Alþýðublaðið - 09.07.1959, Blaðsíða 4

Útgefandi: Alþýðuflokkurinn. Ritstjórar: Benedikt Gröndal, Gísli J. Ast-
þórsson og Helgi Sæmundsson (áþ.). Fulltrúi ritstjórnar: Sigvaidi Hjálm-
•arsson. Fréttastjóri: Björgvin Guðmundsson. Ritstjórnarsímar: 14901 og
14902. Auglýsingasími: 14906. Afgreiðslusími: 14900. — Aðsetur: Alþýðu-
húsið. Prentsmiðja Alþýðublaðsins. Hverfisgata 8—10.
Heiman^ert og heimafengið
ÍSLENZKUR iðnaður hefur tekið miklum
framförum undanfarin ár og er að ýmsu leyti
orðinn samkeppnisfær við erlenda framleiðslu, þó
að sitthvað standi enn eðlilega til bóta. Almenn-
ingur gerir sér þetta ljóst. Fólk velur-ekki síður
íslenzka framleiðslu en erlenda, þó að auðvitað sé
ekki úr sögunni sú minnimáttarkennd, að ein-
hverjum finnst allt bezt, sem frá útlöndum er
komið. En þetta mun nú ekki síður sök framleið-
enda en kaupenda. Og við þessa minnimáttar-
kennd þurfum við að losna.
Sannarlega nær engri átt, þegar getið er í
skyn, að íslenzk framleiðsla sé erlend að upp-
runa, og slík sölumennska getur varla orðið far-
sæl. Hér ber að meta gæði vörunnar ein. Og
minnimáttarkenndin er með öllu óþörf eftir að
íslenzk framleiðsla hlýtur að teljast samkeppn-
isfær. Þá er sjálfsagður hlutur að styrkja ís-
lenzka framleiðslu. Og þennan gleðilega árang-
ur má ekki veikja með því að setja erlend vöru-
merki á íslenzka framleiðslu.
Þetta þarf hins vegar ekki að gera að æs-
ingamáli. Það, sem úrslitum ræður er, að íslend-
ingar kunni að meta íslenzka framleiðslu, ef
hún svarar kröfum gæða og tízku. Minnimáttar-
kenndin á að víkja fyrir fögnuði þess, sem vel er
gert.
Utanfarir íslendinga
ÍSLENDINGAR eru miklir ferðamenn heima
og heiman og hópast til útlanda ár hvert. Slíkt er
að ýmsu leyti gleðilegt, þó að kostnaðarsamt sé
fyrir samfélagið. Þjóðin verður víðsýnni og
menntaðri af þessum ferðalögum auk þess sem
þau eru ógleymanleg skemmtun, ef vel tekst til.
Hins vegar skortir allmikið á, að íslendingar
kunni að skipuleggja utanferðir sínar. Er þá ekki
einungis haft í huga, hvert sé farið, þó að miklu
máli skipti, heldur einnig og ekki síður hvenær
ársins íslendingar fara í siglingar. í því efni gætir
of oft handahófs. íslendingum hentar bezt að
fara utan á vorin og haustin til að veðráttubreyt-
ingin reynist. ekki óþægileg. Þannig verða þeir
sér úti um dýrmætan sumarauka, sem er ómet-
anlegur fólki í norðlægu landi.
Ennfremur ber þess að minnast, að með þessu
’móti njóta íslendingar síns íslenzka sumars, sem
.óyíða á sinn líka, þó að stutt sé og stopult. Og því
skyldi enginn fórna fyrir óþægindin, sem bíða
■Islenöinga í þeim löndum í suðri, austri og vestri,
;þár sem brennheitt verður í júní, julí og ágúst.
L . . : '■ ? Jý ■
Flakarar og pökkunarsfúlkur
óskast strax.
Hraðfryslihúslð Frosí h.f.
Hafnarfirði. — Sími 50165,
Reykjavík, 6. júlí 1959.
Kæri vinur!
SUMARKOSNINGARN-
AR eru gengnar um garcS
og æfingarnar fyrir lands-
leikinn í haust naumast
byrjaðar. Ég ætla hér ekki
að ræða stjórnmál í venju-
legum skilningi, en vík
hins vegar nokkrum orð-
um að tveimur málum,
sem komu við sögu kosn-
ingabaráttunnar. Annað er
atferli íslenzkra stjórnmála
manna, hitt menningarvið-
horf dreifbýlisins frá sjón-
arhóli kjördæmamálsins.
ÞRÓUN í RÉTTA ÁTT.
Því er oft haldið fram,
að íslenzkjr stjórnmála-
menn berjist ekki nógu
siðmennilega. Sú ásökun
er síður en svo tilefnislaus.
Samt er ljúft og skylt að
þakka, að íslenzk stjóm-
málabarátta þokast aug-
sýnilega á hærra menning-
arstig. Persónulegar árásir
einkenna hana ekki í lík-
ingu við það, sem var í
gamla daga. Blöðin eiga
sinn þátt í þessari breyt-
ingu. Ritstjórarnir líta ekki
framar hver á annan sem
óþokka eða illmenni. Ég
segi ekki, að við gefum
andstæðingi iðulega rétt og
viðurkennum annars mál-
stað, en vopnaburðurinn er
orðinn samkvæmt skapleg-
um leikreglum, þó að allt-
af séu einhverjar leiðin-
legar undantekningar. Þró-
un þessara mála sígur í
rétta átt, en hér skiptir al-
menningsálitið sannarlega
miklu. íslendingar hneyksl
ast á ódrengilegum bar-
áttuaðferðum, en þeir
verða að koma þeirri af-
stöðu sinni á framfæri. Þá
munu hvatvísir stjórnmála
menn og öfgafullir ritstjór-
ar láta fordæminguna sér
að kenningu verða.
Auðvitað nær engri átt,
að stjórnmálabaráttan
þurfi að einkennast af níði
og brigzlum. Slíkt harð-
fylgi er naumast sigur-
stranglegt á íslandi lengur.
En almenningsálitið ræður
þeim . úrslitum, hvort
gengi stjórnmálabarátt-
unnar hækkar eða lækkar
með þjóðinni. Almennur
kjósandi hefur mikið vald
í þessu efni, ef hann gerir
sér það ljóst og beitir því.
FORTÍÐIN OG
NÚTÍMINN.
Kj ördæmabrey tingin
varð mesta hitamál kosn-
inganna, enda við að búast.
Margir létu tilfinningarnar
ráða afstöðu sinni í því
efni. Rómantíkin virtist
meira að segja rísa upp frá
dauðum. Kunnur rithöf-
undur lét þess til dæmis
getið í blaðagrein, að skáld
okkar og listamenn reki
ættir sínar til fólks, sem
byggt hefur útnes og af-
dali, og þess vegna ættu
gömlu kjördæmin að hald-
ast — ella væri íslenzk
saga og menning í hættu.
Þetta hefur ýmislegt til
síns máls frá sjónarmiði
fortíðarinnar, en viðhorfin
í dag eru allt önnur. Marg-
ar þessar sögufrægu byggð
ir eru löngu komnar í eyði,
en menning þeirra og saga
lifir enn í landinu. Fólkið
í þéttbýlinu á íslandi á
flest rætur sínar að rekja
til sveitanna. Og menning
og saga glatast ekki við
bústaðaskipti. Kennari í
Hafnarfirði getur verið ó-
líkt meiri Þingeyingur en
bóndi norður í Bárðardal.
Hér kemur til sögunnar
sami sannleikur og felst í
þeim orðum, að ísland hafi
kannski hvergi verið elsk-
að heitar en suður í Kaup-
mannahöfn og vestur í
Ameríku. Sagan og menn-
ingin stækkar iðulega í
spegli endurminningarinn-
ar eins og skáldskapurinn.
En reynum að gera þetta
tilfinningamál að stað-
reyndatali. Hvernig horfir
þá saga okkar og menning
við kjördæmabreyting-
unni?
AB HEIMAN OG HEIMA.
Nú elur einn af hverjum
fjórum íslendingum aldur
sinn í raunverulegu dreif-
AFTUR TIL ÚTLANDA.
Um miðjan júlí heldur hann
til Danmerkur og tekur þá kvik
mynd á vegum dönsku norrænu
félaganna, en síðár fer hann tíl
Noregs, þar .sem hann fullgerir
kvikmynd frá Noregi, sem hánn
hefur unnið að: undanfarip tvö
ár. Um. míðjan ágúst kgmur
hann héim áftúr og hyggst þá
fára. í sýningarferðalag úin lánS
ið með þessa .litkvikmynd. frá
Noregi ásamt kvikmvndinni,
sem hann tók nú í Breiðafjarð-
areyjum.
Áður en hann fer til Dan-
merkur sýhir hann enn hér
heima þaer myndir, sem hann
sýndi í fyrra frá Finnlandi og
fleiri stöðurii. Fer hann nú þang
að, sem horium vánnst ekki tími
til að fará í fyrra. Fyrsta sýn-
ingin verður- í Vestmannaeyj-
um n.k. -fimmtudagskvöld, 9.
júlí; • -,
KJARTAN Ö. BJARNÁSON
er riýkoriiinri heiin úr sýningar-
ferð um Nöreg. Þar hefur hariri
sýnt kvikmyndina Sofskinsdag-
ar á Islandi í allan vetur við
frábæra aðsókii. líefur hannt riri
sýnt þéssa mynd um öll Norð-
urlönd meir eri 2000 sinnum á
siðustu -7; árurii. V : ;.
Sýndi Kjartan fyrstu áriii á
veguiri norrænu félaganna, eri
nu síðar á yegum Fölkeakadcmí
unriár í Nórégi, én það er nokk-
urs konar ungmennafélagasam-
band.
Strax og hann kom heim brá
hann sér vestur til Breiðaf jarð-
areyja og þar hefur hann að
undanförnu unnið að kvikmynd
un bæði af-:dýralífi í eyjurium
eg einæhefur hánn myndaðiáU
vinnulíf eyjaskeggja, Yar hann
mjög heppinn riiéð véður og
verður þetta því góð viðbót við
Sólskinsdaga á íslandi. -
■í&iMíí*
býli. Dettur nokkrum í
hug, að sá hhjti þjóðarinn-
ar einn varðveiti sögu og
menningu íslendinga? Mér
kemur ekki slíkt til hugar.
Menningin lifir góðu lífi
í þéttbýlinu. Skáld okkar
og listamenn taka sér ból-
festu í Reykjavík, en muna
samt átthaga sína og land-
ið allt. Unga kynslóðin í
bæjunum leggur af mörk-
um nýja menningu. Þann-
ig heldur íslandssagan á-
fram að gerast, og kjör-
dæmabreytingin hefur
varla háskalegri áhrif á
gang hennar en hvert ann-
að umdeilt nýmæli líðandi
stundar.
Ég þekki vel og met mik-
ils menn eins og Þórodd
Guðmundsson, Indriða
Indriðason og Þóri Bald-
vinsson, sem allir hafa
mælt gegn kjördæmabreyt-
ingunni af ræktarsemi við
átthaga sína og menningu
þeirra. En þeir ættu að
vita betur en þeir láta í
veðri vaka. Enginn þeirra
hefur týnt Þingeyingnum
úr fari sínu með búsetu á
Suðurnesjum. Og Guð-
mundur heitinn á Sandi
orti ekki betur en synir
hans af því að hann var
bóndi norður í Þingeyjar-
sýslu. Stephan G. Step-
hansson missti ekki skáld-
gáfuna við að flytjast úr
Þingeyjarsýslunni og
Skagafirðinum. Við mörk-
um naumast menningu og
skáldskap bás eins og að
hlaða grjótgarð eða
strengja gaddavír milli
staura. Þetta ætti að vera
óþarft að rökræða við aðra
eins menn og Þórodd, Ind-
riða og Þóri. Þeir gera sér
vafalaust grein fyrir þeirri
staðreynd, að þingeysk
menning er í dag meiri að
heiman en heima. Hún er
eins og fjöllin, sem fjar-
lægðin gerir blá. Menning-
in verður áhrifaríkust og
ógleymanlegust ' í endur-
minningunni.
NÝTT JÁRNTJALD.
Ég sendi þér þessa grein-
argerð afstöðu minnar af
því að við höfum • báðir
flutt burt úr átthögum okk-
ar og þekkjum þess vegna
viðhorfið, sém úm ræðir..
Gg mér eru átthagar mínir
og forfeðra minna ,svo-
kærir, að ég vil sögu þeirra
og menningu sem mesta og •
beztá. En Suðurland
smækkar sannarlega ekki.
1 þéssum skilningi við kjör*
dæmabréytinguna. Það,
verðúr eins og það var
riema hvað allt fólkið. í
þeim blessaða landshluta
. nýtur sama réttar við kjör-
borðið. Menn annarra hér-
áða geta svo svarað fyrir
sig. Tilfinningamar eru
góðar, ef ríki þeirra liggur.
að landi skynseminnar og
þar er ekkert járntjald á.
milli. En í kjördæmamál-
inu hefur nýtt járntjald
verið hlíf Framsóknar- ’
flokksins í vonlausu varn-.
arstriði.
Þinn einlægur i - •
Heígi Sæmundsson. -
4 9. júlí 1959 — Alþýðublaðið