Morgunblaðið - 04.07.1997, Qupperneq 3

MORGUNB LAÐIÐ
DAGLEGT LIF
FÖSTUDAGUR 4. JÚLÍ 1997 B 3

segir Helgi og skömmu síðar hóf
hann aðgerðir.
Einnig varð hann með þeim
fyrstu í fylkinu sem notaði nýja
tækni, ómþeytingu við að skipta um
augasteina í fólki. „Hún felst í því
að sá hluti augasteinsins sem er
skemmdur, er mulinn með sérstöku
tæki og síðan er hann sogaður út.
Þessi aðgerð er framkvæmd á þeim
sem hefur ský á auga er veldur
átarblindu. Læknar í Bandaríkjun-
um voru á þessum tíma afar tor-
tryggnir gagnvart þessari aðferð en
nú er svo komið að flestallar augn-

Kraftaverk
um borð í flugvél
KRAFTAVERKIN gerast um borð í breiðþotu af gerðinni
MacDouglas 10 sem rekin er af Orbis, alþjóðlegum góð-
gerðarsamtökum. Orbis merkir meðal annars auga á lat-
ínu en flugvél samtakanna er sú eina sinnar tegundar í
heiminum því innanborðs er fullkomin augnskurðstofa,
leysigeislaherbergi til augnaðgerða, kennslustofur og
bókasafn.
Samtökin fagna fimmtán ára afmæli um þessar mundir
en frá árinu 1982 hafa um 35.000 læknar og annað hjúkr-
unarstarfsfólk í um 90 þróunarlöndum hlotið þjálfun í
augnlækningum. Um borð í vélinni hafa einnig um 22.000
sjúklingar í Asíu, Suður-Ameríku og Afríku hlotið bót
meina sinna.
Um 25 læknar og hjúkrunarfólk frá ýmsum löndum
starfa um borð í vélinni sem dvelur að meðaltali um þrjár
vikur á hverjum stað. Á
vegum samtakanna hafa
einnig verið skipulögð
viðamikil fræðslunám-
skeið í ýmsum þróunar-
Iöndum.
íslenskur flug-
maður hjá Orbis
Starfsmenn eru allir
sjálfboðaliðar, jafnt
læknar sem flugmenn
og einn af þeim er Dag-
finnur Stefánsson, fyrr-
verandi flugsljóri hjá
Flugleiðum. Hann flaug
reglulega fyrir samtökin
á árunum 1990-1993
meðal annars til Nik-
aragua. Bangladesh og
Burma. „Um borð var
góður andi og alltaf var vel tekið á móti okkur jafnvel
þótt óeirðir ríktu í löndunum,“ segir Dagfinnur. „Mér
finnst stórkostlegt hvað unnið er á vegum þessara sam-
taka en ferðimar voru mér afskaplega fræðandi og
skemmtilegar."
Höfuðstöðvar samtakanna em í New York en rekstur-
inn byggist á frjálsum framlögum að megninu til frá Kín-
verjum, aðallega Hong Kong búum. Orbis-samtökin eru
aðilar að WHO, Alþjóðaheilbrigðismálastofnun Samein-
uðu þjóðanna.
át
ORBIS-flugvélin er innréttuð sem
augnspítali og flýgur milli þróunarlanda.
„Ég eygði enga von um oð verða
læknir þar sem skólagjöldin
voru hú en ótti því láni að fagna
að eigandi heimilisins sem var
læknir bauðst til að styrkja mig
til náms."
steinaaðgerðir eru framkvæmdar á
þennan máta meðal annars á Is-
landi.“
Árið 1985 opnaði Helgi ásamt
augnlækninum, Robert Ford, fyrstu
augnaðgerðamiðstöðina í Washingt-
onfylki, Pacific Cataract and Laser
Institut. Viðskiptin blómstruðu og
sjúklingar komu víða að. „Til þess
að koma þeim fljótt og örugglega til
okkar keyptum við tvær tveggja
hreyfla flugvélar, Cessna 340 til far-
þegaflutninga og flugum einnig
DAGFINNUR Stefánsson
flugsljóri hefur flogið fyrir
Orbis-samtökin.
Helgi reið fyrstur á vaðið og fékk
þá tii samstarfs við sig. „Af þeirri
ákvörðun er ég mjög stoltur því
hún varð til þess að fjöldi lækna fór
að mínu fordæmi.“
Um þriðjungur allra augnað-
gerða í Washingtonfylki voru fram-
kvæmdar í miðstöðvum Helga þeg-
ar mest lét og þegar hann hætti
störfum hafði hann um 250 manns í
vinnu en meðal annarra vann Ólaf-
ur Torfason augnlæknir hjá honum
um tíma. Framkvæmdar voru um
50 augnskurðaðgerðir á dag en
miðstöðvarnar voru átta í þremur
fylkjum; Washington, Oregon og
Idaho.
Sjálfboðavinna
í þróunarlöndum
Fyrir um tveimur árum ákvað
Helgi að selja hlut sinn í fyrirtæk-
inu og snúa sér að öðrum verkefn-
um. „Eg skrifaði undir samning um
að koma ekki nálægt slíkum rekstri
FYRSTA augnaðgerðamiðstöðin í borginni Chehalis í Washington.
©
sjálfir til annarra fylkja til lækn-
inga.“
Mikil áhersla var lögð á að gera
miðstöðina aðlaðandi fyrir sjúkling-
ana og því var byggð-
ur þar tónleikasalur.
Helgi klæddur í græna
skurðlæknabúninginn
spilaði þá iðulega á fiðluna
sína fýrir sjúklingana við
undirleik píanós. „Þessa
þjónustu kunnu sjúk-
lingar vel að meta en
A góð tónlist hefur ró-
■fe Éfc andi áhrif á alla.“
Samstarf við sjón-
tækjafræðinga
í Bandaríkj-
unum hafa augnlæknar
löngum litið sjóntækjafræðinga
hornauga þar sem skilin milli
starfssviðanna hafa verið óljós, en
næstu þrjú árin. Ennþá er ég þó
fullur lífsorku enda ekki nema 62
ára gamall.“
Undanfarið hefur Helgi unnið að
rannsóknum á að laga nærsýni með
leysigeislameðferð og til greina
kemur að opna stofu til slíkra að-
gerða síðar meir. Einnig hefur hann
starfað töluvert í sjálfboðavinnu í
Kína m.a. fyrir Orbis góðgerðasam-
tökin. „Ég hyggst gera meira af því
í framtíðinni en ástandið í heiminum
er víða bágborið. Talið er að um 40
milljónir manna séu blindir í dag en
um tvo þriðju hluta þeirra má
lækna með réttri meðhöndlun." Að
auki hefur Helgi safnað saman
tækjum til augnskurðaðgerða og
sent til sjúkrahúsa í Mexíkó og við-
ar. „Ég hef verið lánsamur í gegn-
um tíðina og finnst því sjálfsagt að
gefa til baka eitthvað af því sem lífið
hefur gefið mér.“
Morgunblaðið/Sigrún Davíðsdóttir
ÖRVAR, Ólafía, Ingunn, og Hugrún.
beint úr bænum þetta kvöld og
fjarska upprifin, því hún sá söngv-
arann í Radio Head á Strikinu. Hró-
arskelduhátíðin gerir Kaupmanna-
höfn að staðnum, þar sem allir
frægu poppararnir spígspora um.
En aftur um húsnæðismálin: krökk-
unum bera saman um að það sé
svakalega erfitt að verða sér úti um
húsnæði. Fimmmenningarnir
greiða 4.700 danskar á mánuði, en
hafa líka allt til alls í íbúðinni, meira
að segja kapalsjónvarp.
Skrubbulínurnar mega
ekki vera strákar
Til af finna vinnu þarf líka síma-
númer hingað og þangað og allar
stelpurnar fljúga inn í hreingem-
ingar á hótelum, sem virðast geta
tekið lengi við. „Maður fer bara
beint á hótel,“ segir Ingunn hress í
bragði „og það er ekkert mál fyrir
stelpur að fá vinnu þar. Strákamir
fá hins vegar enga vinnu.“ Örvar
getur tekið undir það, því hann hef-
ur aðeins fengið smá blaðburð. Það
ræður enginn strák í hreingerning-
ar, en það hefur þó heyrst um
stráka, sem fá vinnu við glugga-
þvott. „Og þó stelpumar segi upp
og það vanti fólk í hreingerningar
em strákarnir samt ekki ráðnir"
bætir Ingunn við. Og svo hnussar
svolítið í þeim, þar sem Danmörk sé
nú einu sinni larid jafnréttisins, eða
alla vega að mati Dananna. „En við
emm auðvitað ekkert merkilegar
þarna, bara svona skrubbulínur"
bætir einhver skmbbulínan við, en
þeim ber samt saman um að það sé
vel komið fram við þær á vinnustöð-
unum og skemmtilegur andi. „Allir
voða kammó,“ heyrist, „en það
vinna engir Danir við að þrífa hótel-
in.“ Þess vegna er auðvelt að fá
þessa vinnu í landi atvinnuleysisins
og þarna vinna bara útlendingar.
Óddleif hlotnaðist sú happavinna
að komast að á glæsihótelinu
D’Angleterre, þó hún ætlaði varla
að þora inn til að biðja um vinnu og
þar er borgað hærra kaup en á mis-
sjónshótelunum á Vesturbrú, svo
hún fær 95 krónur á virkum dögum
og 107 krónur um helgar. Hinar
hafa bara 75 króna lágmarkslaunin,
en eru reyndar að fara að hækka
upp í 88 krónur. En Oddleif fær
fleira gott, því hún fær fyrirtaksmat
á hótelinu, úðar í sig jarðaberjum í
súkkulaðihjúp og öðru hnossgæti,
en á missjónshótelunum er ekkert
slíkt að hafa. Og í kaupbæti rekst
hún svo á fræga gesti og stórstjörn-
ur eins og fiðluleikarann Nigel
Kennedy á hótelinu.
Danlr tala of hratt
Og hvemig era svo Danir? Hug-
rún segist hafa verið að koma heim
einn daginn svolítið þung á brún,
„en það brostu allir til mín og þá fór
ég bara að brosa líka.“ Örvari finnst
maður vera svolítið ósýnilegur í
stórborginni, ekki mikið tekið eftir
fólki, en það kunna aðrir í hópnum
vel að meta og taka ekki undir að
Danir séu ókurteisir. „Það er ekkert
verið að glápa á mann, þó maður sé
í öðruvísi jakka en hinir“. Allir hafa
lent í að vera atyrtir fyrir að vera
útlendingar, en þeim finnst þó of
sterkt til orða tekið að segja að
Danir séu leiðinlegir við útlendinga,
en þeim sé illa við Svía.
Þeim finnst hverfið, sem þau búa
í skemmtilegt, því þar er andrúms-
loftið eins og í litlu þorpi, þar sem
fólk er fljótt að kynnast. Strax farið
að heilsa þegar maður hefur bara
séð fólk tvisvar eða þrisvar sinnum.
Danskan er þeim erfið, en þeim
kemur saman um að hún væri miklu
auðveldari ef Danir þyrftu ekki að
tala svona óstjómlega hratt og
óskýrt. Danirnir hafa heldur enga
sérstaka þolinmæði til að hlusta á
útlendinga tala, ef þeir tala ekki
dönsku vel og fara þá að tala ensku,
„þó þeir tali kannski miklu verri
ensku en við dönsku". Þau kynnast
mest útlendum krökkum í vinnunni,
en hafa kynnst dönskum krökkum í
gegnum íslenska krakka, sem búa í
Höfn og þeim hefur litist svaka vel á
þá krakka.
„íslendingar era ekki eins og
Danir halda“, segir Kristbjörg, sem
er í heimsókn á Ewaldsgade, ásamt
Fríðu, en þær vinna báðar úti á Jót-
landi. „Um daginn var verið að
segja frá því í útvarpinu að Unun
kæmi og þá var sagt að Reykjavík
væri rosa lokaður bær, þar sem
enginn hlustaði á tónlist." Þeim
kemur saman um að þetta sé fárán-
leg lýsing á Reykjavík. Danir vilja
gjarnan tala eitthvað um ísland og
Bláa lónið, fyrst þegar krakkarnir
hitta innfædda.
Maturinn vekur almennt hrifn-
ingu, en Fríða og Kristbjörg em
ekki beint hrifnar af matnum hjá
fjölskyldunni á Jótlandi. Krökkun-
um finnst gaman að kaupa í matinn,
sem sé ótrúlega ódýr í ódýmstu
matvörabúðunum, en em sammála
um að það hafi sálfræðileg áhrif að
allt sé einu núlli ódýrara en á Is-
landi. Það er líka góð búbót að safna
flöskum eftir partí og fá pantið fyr-
ir. Þau hafa engar áhyggjur af að
eiga ekki pening eftir sumarið, þvi
þá er ekki annað að gera en að
vinna með skólanum og það þekkja
þau flest. Aðalatriðið er að prófa
eitthvað nýtt.