Þjóðólfur - 11.06.1853, Qupperneq 3

95
í mótsctníngu við „lieldri menn“ hjá R a s k heitnum.
Nafnið eitt á hverri bók skiptir litlu, cf ekkert er ann-
«*ð að hcnni, en þetta nafn lýsir smekkleysi, enda lýsir
það sér víðar. |>á er stafrolið næst, og tekur það upp
6 bls.; ekki er pappírinn sparaður, cnda virðíst heldur
til miklu rúmi eydt til stafanna í svo lítilli bók, þarsem
eigi þurfti nema 2 bls. Til hvers er slíkt, nema til að hafa
eitthvertyfirskyn, að geta selt bókina þvídýrar? ogþessum
stöf'um er svo fyrir komið, að í fyrsta stal'rofið vantar alla
breiða hljóðstafi nema æ eitt, eins og þeir séu einhverjir
aukabesefar, scin börnin eigi þurfi að þekkja fyr enn seint
og síðar meir, en c og y má m'eð engu inóti sleppa,
sem þó eiga sér engan stað í íslenzku. Eins er á 6.
og 7. bls., þar vantar alla breiða hljóðstafi nema æ,
en c og q gleymir hann ekki. Atkvæða kaflarnir eru
eigi heldur lángir; fyrsti kafli þeirra, með tveimur bók-
stöfum er eigi nema hálf bls., enda þykir honuin með
öllu óþarft að koma þar með nokkurn hreiðan hljóðstaf.
En það sýnir ljósast vandasemi hans, að hann gjörir
sig sekan einmitt í því hinu sama, sem liann finnur að
hjá öðrum, og það er það, að allur helmíngur af at-
kvæðum þessum er tóm heimska, t. a. m. ab, eb, ib,
ob, ub; ba, be, bi, bo, bu, o. s. frv. þá koma tvær
greinir litlar, með eins atkvæðis orðum, og cin með
þriggja atkvæða orðum, en alls er þetta tvær bls., og
þegar börnin eru búin að fara yfir þetta, þá eiga þau
að vera svo vel á veg komin, að þau geti þegar farið
að lesa. Ilver skynsamur maður, seni nokkuð þekkir
til barnafræðslu, verður að sjá, að þetta nægir ekki, og
eigi nærri þvf; því að það er oss að minnsta kosti Ijóst,
að ekkert sé meir áríðandi við barnakenslu, en kenna
þeim vel að kveða að, þvi að það er grundvöllurinn
og skildagi fyrir því, að börn verði svo lesandi, að þau
ineð réttu megi heita lesandi, og það verður aldrei of ríkt
tekið fram við barnakennendur, að láta þau læra það vel.
En höfundurinn lýsir því ylirí eptirmálanum, að honum
hafi ávallt leiðzt þessi atkvæði, og með því sýnir liann,
annaðhvort að liann litla hugmynd hafi uin barnakennslu,
eins og hún á að vera, eða hirði ekki uin hvernig það
sé gjört; enda er það einhver hín skaðlegasta kenníng
sein hann gat koinið með; með því að margir mcnn,
því verr og miður, fallast á hana; en jafnframt er hún
einhver hin heimskulegasta scin hann gat fundið, að
kennarinn eigi að fara eptir því, hvað honum þyki
skemtilegast, en eigi því, hvað gagnlegast sé fyrir barnið.
Slikt má heita vandasemi í verki sfnu I!
þær tvær sögur, sem standa á 10. bls., höldum vér
aé betra hcfði verið að sleppa; því að bæði er það, að
v®t sjáum eigi hver not séu að sögum samsettum af
,c’n"im einsatkvæðisorðum, og álítuin þær með ðllu ó-
í’érfar, ef barninu er vel kent að kveða að, enda þykir
0ss ótækt að búa til sögur án alls tillits til málsins.
l'’ögur mega þó eigi vera tóm málleysa, eins og þessar
e,ll> þær skemta eigi barninu, en spilla tilfinníngu þess
a Því sem fagurt er. Verklagssetníngarnar, sem hann
kemur með á 11. bls., viljuin vér eigi uin tala; því að cins
°g þær eru þar, virðast þær settar einúngis til að fyr-
irbyggja það, að skilníngur barnsins geti glæðzt og þró-
azt. það er sá samsetníngur af smekkleysum, að oss
þykir víst, að fáir muni geta tekið slíkt saman.
Vér skulum nú fara fljótt yfir, og ab eins nefna
tölustafina. það er fljótt af að segja, að slíkt er flýtis-
verk; það eru að eins settir þessir 10 serknesku tölu-
stafir, án þess að með einu orði sé getið um þýðíng
þeirra, og svo koma þessir rómversku sjö; síðan eru
sýndar 39 tölur af hvoru letrinu fyrir sig, án allrar út-
skýríngar fyrir barnið eða leiðbeiníngar íyrir kennend-
urna, og þá á barnið að þekkja allar tölur og gildi
þeirra, og geta lesið úr þeim.
Vér liöfum reyndar eigi mörg stafrofskver, en eitt
höfum vér þó að minnsta kosti, sem eigi er að eins
notandi, heldur, ef til vill, í góðu Iagi, og það er „Barna-
gullið“ eptir séra Bjarna heitinn Arngrímsson. það kver,
þótt eigi sé stórt, lýsír því, að höfundurinn hefir bæði
verið smckkmaður og vandvirkur; enda þótt gallar kunni
á því að vera, teljum vér óvíst, hvort vér fáum annað
betra I bráð. En hvernig scm það verður, þá ætti
enginn sá að fást við bókasamníng, er eigi getur sainið
bókina eins góða og vér höfum hana áður. En þegar
Barnagullið er borið saman við þetta nýja stafrofskver,
þá er þetta nýja kver svo miklum mun verra en liitt,
að ótrúlegt er, að sá ætlist til að vera talinn með lærð-
um mönnum, sem það hefur búið til.
Um stafsetnfngai-reglurnar viljuin vér eigi tala; vér
erum eigi svo sterkir í þess konar fræði, að vér séuin
færir að dæma um það; en hitt er víst, að þær eru
oss ónógar, og oss finnst lfka að þær eigi alls kostar
eigi inn í stafrofskver, enda þótt að Rask heitinn hafi
svo gjört. 2.
(Að sent).
— Ekki lízt mér á yfirrétlardómana í honum lngólli,
og jafnvel ekki í Ný-Tíðindunum; ællið þér, ábyrgð-
armaður góður, aldrei að skoða þá neitt, þessa dóma,
eða minnast þeirra að neinu? llver gerir þá út? Er
það allur Yfirrétturinn, eða einhver einn þeirra? Er
Eandyfirréttuiinn virkilega sjálfur að spígspora, þegar
hann er að dæuia, í kiingum „laglega mykjuhaug-
i n n haífs Thoinsens“, eða að taka upp á armleggi
sína í dómaraskrúðantiin: „kræklínginn úr árkjöptun-
u m“. til þess að skoða með gleraiigiim hvort hann sé
feitur eða „magiir", „tíndureða ótíndur“, lirár
eða soðinn; eða er yfirrétturinn sjálfur að taka fram í
dónium síniim slettur um „se n di f ö ri na mik!u“, —
þegar ekkert af því mn líku er umtalsefnið í inálinu?
Og nú er nýkominn út í Ingólli yfirréttardómurinn i
Billenbergsmálinu, sá sami og þér auglýstuð í Jijóð-
ólfi í vetur; en ekki eru þeir á einn veg; það segir
t. a. m. ekkert frá því í Jijóðólfsdóminuin, að „tusk-
unum liafi verið troðið undir þá da uð vo na konu, frem-
ur má ske til hlífðar við sængina enn hana“,
eins og nú segir frá í Ingólii. Ilverjnm yfirréttardóm-
inum á nú að trúa, þeiin í Jijóðólíi eða þeim í Ingólli?
Jjegar eg les þessa yfirréttardóma í Ingólfi, kem-