Morgunblaðið - 17.01.1999, Qupperneq 13

12 B SUNNUDAGUR 17. JANÚAR 1999
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 17. JANÚAR 1999 B 13
/
Taðreyking hefur tíðkast á
*
Islandi um aldaraðir.
Guðni Einarsson og
Ragnar Axelsson heim-
sóttu Benedikt Kristjáns-
son á Hólmavaði.
/
ÍFANGASTAÐUR margra
helstu stórlaxa úr norðlenskum
ám er í reykhúsinu á Hólmavaði
í Aðaldal. Þar stóð Kristján
Benediktsson bóndi lengi íyrir
reykhúsinu og var þekktur fyrir
góða verkun á laxi. Nú er hann
hættur að reykja og Benedikt sonur
hans tekinn við jörðinni, búskapnum og
reykhúsinu. Benedikt er 28 ára gamall,
kvæntur Elínu Ivarsdóttur frá Húsavík
og eiga þau dóttur á fyrsta ári, Rut að
nafni. Benedikt er fjárbóndi og með
með 146 fjár á fóðrum í vetur. Hann
segir að fjárbúið gefi ekki nóg af sér til
að lifa af því, en veiðihlunnindi af Laxá
í Aðaldal, sem rennur við bæjardyrnar,
og reykhúsið hjálpi honum að ná end-
um saman. En þótt kynslóðaskipti séu
orðin í reykingunni eru vinnubrögðin
hin sömu.
„Eg hef verið að sniglast með pabba í
reykhúsinu frá því ég man eftir mér,“
sagði Benedikt. Hann segir að venju-
lega sé samfelldur reykur í húsinu frá
því í aprfl og fram að jólum. Benedikt
var að reykja kjöt og nokkur læri og
rúllur í saltpækli voru á leið í reykhúsið.
Auk þess biðu nokkur hundruð kfló af
laxi og silungi eftir að fá reykingu.
Benedikt flakar laxinn og silunginn og
saltar með grófu salti. Eftir reykingu er
flökunum pakkað í lofttæmdar umbúðir.
Hann segir að það komi alltaf svolítíl
töm þegar nær dregur jólum. Fólk vill
fá hangikjöt og reyktan lax til jólanna.
Að Hólmavaði er eingöngu reykt við
tað. Benedikt segir að leyndardómur-
inn við að fá gott hangikjöt og reyktan
fisk með hinum sértaka keim taðreyk-
ingarinnar liggi ekki síst í verkun eldi-
viðsins. Eins og flestir vita er uppi-
staðan í taðinu það sem frá kindinni
kemur. Kindurnar verða að ganga á úr-
ganginum og troða hann niður svo
myndist þétt skán í fjárhúsinu. Alltaf
vill eitthvað af heymoði blandast við, en
Benedikt segir að í gamla daga hafi
ekki þótt gott að hafa of mikið moð í
taðinu og því var það rakað upp. Hann
segir besta taðið koma þegar kindunum
er beitt á kvist á haustin.
Kindur Benedikts ganga á grindum
svo hann fær að stinga út úr litlu fjár-
húsi á nágrannabæ. „Það er mikið puð
og bóndinn er feginn að losna við að
gera það sjálfur," segir Benedikt. Hann
setur taðhnausana á bretti og flytur út
á tún. Þar eru hnausamir klofnir í flög-
ur sem dreift er á túnið til þerris. Þeg-
ar flögumar eru famar að þoma er
þeim hreykt, það er reistar upp á end-
ann. Tvær flögur styðja hver aðra líkt
og V á hvolfi og mynda rastir. Eftir
nokkurra daga þurrk eru flögurnar
bornar í hlaða. Muslinu er rakað saman
og sett ofan á hlaðann. Síðan er hlaðinn
byrgður með plastábreiðu og bundið
utan um.
„Það er best að láta taðið bíða í hlað-
anum og reykja við tveggja ára tað,“
segir Benedikt. „Ef taðið er of nýtt
kemur rammt bragð af kjötinu eða fisk-
inum sem verið er að reykja." Ekki er
sama hvemig kveikt er upp í kofanum.
Benedikt býr til röst úr taði sem
brenna á yfir daginn og kveikir í. Hann
hylur síðan taðið með ösku. Það má
ekki vera opinn eldur heldur á að
myndast glóð undir öskunni. Annars er
hætt við að feitur fiskur og kjöt bráðni
og fitan leki niður. Reykhúsið má ekki
verða nema rétt volgt, aldrei heitt.
KÓFIÐ f reykhúsinu fær ekki á Benedikt Kristjánsson á Hólmavaði, enda vanur reyknum frá unga aldri. I pokunum á bakvið Benedikt er fullverkað tað og í loftinu má sjá grilla í nokkrar hangirúllur.
Morgunblaðið/RAX