Þjóðólfur - 10.06.1854, Blaðsíða 2

228
íslands. þessi meðferð stjórnarinnar er því ails ekki
lögformleg, og löglegum atkvæðisrétti íslendinga er j
þar með misboftið, ogað þessu leytinu, eða að form- !
inu til, eru verzlunarlögin tij'ju „octroyeruð“ sem
kallað er, þ. e. á komin og inn leidd með embættis-
inakt og gagnstætt j>eim formum, sem eru á komin
að lögum fyrir því, .hvernin ný lög cigi að setja og ná ]
gildi hér á landi. þetta er ekki að eins aðgæzluvert
við þcssi lög út af fyrir sig, heldur og með tilliti til
allrar annarar stöðu vorrar í konúngsveldinu, og eink-
um til þess, að öll inn - og útgjöld Islands cru svöna
rædd og ákveðin á ríkisþlngi Eydana og Jóta, án þess
löglegs atkvæðis Íslendínga sé þar um leitað á neinn
veg, né þetta borið með einu orði undir alþíng, sem
þó á rétt á, að segja álit sitt hér um, eþtirl.gr. alþíng-
istilskipunarinnar; þannig er þessi hvað inest umvarð-
andi réttur, sem Íslendíngar hafa að lögum til þess að
leggja ráð á og segja álit um tekjnr og útgjöld sjálfra
þeirra, hafður að engu.
En svo að vér hverfum aptur til vcrzlunarlagn þess-
ara, þá sýnir ciiinig undirbúnínguriiin á þcim og öll
meðferðih af hendi dönsku ráðgjafannn það beztj hvað
hollir þeir gela reynzt oss og cinhlítir, ef að þeim væri
cinum að búa og þeim einbættismönnum stjórnariiinar
hjer og í Danmörku, scm leggja það eina til um bin
mest umvarðandi mál vor, sem þeir ætla að licnni geðj-
ist bezt. En aptur höfum vér mátt sanna það frá upp-
hafi þessa máls, hvað afar áríðandi það er Islendíngum,
að eiga jafnan nokkra þá inenn á alþíngi, sem eru svo
frjálslyndir og mcntaðir og óbáðir stjórninni, að þeir bæði
vilja og geta fylgt fram aðalmálum landsins einúngis
vegna málanna sjálfra, og án alls tillits til þess, livað
stjórninni linnst og vildarinönnum hennar í þann og
þann svipinn, og sein Ifka eru færir uin að vcra odd-
vitar cður flokksforingjar hinna annara þjóðkjörinna
alþíngismanna í slíkum inálum. Ilefðu ekki þeir hcrra
Ilannes Stephcnscn og hcrra Jón Sigurðsson fylgt fram
eins öfluglega og alltaf í einni og sömu stefnu verzl-
nnarmáli voru frá fyrsta til síðasta á alþfngi, þá niá
ckki vita, hvort vér hcfðum cnn nokkra þá breytíngu
á verzlunarkjörúm vorum, sem væri betri en eng-
in. — í ástæðunum til frtunvarp,s þcss í málinu,
sem Örsteð lagði fyrir Ríkisþíngið i vetur, er mjög
svo byggt á þvf, og optast látið ráða úrslituin, „sem
alþíng hefur tvívegis fallizt á með töluverð-
u m a t k væð a fj ö I da“, 1849 og 1851, bæði /un alla
kaupstaði sem sigla megi upp (— sem þó var traðkað
j frumvörpuin Kosenörns og Bangs), um uppliæð lesta-
gjaldsinB, hvar leiðarbrélin fengist o. 11., og vér ætlum
það þannig Ijóst, að þessum 2. þingmönnum, scm vér
nefndum, og sem liafa svo frjálslega og hciðarlega vcrið
oddvitar þessa máls á álþfngi j öll þau skipti scm það
hefir verið þar rædt, sé það að miklu leyti að þakka,
hvernig því er nú kotnið. í sambandi hér ineð finniim
vér skylt að nefna einn mann, scm vér vitum til að hcfir
studt skynsamlcga egeinlæglega vcrzlunarmál vort, bæði
utanþings, í Danmörku 1852—1853, og á alþingi hér j
fyrra. því fjær, sem herra Havstein aintmaður stend-
ur oss með alla aðra þíngvcru sina hér í fyrra, og mcð
svo. margt annað, því fremur finntim vér oss skylt að
viðurkenna, að hann licfir átt óflugan og skynsamlegan
þátt í að stefna þessu máli í þá áttina, sem betur mátti
liorfa og sem það er nú komið í.
En me% þeirri miklu fjærlæg?) sein vér bæfei at; náttúr-
nnnar og mannaviildum erum í settir frá hinni Kiglegu yflr-
stjórn þessa lands, eins og nú stendur, ogmeþþví „djúpi,
sem hlýtur aí> vera staþfest1' milli hinnar ají-stu stjú’rnar og
þeirra „hálfla;rí)u strákanna1-, sem einum hrdþíngjanum okk-
ar hefir þóknázt aí) nefna suma af þjúííkjörnu þíngmónnun-
um, er hvaí) mest licflr þútt kvefca aþ í þessu máli og ó%r-
um, þá verl&ur aþ mlklu leyti þar undir komin óll stjúrn-
leg velferí) vor og öll' happasæl afdrif mála vorra, þeirra er
gánga verþa til stjúrnarinnar, — stjúrnarinnar, þar sem einn
ræíiur mestu í dag, en annar á morgun, en enginli þekkir
annaí) til Islands, en þa<) sem honum er sagt, — aí) vér
eigum þar aþ þann milligaungumanu viþ stjúrnina, sem er
gætinn, hreinskilinn og einlægur, og sem þekkir vel til allra
kjara og ástauds þossa lands. þaþ var aí) vísu bæíli hlægi-
legt og grátlegt, a% vita gamla Örsteí) setja nefnd („com-z
mission“) í verzlunarmálií) í haust er var, eptir þaþ hann
þú var húinn aé leggja ácur hiu umsnúna frumvarp Bangs
obreytt fyrir rikisdagirin og hrýna fyrir mrmnum, hve á-
ríriandi væri aþ hraþa þessu máli sem mest. J>aí> varekki
árennilegt í fljútu bragþi, ne vaktl miklar vonir um greiþ
og góþ málalok, þegar nefnd þessi varc) svo a% segja alsett
diinskum stúrkaupmiinnum og öílrum Dönum meí) Barþen-
fleth, sem búinn var aþ sýna þaþ áþur á alþíngi, hve
hlynnandi hann væri ah frjálsri verzlun á íslandi: „Menn-
irnir þenkja en guþ ræ?)ur“, og af hverjum helzt toga, sem
nefnd þessi heflr verib spunnin, og hver sem hefir verih
tilgángur hennar, þá réuist hún samt miklu betur en á
horfþist, og leiddi til miklu greiþari og frjálslegri málalykta,
en viþ var ah húast. Fyrst, var þaí), aí) mútstiiílumenn
Örsteíis hiifþu nefnd þessa fyrir keyri á hann, og svo, a?)
einstakur maíur (Frölund) kom fram me?) uppástúngu um
máli?) til þess a?> únýta þessi rá?> Örste?is og hraba málinu
som mest; en í annan sta?j gat einlægur og þjúþhollur Is-
landsvinur einmitt fvrir þessa nefnd komi? vi?) og heitt á-
liti sínu og þokkíngu þeirri, er hann hafhi til Islands fram
yflr allahina, sem í nofndinni voru. Landivor, herraOdd-
geir Stephensen, hefhi ekki átt kost á a? tala máli
verzlunarfrelsisins jafn formlega og opinberlega, he{?i uefndin
ekki veri? sett, og hann orhi? einn mehlimur hennar. Vér
höfum, sé? ástæ?urnar fyrir áliti nefndarinnar um máli?,
og flciri eiga kost á a? sjá þær, því þær eru prcntahar
aptan vi? þetta síhasta frumvarp Örstoþs til verzlunarlag-
anná, og þar sjá menn, a?> einn nefndarmahurinn, herra
Oddgeir, heflr fylgt fram og vari? me? gihlum og úrækum
ástæhum þau hin frjálslegri a?íilatri?i málsins,. ba;?i um
uppsiglíngu-allra kauptúnanna, um a? U;i?arbrétin væri
hér a? fá hjá lögroglustjúrunnm, og einkum um, a? lausi-
kaupmenn ætti ekki a? sæta þýngri kjiirum en búsettir
kaupmerin hér, sem þú allir hinir nefndarmennirnir voru
fastir á; fyrir mórgum þessum atri?um stú? herra Oddgeir