Morgunblaðið - 04.04.1997, Qupperneq 6

6 B FÖSTUDAGUR 4. APRÍL 1997
MORGUNBLAÐIÐ
DAGLEGT LÍF
Galdurinn við þad að renna
sér ó sn jóbretti er sá að
maður verður alltaf að
láta þungann hvíla á
þeirri hlið brettisins
sem snýr að hlíðinni.
Ef maður snýr baki í
brekkuna þarf
þunginn að hvíla á
hælunum, en ann-
ars verður þung-
inn að hvíla á
tánum. Þetta
lærist manni
fljótlega
Kýlingar
og spörk þykja
ekki endilega ofbeldi
^ SKILGREINING á hugtakinu
ofbeldi virðist vera nokkuð á
reiki, í það minnsta meðal
unglinga þessa lands. Þeim
1 finnst þeir til dæmis ekki
| endilega hafa verið beittir
o ofbeldi, þótt sparkað hafi ver-
ið í þá, þeir hafi verið kýldir
» eða þeim hrint.
Þórólfur Þórlindsson og
Jón Gunnar Bernburg gerðu
viðamikla rannsókn á ofbeldi meðal
nemenda í 10. bekk grunnskóla á
vegum Rannsóknarstofnunar upp-
eldis- og menntamála í ársbyrjun
1995. Alls svöruðu rúmlega 3.800
unglingar spurningum um ofbeldi
og skyld mál og eru niðurstöður
rannsóknarinnar birtar í nýút-
komnu riti stofnunarinnar, Ofbeldi
meðal íslenskra unglinga..
Á daginn kom að 15% töldu sig
hafa verið beitta líkamlegu of-
beldi á síðustu 12 mánuðum,
en athyglisvert er að talsvert
fleiri, eða 23%, sögðu að
þeir hefðu verið kýld-
ir að minnsta kosti einu sinni á
þessu tímabili og 55% sögðu að
þeim hefði verið hrint. Munur á
kynjum var ekki eins mikill og
búast mátti við, en þó töldu öllu
fleiri strákar sig hafa verið beitta
ofbeldi. Einhveijir unglingar á
þessum aldri ógna með vopnum,
þótt ekki sé það í ríkum mæli, en
á þeim 12 mánuðum sem
miðað var við í rannsókn-
inni höfðu 5% orðið fyrir
ógnun með vopni. Nær
einum af hverjum þremur
aðspurðum hafði verið
hótað ofbeldi.
Þórólfur og Jón Gunnar
segja niðurstöður sínar
benda til þess að fjöldi unglinga sem
beita ofbeldi sé svipaður þeim fjölda
sem verður fyrir því. Piltar eru lík-
legri til að beita ofbeldi og verða
frekar fyrir þvi en stúlkur. 25%
nemenda reyndust hafa kýlt ein-
hvern á síðustu 12 mánuðum, rúm-
lega helmingur hafði hrint einhveij-
um, 3% höfðu ógnað með vopni og
rúmlega einn af hveijum fimm hafði
hótað ofbeldi.
Vl&varandl vandamál
Niðurstöður benda til að þótt
ofbeldi sé greinilega vandamál með-
al unglinga, hafi það ekki aukist
að umfangi síðustu tvo áratugi,"
segja Þórólfur og Jón Gunnar. „Töl-
ur um meiðsl frá slysa-
deild Sjúkrahúss Reykja-
23% höfáu víkur benda til að ofbeldi
•i UúlA í Reykjavík hafi ekki auk-
verio Kyia ao ist á þessum tíma. Hins
minnsta kostl vegar liggja ekki fyrir
einu sinni. sambærilegar upplýsingar
frá slysadeildum annars
staðar á landinu.
Ekki hefur hátt hlutfall nemenda
beitt líkamlegu ofbeldi í tengslum
við rán, u.þ.b. 23 piltar og átta
stúlkur í 10. bekk. „Þetta er þó
umhugsunarverður fjöldi, þar sem
hér er aðeins um að ræða einn ár-
gang unglinga sem eru 15 til 16
ára gamlir," segja Þórólfur og Jón
Gunnar.
Galdurinn
við snjóbrettin
ALLT er í heiminum hverfult. Jafn-
vel skíðabrekkurnar heita ekki
lengur skíðabrekkur. Þessu komst
blaðamaður að er hann dustaði ryk-
ið af gömlu skíðunum sínum ný-
lega. Þegar upp í brekkuna var
komið tók hann nefnilega eftir því
að unga fólkið var hætt að renna
sér á skíðum. Það renndi sér þó
ekki á rassinum, nema sumir, held-
ur fór fimlega niður brekkuna á
snjóbrettum. Þótt blaðamaður hafi
aldrei talist nýjungagjarn, raunar
alltaf verið svartasta íhald, var
þetta eitthvað sem hann einfaldlega
varð að prófa.
Eftir að hafa leitað á náðir eig-
enda Týnda hlekksins, snjóbretta-
búðar í miðbænum, fékk blaðamað-
ur tilheyrandi útbúnað og byijenda-
kennslu í ofanálag. Hann komst svo
að raun um að hægt er að vera
bæði „venjulegur" og „Gúffi“ þegar
maður velur sér bretti. Þeir sem eru
venjulegir renna sér niður brekk-
umar með vinstri fótinn framar á
brettinu, en Gúffarnir eru með
hægri fótinn á undan sér. Þannig
kom það til að blaðamaður var kall-
aður Gúffi í fyrsta skipti á ævinni.
Tröllskessa
frá útlöndum
Á leiðinni upp í Skálafell ræddi
blaðamaður við ungan dreng, Haf-
liða Pétursson, sem hafði aldrei
áður farið á snjóbretti. Hann var
samt borubrattur og sagðist hafa
lært á brettið af vini sínum í leikskó-
lanum. Blaðamaður, sem ekki hafði
fengið neina snjóbrettakennslu í
leikskóla, sýndi þessu lítinn áhuga.
Enda kveið hann svolítið fyrir. Hann
hafði meiri áhuga á því sem dreng-
urinn sagði næst.
„Fannstu jarðskjálftann í morg-
un?“ spurði Hafliði ábúðarfullur.
„Já,“ svaraði blaðamaðurinn og
undraðist alvörugefnina í svipnum.
„Veistu af hveiju skjálftinn kom?“
hélt drengurinn áfram. „Nei,“ svar-
aði blaðamaður hreinskilnislega.
Hafliði hikaði ögn áður en hann
trúði blaðamanni fyrir svo mikil-
vægu leyndarmáli: „Skjálftinn varð
vegna þess að tröllskessa var að
koma frá útlöndum.“ Að svo mæltu
kvaddi Hafliði blaðamann og lagði
af stað upp fjallið með móður sinni.
Hann virtist hvergi banginn, hvorki
við snjóbretti né tröllskessur.
Áttl fötum fjör að launa
Rúnar Ómarsson og Aðalheiður
Birgisdóttir tóku brosandi á móti
blaðamanni í skíðaskálanum.
Ákveðið var að hann færi þegar í
fyrstu ferð alla leið upp með stóla-
lyftunni og renndi sér niður á snjó-
brettinu. Þá gæfist nægur tími til
kennslu. Eina vandamálið var að
vegna vankunnáttu gat blaðamaður
ómögulega farið á snjóbrettinu í
skíðalyftuna. Hann varð þess vegna
að halda á því í fanginu og átti
fótum sínum fjör að launa þegar
hann hljóp úr lyftunni efst uppi í
fjallinu. Það tókst slysalaust. Ófugt
við ferðina niður.
Galdurinn við það að renna sér
á snjóbretti er sá að maður verður
alltaf að láta þungann hvíla á þeirri
hlið brettisins sem snýr að hlíðinni.
Ef maður snýr baki í brekkuna
AÐALHEIÐ-
UR snýr bakl
í brekkuna og
lætur þung-
ann hvila á
hælunum.
þarf þunginn að hvíla á hælun-
um, en annars verður þunginn
að hvíla á tánum. Þetta lærist
manni fljótlega. Eftir nokkrar
byltur eða svo. En björninn er
ekki þar með unninn. Þótt hægt
sé að renna sér nokkuð vand-
ræðalaust í aðra hvora áttina
með þessu móti er ómögu-
legt að beygja og í því er
mestur vandinn fólginn.
Eins og blaðamaður
komst fljótlega að raun
um.
Kollhnísar og
höfuöstökk
Til þess að halda
valdi á brettinu í
beygjum verður
maður að halla sér
fram á skíðið og
skipta þunganum
smám saman yfir á
hinn helminginn á
brettinu. Við það
eykst hraðinn, oft með
hrapallegum afleiðing-
um. Blaðamaður kynnt-
ist því þegar hann kút-
veltist hvað eftir annað nið-
ur hlíðina. Ósjaldan með
höfuðið á undan sér. Aldrei
biluðu samt festingamar á
brettinu og aldrei slasaði
hann sig. Enda virðist næst-
um ógjörningur að slasa sig
á snjóbretti.
Hugdirfska blaðamanns jókst
til muna er hann gerði sér grein
fyrir þessu og eftir nokkra kollhnísa
og höfuðstökk til viðbótar náði hann
valdi á snjóbrettinu og gat rennt
sér í löngum sveigum niður brekk-
una. í þessu líka fína veðri. Alveg
þangað til niður var komið þar sem
Rúnar og Aðalheiður biðu með heitt
og ijúkandi kakó sem er svo ómiss-
andi í skíða ... snjóbrettaferðum.
Svo var bara að leggja í hann aftur.
■
Pétur Blöndal