Morgunblaðið - 15.09.2000, Qupperneq 3

MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR15. SEPTEMBER 2000 G 3
BÍÓBLAÐIÐ
William Goldman: Lífið í Hollywood er enginn dans á rósum.
Kvikmyndabækur
Sæbjöm Valdimarsson
Which Lies Did I Tell?
Eftir Willmm Goldman
Pnntheon Books. New
York, 2000. 486 bls.
EFTIR sautján ár
kemur handritsskáldið og
rithöfundurinn William
Goldman, með framhald
Adventures in the Screen
Trade, einhverrar
skemmtilegustu, best
skrifuðu, heiðarlegustu
og fróðlegustu innsýn
sem óinnvígðir geta
vænst frá Draumaborg-
inni. Nýja bókin er á
sömu nótum. Eini gallinn
sá að hún er svipuð í upp-
byggingu en á móti kem-
ur að margt hefur gerst á tæpum
tveimur áratugum.
Sem fyrr fer Goldman á kostum
í oft háðskri umfjöllun um viðskipti
sín við kerfið, fróðleik um menn og
málefni. Ekki síst um handrits-
gerð, hvernig handrit verða til, frá
hugmynd að veruleika, sem oft á
tíðum er mikilfenglegt ferli skiptra
skoðana höfundar og leikstjóra,
leikara og framleiðenda. Allir vilja
láta ljós sitt skína.
Þrátt fyrir mikla velgengni,
tvenn Óskarsverðlaun, góða hæfi-
leika, magnað skopskyn og örugg-
lega umtalsverða persónutöfra,
hefur líf Goldmans ekki verið dans
á rósum. Á fimm ára kafla, frá
1980-85, gekk hann atvinnulaus og
lýsir þeim tíma (tíma „holdsveiki-
sjúklingsins", eins og hann kýs að
nefna hann), og ástæðunum fyrir
þeim, á sinn einstaka hátt. Hægt
og bítandi fór frægðarsólin hækk-
andi og í dag er Goldman mikils-
virtur og upptekinn handritshöf-
undur. Aukinheldur er ósjaldan
kallað í hann ef kollegar í hand-
ritshöfundastétt eru komnir í vond
mál og oftar en ekki nær hann að
koma skikk á klúðrið. Goldman,
John Sayles, og örfáir til viðbótar,
eru taldir færustu handritalæknar
Hollywoodborgar. Þessu og ótal
margt öðru lýsir Goldman á sinn
bráðskemmtilega hátt fyrir les-
andanum. Maður veit aldrei hvað
tekur við á næstu síðu, sem er einn
af mörgum kostum sagnamanns-
ins. Fer með okkur á ólíklegustu
staði, kynnir okkur fyrir óvænt-
ustu hlutum. I einum kaflanum
tekur hann t.d. fyrir ljóðlistina og
útskýrir fyrir lesandanum snilli-
gáfu jafn frábrugðinna skálda og
og Ogden Nash, E.A. Robinson og
Dorothy Parker. Því næst verðum
við vitni að ósæmilegri hegðun
Bandaríkjaforseta í Absolute
Power, eða hrifningu Goldmans af
leikstjóranum, leikaranum og
manninum Clint Eastwood, sem
hann lýsir á þann veg að allir væru
fullsæmdir af. Tekur fyrir valda
kafla úr nokkrum snjöllum hand-
ritum annarra höfunda og útskýrir
hvað það er sem hrífur hann t.d. af
rennilásatriðinu í There’s Some-
thing About Mary og skákinni við
Dauðann í Sjöunda innsigli
Bergmans. Goldman er einstak-
lega laginn við að flétta saman
fróðleik og skemmtun og skop-
skynið nýtur sín jafnan ríkulega.
Gömul mál skjóta upp kollinum
þótt hann fáist fyrst og fremst við
samtíðina. Hér er t.d. að finna eitt
frægasta atriði kvikmyndanna, ná-
kvæmlega eftir bókinni; Heljar-
stökkið af gljúfurbarminum í ána í
Butch Cassidy and the Sundance
Kid, ein af bestu smíðum höfund-
Eastwood og Gene Hackman í Absolute Power: Hrifning.
frumsamið handrit sjón-
varpsmyndar. Goldman
hvetur lesandann til að
skoða það af nákvæmni;
reyna að gera sér grein
fyrir kostum þess og göll-
um. Hvaða atriði virki,
o.s.frv. Að því loknu er að
finna skoðanir valinkunnra
handritshöfunda á borð við
Tony Gilroy (The Devil’s
Advocate) og Farrelly-
bræðra. Bókin líður einsog
bestu myndir Goldmans;
maður veit ekki fyrri til en
henni er lokið og tjaldið
fellur. Goldman hefur engu
gleymt á þeim tæpu tveim-
ur áratugum sem liðnir eru
frá Adventures Vonandi
þurfum við ekki að bíða
jafnlengi þeirrar næstu.
ar.
I lok 'Which Lies Did I Tell?, er