Þjóðólfur - 30.07.1850, Side 4

164
mun raunin á verða fyr og síðar, að prests -
stjettin verður þar ekki fámennust. Nægir
yður þá ekki, eins og embættisbræðrum yð-
ar í Danmörku og Norvegi, á Frakklandi og
Englandi — því lesið grundvallarlög þessara
ríkja, og þjer skulið bvergi í þeim finna hinn
minnsta snefil afslíkri prestastefnu, sem þjer
stingið upp á, eða hina minnstu bendingu til
hennar — nægir yður ekki, að ræða þar yðar
„öll kirkjuleg málefni“, eins og liinum stjett-
unum hin veraldlegu mál?
Vjer vorum hjer komnir, svo að segja, að
lyktum með þessar athugasemdir vorar, þeg-
ar oss barst „Svarið frá útgefendum árrits
prestaskólans upp á aðsendu greinina i 5jóð-
ólfi um árritið“. Ef vjer værum í þeirra flokki,
sem Ijeti gifurlegog maktarorð ein fá ásig, þá
mundum vjer hafa hneigt ossí auðmýkt fyrir
svarinu og útgefendunum, og líka fyrir biskup-
inum og forstöðuinanni prestaskólans, og fyr-
ir einsömlu nafni sjera Hannesar Stepbensen,
lagt hönd á munn vorn og rifið gránablöð
þessi í sundur. En hver einn verður að koma
til dyranna, eins og hann er búinn; og vjer
erum svo búnir,4 að vjer beygjum oss áð eins
fvrir skynsamlegum og röksainlegum ástæð-
um, en ekki eingöngu fyrir göfugum titlum
°g þjóðkunnum nöfnuni; vjer erum svo gjörð-
ir, að þegar miklir og ágætir menn — og það
eru þeir óneitanlega, útgefendurnir — fara að
verja álit sitt og ástæður með þeiin orðum
og á þann veg, sem í svarinu er gjört, (þvi
að vjer hefðum vel getað skilið, að skóla-
sveinarnir hefði ritað á þennan veg í vetur
með sama geðríki, og strax eptir að þeir hróp-
uðu yfir meistaranum: „þrífstu aldrei, þú liinn
armi“!1) þá fáum vjer fljótt illan beigafþví,
að hjer sje ekki góðan málstað að verja, því
gildar ástæður þurfa aldrei gífurleg orð sjer
til málbóta nje bendingar um, hverjir ágætis-
menn höfundarnir sjeu; verði hverju máli sem
er ekki fundið annað til stuðnings, þá er
slíkt óyndisúrræði, sem engir grípa til og sízt
menn, sem eru vel að sjer uin allt, nema
ekki sje annað hægt. Vjer ætlum ekki að
yfir fara „Svarið“ frá upphafi til enda; það er
laust við oss og athugasemdir þessar, nema
3 blaðsíðan; og vjer vonum allir játi, að það
er skrifað með svo mikilli geðshræringu og
svo lítilli yfirvegun, sem hvorugs var von
frá útgefendunum; ástæður svarsins og orð-
færi bera þess Ijósan vott; einmitt þetta sann-
færir oss um, að höfundarnir finna sjálfir, út
á hve hált svell þeir liafi villzt, og þeir hin-
ir aðrir, sem hjer eiga lilut að. er tal-
að um „að leyfa konunginum að mega
samþykkja gjörðir alþingis*, og Bað alþingi
eptir eðli sínu megi ekki skoða kirkju-
leg mál frá kirkjulegu sjónarmiði, heldur ein-
ungis veraldlegu“. Hvaðan hafið þjer, herr-
ar, þetta eðli alþingis, fremur en annara mál-
stofa í norðurálfunni? Eða hvað verður um
hið kirkjulega ogprestslega eðli andlegu stjett-
ar mannanna, sem áalþingi sitja? Vjerætlum
að alþingi eptir eðli sínu eigi að skoða og
megi skoða öll mál, sem undir það geta átt,
frá öllum mögulegum og sannarlegum sjónar-
miðum, kirkjulegum og veraldleguin; en vjer
erum búnir að sýna fram á hjer að framan,
að kirkjuleg mál eigi undir fulltrúa þing vort,
og ekki undir neitt annað þing. Vjer sann-
færumst litt af því, sem sagt er frá að gjör-
ist í þessu efni í hinum ,reformertu“ þýzku
löndum; allir vita að nú sem stendur lieit-
ir ekkert fast stjórnarform neinstaðar á
Jýzkalandi; þar er óstjórn og hvor hendin
upp á móti annari, og oss virðist annað lioll-
ara Islendingum, en að stefna að slíku hjá oss.
Hvort sem litið er á, hve óeMilegt og frá-
leitt það er, að nokkurt framkvæmdarvald, þar
sem er fulltrúa þing og takmörkuð einvalds-
stjórn, hafi einnig á hendi löggjafarvald;
eða hve ósanngjarnt það er, að ein stjettin
skuli einsömul ráða lyktum sinna inála,
en endalok á málum annara stjetta skuli
þó vera komin meðfram undir áliti og at-
kvæðum þessarar sömu stjettar, sem sinuin
inálum ræður ein; eða hve óvinnandi það
verður, að sundurliða og aðgreina hin kirkju-
legu mál frá veraldlegum málum; eða hve mikl-
um ágreiningi, sundurlyndi og tímaspilli slik
sundurliðan geti valdið — þá vonuni vjer öll-
um geti skilizt, að þessi uppástunga andlegu
stjettar mannaniia um aðalprestastefnuna sje
jafn háskaleg, sem hún er fráleit allri eðlilegri
skoðun á þeirri stjórnarbreytingu og stjórn-
*) jjetla segja menn hjer til sveita, að ,,pereat“, þýði, og enda þótt það sje hrópað „mjög svo siðlega oi
ttillilega, og eins opt og siður er við þess konar tækifæri“.