Morgunblaðið - 12.01.1999, Blaðsíða 24

24 ÞRIÐJUDAGUR 12. JANÚAR 1999
ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ
Bandarískar herþotur gera árás á loftvarnastöð í Norður-Irak
Her Kúveits sagt að búa
sig undir hugsanleg átök
Washington, Kúveit, Bagdad. Reuters.
Bandaríkjanienn hóta hernaði ógni
Irakar nágrannaríkjunum
ÞRJAR bandanskar herþotur
gerðu í gær sprengju- og flug-
skeytaárás á loftvamastöð í norður-
hluta íraks þar sem talið var að
Irakar hygðust skjóta flugskeytum
á þær. Stjómvöld í Kúveit sögðust
hafa fyrirskipað nokkrum af her-
sveitum sínum að búa sig undir
hugsanleg átök vegna „hótana"
íraka í garð Kúveits og Sádi-Ara-
bíu. Bandaríkjamenn sögðust vera
tilbúnir að jgrípa til hemaðarað-
gerða gegn Irökum ef þeir ógnuðu
nágrannaríkjunum eða Kúrdum og
síta-múslimum í Irak.
Bandarísku herþoturnar vom á
eftirlitsflugi á flugbannssvæðinu yf-
ir norðurhluta Iraks þegar flug-
mennimir urðu þess varir að ratsjá
loftvamastöðvarinnar var stillt á
þær og töldu því hættu á að flug-
skeytum yrði skotið á þær.
„Áhafnir þotnanna skutu í sjálfs-
vörn á flugskeytastöð, sem ógnaði
flugvélunum," sagði talsmaður
bandariska vamarmálaráðuneytis-
ins. Ekki var vitað hvort loftvarna-
stöðin skemmdist og ekki var skotið
á bandarisku herþotumar.
Saddam Hussein Iraksforseti
lýsti því yfir nýlega að írakar
myndu sniðganga flugbannið, sem
sett var til að vemda síta-múslima í
suðurhluta íraks og Kúrda í norð-
urhlutanum, og sagði það brjóta í
bága við rétt íraka sem fullvalda
Kasakstan
Vestræn
ríki gagn-
rýna kosn-
ingarnar
Astana. Reuters.
NURSULTAN Nazarbayev, forseti
Kasakstans, vann öruggan sigur í
fyrstu eiginlegu forsetakosningun-
um í landinu á sunnudag. A Vestur-
löndum hefur kosningaframkvæmd-
in verið harðlega gagnrýnd.
Kjörsókn var mikil, um 86%, og
fékk Nazarbayev 78,3% atkvæða.
Komu úrslitin ekki á óvart enda
hafði dómstóll í landinu bannað
Akezhan Kazhegeldin, fyrrverandi
forsætisráðherra og helsta keppi-
nauti Nazarbayevs, að bjóða sig
fram af tæknilegum ástæðum.
Næstur Nazarbayev kom Serikbol-
syn Abdildin, leiðtogi kommúnista-
flokksins, með 13,5% og síðan Gani
Kasymov, yfirmaður tollgæslunnar,
með 4,3%.
Nazarbayev, sem er 58 ára að
aldri og fyrrverandi stálverkamað-
ur, var leiðtogi kommúnistaflokks-
ins í Kasakstan þegar landið var
enn innan Sovétríkjanna og var
kjörinn forseti án mótframboðs
þegar það fékk sjálfstæði 1991.
OSE, Öryggis- og samvinnustofn-
un Evrópu, hefur harðlega gagn-
rýnt framkvæmd kosninganna og
hún ætlar ekki að viðurkenna úrslit-
in. Bandaríkjastjórn hefur einnig
látið í ljós áhyggjur og talsmaður
bandarísku mannréttindasamtak-
anna „Human Rights Watch“ sagði,
að kosningaframkvæmdin hefði ver-
ið „óeðlileg og óheiðarleg". Tals-
menn ÖSE gagnrýna fyrst og
fremst, að kosningunum skyldi hafa
verið flýtt um eitt ár þannig að and-
stæðingum Nazarbayevs gafst ekki
tími til að búa sig undir þær og auk
þess dómsúrskurðinn um, að
Kazhegeldin fengi ekki að bjóða sig
fram.
þjóðar. Bill Clinton Bandaríkjafor-
seti hefur sagt að flugbanninu verði
framfylgt til hlítar þar sem það sé
mikilvægur liður í þeirri stefnu
Bandaríkjastjómar að halda Iraks-
her í skefjum og vernda Kúrda og
síta í Irak.
Vill ógilda viðurkenningu á
fullveldi Kúveits
Þing íraks samþykkti á sunnudag
ályktun þar sem stjómvöldum í Kú-
veit og Sádi-Arabíu er lýst sem
„þjófum og glæpamönnum“ og
arabaríki vom hvött til að aflétta
viðskiptabanninu á Irak. Þingið sak-
aði Kúveita og Sádi-Araba um að
hafa tekið þátt í fjögurra daga flug-
skeytaárásum Bandaríkjamanna og
Breta í desember og skoraði á íbúa
landanna að steypa ráðamönnunum
vegna aðildar þeirra að árásunum.
Þingið áskildi sér rétt til að krefja
nágrannaríkin um skaðabætur
vegna árásanna og hvatti stjóm
Iraks til að ógilda yfirlýsingu sína
frá 1994 um að hún viðurkenndi full-
veldi Kúveits og landamæri ríkj-
anna. írakar réðust inn í Kúveit í
ágúst 1990 og hemámu landið í sjö
mánuði þar til her þeirra var hrak-
TONY Blair, forsætisráðherra
Bretlands, jók í gær þrýsting á
öfgahópa á Norður-írlandi að láta
vopn sín af hendi, en tregða þeirra
til þess hefur mjög tafið fram-
kvæmd friðarsamkomulagsins á
Norður-írlandi. Hafa margir látið
í ljósi ótta um að þessar tafir verði
til þess að harðsvíruðustu öfga-
hóparnir glati á endanum þolin-
mæði sinni og hefji á ný hrinu
ódæðisverka.
Vakti á sama tíma nýtt dagatal,
sem írski lýðveldisherinn (IRA)
selur hörðustu stuðningsmönnum
sínum, afar hörð viðbrögð sam-
bandssinna í héraðinu. Fylgja
dagatalinu myndir af grímuklædd-
um mönnum sem vopnaðir eru
hinum ýmsu drápstólum. Þykir
mörgum sem dagatalið sé vís-
bending um að IRA muni seint
samþykkja að láta vopn sín af
hendi.
Blair ritaði í gær grein í tvö dag-
blöð á N-írlandi, The Irish News,
sem lesið er af kaþólikkum, og The
Newsletter, sem lesið er af mót-
mælendum. Sagði Blair þar af-
vopnun lykilatriði eigi að takast að
láta friðarsamkomulagið, sem náð-
ist í apríl á síðasta ári, komast að
fullu í gildi. Sagði hann að sú stað-
reynd að helstu öfgahópar bæði
sambandssinna og þjóðemissinna
væru í vopnahléi, og byssur þeirra
hefðu nú þagað um langa hríð,
væri afar ánægjuleg og markaði
timamót. „En einmitt þess vegna
er svo mikilvægt að menn hefji af-
vopnun því það yrði til að draga
verulega úr vantrausti íbúa samfé-
laganna tveggja hvorra á öðrum,“
sagði Blair í grein sinni.
Ræddi Mo Mowlam, ráðherra
N-írlandsmála, við leiðtoga beggja
fylkinga í gær og sögðu fulltrúar
breskra stjórnvalda að þrátt fyrir
inn þaðan í Persaflóastyrjöldinni ár-
ið 1991.
Yfirlýsing íraska þingsins varð til
þess að stjóm Kúveits fyrirskipaði
hluta hersins að búa sig undir hugs-
anleg átök. Vamarmálaráð landsins
kom einnig saman á sunnudags-
kvöld til að ræða „hótanir íraks-
stjórnar".
William Cohen, vamarmálaráð-
herra Bandaríkjanna, sagði að
Bandaríkjastjóm væri tilbúin að
grípa til hemaðaraðgerða ef íraska
stjómin ógnaði nágrannaríkjunum
eða þegnum sínum. Hann bætti við
að ef írakar ógiltu viðurkenninguna
á sjálfstæði Kúveits væri það gróft
brot á ályktunum öryggisráðs Sa-
meinuðu þjóðanna.
Sáttatillögu Sádi-Araba hafnað
Fjölmiðlar í Sádi-Arabíu sögðu
um helgina að þarlend stjómvöld
hefðu lagt til að slakað yrði á við-
skiptabanninu til að Irakar gætu
flutt inn matvæli og lyf. Tareq Aziz,
aðstoðarforsætisráðherra íraks,
hafnaði tillögunni. „Sádi-Arabar
tóku þátt í síðustu árásunum á írak
og hafa stutt Bandaríkjamenn frá
1990. Þess vegna er ekki hægt að
miklar tafir í framkvæmd friðar-
samkomulagsins væm þau stað-
ráðin í að norður-írsk heimastjórn,
búast við því að Sádi-Arabar leggi
fram einlægar og jákvæðar tillögur í
málefnum Iraks.“
Jóhannes Páll páfí sagði í árlegu
ávarpi um stöðuna í heimsmálunum
að hemaðaraðgerðir Bandaríkja-
manna og Breta hefðu ekkert leyst
og hvatti til þess að deilan um
vopnaleitina í Irak yrði leidd til
lykta með samningum.
,Átökin í Irak nýlega sýndu enn
einu sinni að stríð leysir ekki vanda-
málin,“ sagði páfi. „Það flækir þau
og hefur hörmulegar afleiðingar íyr-
ir íbúana.“
Utanríkisráðuneytið í Rússlandi
krafðist þess að Richard Butler, for-
maður vopnaeftirlitsnefndar Sa-
meinuðu þjóðanna í Irak, segði af
sér vegna ásakana um að nefndin
hefði veitt leyniþjónustu Bandaríkj-
anna upplýsingar um vopnabúr
íraka. Skýrsla Butlers um að írakar
hefðu hindrað vopnaleit nefndarinn-
ar varð til þess að Bandaríkjamenn
og Bretar hófu árásimar í desem-
ber.
Hollendingurinn Koos Ooms, sem
á sæti í vopnaeftirlitsnefndinni,
hvatti til þess í gær að slakað yrði á
viðskiptabanninu og að vopnaleitinni
yrði haldið áfram. Hann sagði að
slíkt myndi bæði veikja stöðu Sadd-
ams og stuðla að einingu í öryggis-
ráði Sameinuðu þjóðanna í málefn-
um íraks.
með þátttöku allra flokka, tæki til
starfa snemma í mars, eins og
samkomulag náðist um fyrir jól.
Vilja ekki
Ahtisaari
aftur
NÝ skoðanakönnun í Finnlandi
sýnir, að meirihluti landsmanna
er andvígur því, að Martti Aht-
isaari forseti verði endurkjör-
inn í forsetakosningum á næsta
ári. Sagði finnska dagblaðið
Ilta-Sanomat frá þessu í gær en
í könnuninni vora 53% andvíg
endurkjöri forsetans en 28%
hlynnt því. 19% höfðu enga
skoðun á þessu. Raunar var það
svo, að það vom eingöngu
flokksbræður Ahtisaaris í Jafn-
aðarmannaflokknum og ýmsir
kjósendur Vinstra bandalags-
ins, sem studdu hann.
Ekki sonur
Clintons
SÝNT hefur verið fram á með
DNA-rannsókn, að Bill Clinton,
forseti Bandainkjanna, er ekki
faðir 13 ára gamals blökku-
drengs en móðir hans, sem er
vændiskona, hélt því fram, að
svo væri. Kom þetta fram í
tímaritinu Star en það greiddi
drengnum og móður hans fyrir
lífsýni úr honum. í Hvíta hús-
inu varpa menn öndinni léttara
yfir því að þetta „hneyksli“
skuli vera að engu orðið en það
mun hins vegar engu breyta
um réttarhöldin í öldungadeild-
inni yfir Clinton.
Ný stjórn í
Tyrklandi
SULEYMAN Demirel, forseti
Tyrklands, féllst í gær á stjórn-
armyndun Bulent Ecevits, leið-
toga lítils vinstriflokks, en um
er að ræða minnihlutastjórn,
sem nýtur stuðnings beggja
stóm borgaraflokkanna á þingi.
Megintilgangur með stjórnar-
mynduninni var að útiloka áhrif
Islamska velferðarflokksins á
stjórn landsins en hann er jafn-
framt stærsti flokkurinn á
þingi. Búist er við, að Ecevit
verði við stjómvölinn fram í
apríl en þá verða haldnar al-
mennar þingkosningar.
Sing’apore í
stað Hong
Kong
GEORGE Yeo, ráðherra í
Singaporestjóm, hefur skorað
á bresku stjómina að líta á
þessa fyrrverandi nýlendu sína
sem mikilvægustu miðstöð
breskra hagsmuna í Asíu, nú
þegar Hong Kong er horfín
undir Kína. Sagði hann, að
Singapore vildi treysta sín
gömlu tengsl við Bretland og
kvað hann borgríkið ekki bara
líta á sig sem miðstöð viðskipta
og fjái-mála í Asíu, heldur
einnig sem uppsprettu og óðal
upplýsingaiðnaðarins þar í álfu
á næstu öld.
Morðæði í
Kólumbíu
TALIÐ er, að vopnaðar sveitir
á snærum stórlandeigenda í
Kólumbíu hafi drepið allt að 111
manns á tveimur sólarhringum í
hefndarskyni fyrir árás á höfuð-
stöðvar þeirra. Var mannfallið
mest í Playon de Orozco þar
sem 30 manns féllu í valinn.
Blair þrýstir á um afvopn-
un öfgahópa á N-Irlandi
Reuters
Gleðilegt nýtt ár frá IRA
ÁRAMÓTAKVEÐJUR IRA-manna þykja lítt í anda óska um gæfu og frið á
nýju ári en myndir sem fylgja dagatali, sem er til sölu í liörðustu hverfum
kaþólikka, sýna liðsmenn sveitanna vopnaða heimagerðum sprengjuvörp-
um, háþróuðum hríðskotabyssum eða öðrum drápstólum. Hafa leiðtogar
sambandssinna á N-írlandi fordæmt dagatalið og segja það fela í sér hótun
um að fái IRA ekki vilja sínum framgengt eigi menn ekki von á góðu.