- an hlýtur að vera þessu sammála, því það er ljóst að „ísland sem orkuver" er þvert á þá ímynd sem kynnt hefur verið erlendis til fjölda ára með miklum tilkostnaði. En það er á ábyrgð ferðaþjónustunnar að sýna fram á hagkvæmni atvinnugreinarinnar í þeim tilgangi að beina sjónum stjómvalda frá skammtímamarkmiðum um atvinnu og bættan efnahag sem grafið geta undan öðram atvinnu- greinum. Með markvissum og reglulegum rann- sóknum og upplýsingaöfiun um umfang ferðaþjón- ustunnar mun slíkt takast og er sá þáttur í ferða- þjónustu vissulega að aukast. Landvinningar í ferðaþjónustu gerast jú ekki á einni nóttu og að því leytinu til má að mörgu leyti skilja sjónarmið stjómvalda um aðgerðir sem sýna hagkvæmni á styttri tíma. En spytja má hvort slík sæla sé ekki skammvinn? Hvað gerum við þegar verksmiðjur úreldast og byggja þarf nýjar? Eða þá þegar bæta þarf við álveram? Hvaða hluti landsins verður þá tekin iðnaði til handargagns? Og hvert föram við þá til að sýna ósnortna náttúra, kraftmikla fossa og óbyggðir. Munum við velja á milli þess að sýna rústir torfbæja og gamlar minjar eða úreldar verk- smiðjur? Munu fallvötn verða virkjuð og hálendið þrautskipulagt? Hlutaðeigandi aðilar eiga að láta skoðun sína í ljós því það er ekki ferðaþjónustu til hagsbóta ef stórvirkur iðnaður byggist upp á ís- landi. Stóriðja samræmist alls ekki stefnunni um umhverfisvænt ísland og sjálfbær ferðamál. ■ Sigríður Þrúður Stefánsdóttir. Höfundur er ferðamáiafræðingur. Sigríður Þrúður Stefánsdóttir Ferðamenn í f ótækra- hverf um Ríó de Janeiro COPACABANA strönd og stóra Kristslíkneskið á Corcovado hafa lengi verið ofarlega á lista yfir hefðbundna ferðamannastaði í Ríó de Janeiro í Brasilíu. Þá hafa ferðamenn gjaman lagt leið sína til borgarinnar í febr- úar til þess að vera viðstaddir hina heimsþekktu kjötkveðjuhátíð. En nú stækkar sífellt sá hópur ferðamanna sem bætir illræmdum fátækrahverf- um Ríó de Janeiro á listann yfir áfangastaði sína. Fangelsid heillar SUÐUR-afrísk yfirvöld hafa opnað fangaklefa Nelsons Mandela á hinni illræmdu Rob- ben eyju fyrir ferðamönnum. Að meðaltali fara um þijú hundruð ferðamenn á dag, með feiju frá Cape Town til eyjarinnar þar sem pólitískir fangar voru áður sendir í út- legð. Þar var Mandela haldið í 18 ár af þeim 27 sem hann var fangi stjómvalda. ■ Til skamms tíma gátu ferðamenn sem hættu sér inn í favelas, eins og fátækrahverfin era kölluð, næsta örugglega gengið út frá því að vera rændir. Ferðalangar sem eru einir á ferð, geta enn búist við slíkum móttökum, en leiðangrar með farar- stjórum eru nú í boði. Það eru rúmlega 600 favelas í kringum Ríó. Fyrstu hverfín mynd- uðust í upphafi aldarinnar, þau hafa ekkert vatnskerfi, engar lagð- ar götur eða gangstéttir og er stjórnað af vel vopnuðum eiturlyfja- sölum. í hverfunum hafa sprottið upp skólar, heilsugæslustöðvar og kirkjur. Stærsta hverfíð er kallað Rocin- ha, heimili rúmlega þijú hundruð þúsund manna. Fólkið býr þar í hreysum sem hanga utan í klettum, bak við eitt af dýrustu hótelum borgarinnar, Intercontinental á Sao Conrado strönd. Hótelgestir fara gjarnan í skoðunarferð um Rocinha með leiðsögumanni. Skoðunarferðirnar, sem eru sagðar öruggar sem lengi sem leið- sögumennimir séu vel kynntir í hverfinu, fela í sér heimsóknir í skóla, á heilsugæslustöðvar og inná heimili fólks. Ibúamir hagnast þó ekki á ferðamönnunum, leiðsögu- mennirnir fá greitt og hótelið tekur sinn hlut fyrir að koma ferðinni á. Við og við færa leiðsögumennimir fólki poka af hveiti eða sykri í þakk- lætisskyni fyrir að opna heimili sín og veita innsýn í lífið í hreysunuum í favelas. Sue Wheat, starfsmaður þrýsti- hóps um ábyrgð ferðamanna, segir að áhugasamir um lífið í fátækra- hverfunum ættu að ganga úr skugga um að það væru heimamenn sem skipulegðu skoðunarferðirnar, þannig færi greiðslan á réttan stað. Ibúamir væru jákvæðir gagnvart ferðamönnum og vildu gjaman sýna FERÐAMENN ættu að tryggja að skoðunarferðir þeirra í fátækra- hverfum Ríó færðu íbúunum eitthvað í aðra hönd. hve heimur þeirra væri vel skipu- lagður og virðulegur. Það væri hins vegar ótækt að láta aðra mata krók- inn á þessum ferðum. Ferðamenn ættu líka að forðast að líta á þetta sem „dýragarðsferðir" og skyggn- ast þess í stað undir yfirborðið. ■ Heimild: New York Times I

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.