Þjóðólfur - 21.04.1855, Side 2

— 66 —
þá stæðu J>eir og miklu betur að ábatasömum
kaupum vift útlendar þjóftir, beldur en þeir
gjöra nú.
5aft eru því einkum og jafnvel eingaungu
hinir efnaftri menn, sem annaftiivort alls ekki
eru í tilfinnanlegum kaupstaftaskuldum, efta eiga
bæfti inni í kaupstaft, og liafa annan efnastofn
aft grípa til, hentugan til verzlunarskipta, er
mundu geta hugsaft tii, annafthvort einir ser efta
í félagskap, aft færa sér nú þegar í nyt bina
frjálsu verzlun og hafa af henni nokkurn hein-
línis hag. 5ví þó hér sé hjá fáum sem enguin
um neinn auft aft tala, sem teljandi sé, eptir
því sem er í öftrum löndum, þá verftur þó hin
betri megun manna hér, sú, er meftfram er afl-
aft meft atorku og vifthaldift meft forsjálni, „aíl
þeirra hlutanna sem gjöra skal“ i verzlunarefn-
um vorum, og margur smár verftur einn stór
ef þesskonar menn vildi í hverjum hrepp sam-
eina afla sinn í hóflega umfángsmikil félög til
aft færa sér verzlunina í nyt. Yér skulum í
hinum siftasta þætti þessara athugasemda fram
setja fáeinar bendíngar um, hversu vér ætlum aft
slík félög mætti verfta aft lifti á ýmsan hátt og
smámsaman innræta landsmönnum svo skyn-
sama og sjálfráfta verzlunaraftferft, aft þeim, eins
og öðrum þjóftum, geti orftift verzlunarkeppnin
til verulegra hagsmuna bæfti nú þegar ogeink-
um þegar stundir lífta fram. (Ni!hirl.ínæ&iabl.)
Fáeinar athugasemdir vib „svar herra J.
Thoroddsens".
Sjá J>jó»ólf C. ár, bls. 274-275, 9S4—2S5, og 290;
frá „Vesllirðíngi“.
„Aptur rennur lýgi þá sönnu mætir“.
(Nifturlag). Höfundur svarsins segir, aftinift-
urjöfnunarnefndinni hafi verift tvennir feftgar,
og fyrir því hafi nefnd þessi verift ólögleg frá
upphafi vega sinna. ^aft er mér nú hulinn
leyndardómur, hvaftan herra sýslumanninum
hefir komift þessi vizka, því hvergi mun enn
í lögum takmarkaft frelsi bænda í því, aft þeir
megi kjósa hverja helzt niðurjöfnunarmenn úr
flokki sinum, sem þeir vilja; aft minnsta kosti
verftur þaft ekki séft á amtsbréfinu, sem ákvaft
kosníngu þessara nifturjðfnunarmanna í fyrstu. —
Sýslumaftur fer um þaft stórum orftum, aft vest-
firftingurinn hafi sagt, aft hann hafi haft „ósann-
ar ástæftur fyrir úrskurfti sínum“; og kannast
vestfirftíngurinn vift þaft og býftst til aft sanna;
en fyrst sýslumafturinn segist vita hver vestfirft-
íugur þessi er, býftst honum til að hrinda áburði
þessum, ef hann vill og getur, svo eigi van-
virftist helgidómur úrskurftar hans. I svari sínu
segist sýslumaftur vera uppalinn í næsta hrepp
vift þanri, sem sagan er frá gjör, og mun þetta
eiga aft vera sönnun fyrir kunnugleika hans á
efnahag hreppsbúanna. En eg bift skynsama
menn aft meta, hversu mikill kunnugleiki manns
þessa vará efnahag nú verandi bænda í hreppn-
uin, þegar athugaft er, aft hann fór þegar á únga
aldri í aftra sveit og sýslu, og hefir siftan átt
dvöl í ýmsum stðftum, bæfti innanlands og utan
t nærfellt 30 ár. 3>essi kunnugleikaástæfta sýn-
ist og aft hafa rírnaft nokkuft í augum sjálfs
herra sýslumannsins, því í ástæftunum fyrir úr-
skurðinum kveftst liann hafa kynnt ser ástand
og efnahag bænda í 3 ár, en í svarinu eru árin
ei orftin nema 2. Sýslumaftur gjörir mikift úr
efnahag hreppstjórans, liklega í þeim tilgángi
aft sýna fram á, aft 6 vættir lil sveitar, hafi verið
næsta litift tillag frá honum þaft árift, og má ske
eitt af ,,óhœfutini“; en hann vill ekki geta þess,
efta má ske veit þaft ekki, aft hreppstjóri þessi
gat, svosem einn af hinum fyrstu hreppstjórum,
einum i hrepp, aft lögum verift laus við allt gjalil
til sveitar; en þaft haffti hann ekki notaft sér,
upp frá því aft efnaliagur lians batnafti, og liefir
liann gefift til sveitar í nálægt 20 ár aft tiltölu
vift hændur sveitarinnar. Ekki getur hann heldur
um þaft, sem eg heyrfti strax eptir nifturjöfnunar-
daginn — þó eg viti ei fullan sanna á því —
aft sýslumafturinn, sein þá átti heimili í hreppn-
uin, hafi þótt þaft útsvar, sem honum var gjört
aft láta, mesta ógengd, og þó var þaft ekki hærra
en svo, aft hann var gjörftur þar hálfdrættingur
vift hreppstjórann, sem ekki varft þó tekift af
neitt sveitarútsvar, nema hvaft haun vildi sjálf-
ur láta.
5ess ber aft gæta, aft menn varist aft ímynda
sér, aft þetta kunni aft hafa „skyggt á sálarskjá-
inn“ hjá sýslumanninum, svo hann sá ei nógu
glöggt markift á „réttlætisvoginni1*, þegar hanu
bjó til úrskurftinn, því svo kann aft verfta á-
litift, aft sú getgáta sé virðíngarskortur á „helgi
úrskurftarins*.
Áftur enn eg skil vift herra sýslumanninn
og svarift hans, get eg þess, aft hann segir aft
sveitarútsvarift hafi verift þaft árift 60 vættir, en
þaft voru 83 vættir þetta sama ár; hann segir
líka, aft útsvar sumra búlausra, sem eigi tí-
unduftu, liafi verift 3 vættir, en engum búlaus-
um manni, sem ekkert tíundafti, var þaft ár gert
nema l’/a vætt mest, aft undan teknum sýlu-