Þjóðólfur - 17.05.1856, Blaðsíða 2

— 86 -
verk þafe seni í réttinum er fram lagt er biiii) til
án þess áfríjandinn hafi verií) þar vibstaddur, og
án þess ab honum fyrifram hafi verib gefin vfs-
bendíng um ab vera þar yib. AÖ vísu hefir nú
áfríjandinn fyrir undirréttinum tekib fram ýmsar
athugasemdir vib afstöbumályerkib, eptir hverjum,
ef til víll, hefbi mátt leiörétta þab nokkub, en þar
slík leibréttíng ei hefir átt sér staö, og þar eö þab
meb berum orÖum er fyrir skipab í tilskipun 31.
marz 1719, 4. gr., sbr. tilsk. 11. júlí 1800, 20.gr.,
aö afstÖÖumálverk í landaþrætumálum skuli gjöra í
allra málsparta viÖurvist, og hcimild til ab víkja
frá þessari skýlausu lagareglu því síöur getur átt
sér sta&, sem þaÖ virbist augljóst, aÖ þær athuga-
semdir vib afstöÖumálverkií), sem eptir á koma
fram, meÖan á málsfærslunni'stendur, enganveginn
gegn mótmæhim áfríjandans geti jafngilt efea komíö
í staöinn fyrir þá umræddu og lögboönu abferí), aÖ
afstöÖumálverkib upphaftega sé búií) til í viÖurvist
málspartanna, verbur, þegar hér vií) bætist og þaí)
atriii ab þrætan milli málspartanna ekki getur á-
litizt útkljáij meÖ dóminum svo ljóslega og endi-
lega sem skyldi, þar sem allt er mibab vib vissa
púnkta á afstöimmálverkinu, en ab því leyti rábib
verbur af réttargjöröunum engin merki sett eba reist
á sjálfu þrætusvjbinu, þegar áreibín fór fram, til
aÖ tákna landamerkin eptirleiÖis, ekki komizt hjá
því, ab dæma undirréttarins dóm ómerkan, og þarf
eptir þessirm úrslitum málsins ekki fremur aÖ yfir-
vega þær abrar ómerkíngarástæbnr, sem frani eru
komnar, eba áfríjandinn hefir til greint. Málskostn-
aÖ viÖ landsyfirréttinn og undirréttinn ber hinum
stefnda aÖ greiöa áfrfjandanum meÖ 40 rdl. silfurs;
svo borgar hann einnig til áfríjandans skipaba máls-
færslumanns viÖ yfirréttinn 10 rdl. í málsfærslulaun,
og enn fremur dómsskrifarapenínga og réttartekjur
viÖ landsyfirréttinn, eins og rnálib hefbi þar ekki
veriÖ gjafsóknarmál.
Ab því leyti málib vib yfirréttinn hefir verib
gjafsóknarmál vitnast, ab sókn þe3s þar liefir verib
lögmæt".
„t’ví dæmist rétt ab vera:*
„Undirréttarins dómur á ómerkur ab vera. í
mál3kostnaö viÖ yfir- og undirréttinn ber hinum
stefnda Jósafat Tómassyni aÖ greiba áfríjandan-
um, stúdent Jóni Fr. Thorarensen 40 rdl., og þar
aÖ auki í málslærslulaun til áfríjandans skipaba
málsfærslumanns viÖ landsyfirréttinn, lögfræbíngs J.
Gubmundssonar, 10 rdl. r. m.; svo greibir hann og
dómsskrifarapenínga og réttartekjur vib landsyfiryétt-
inn, einsog málib ekki hefbi verib gjafsóknarmál".
„Dóminum ab fullnægja innan 8 vikna frá hans
liiglegri birtíngu, undir abför ab liigum".
Bréf úr sveitfnnl.
1. bréf, um verzlun. (Niburlag).
Hvort sem nú löndum mínum skilst þab eba
skilst ekki, — en þeir eru líka ótrúlega skilníngs-
daufir og tornæmir á allt þab sem viÖkemur for-
sjállegri og skynsamlegri verzlun, — þá má þó öll-
um gefa ab skilja, ab þeir menn sem eru fátækir,
ráölitlir og þar til síbundnir meiri og minni kaup-
stabarskuldum, — ab þessir menn geta ekki haft
neinn verulegan eba beinlínis hag af frjálsri verzl-
un, hvab hagfeld og ábatasöm sem væri; því hvab
er þab sem þessIeiÖis mönnum getur orbib til veru-
legra hagsmuna eba búbóta? þó ab þeir mennfái
eitthvert árib þrefalda hlutarupphæb eba meira, vib
þab sem vanalegt er, og þann afla vel borgaöan,
þá sér alls engan né meiri stab þess heldur en
þegar aílinn er í meballagi eba minna meballagi;
því þar sem kaupstabarskuldir og rábleysi eru búin
ab rába sig algjörlega heima, þar er og út byggt
af heimilinu öllum verulegum hagsmunum af hverju
sem er; eba hvab þekkib þér marga rábleysíngja,
eÖa þekkiÖ þér nokkurn, sem heíir orbib aubmabur
til lángframa þótt hann hafi tekiö auÖ fjár í arf?
því eru þaÖ liinir efnabri rábdeildarmenn og
auömennirnir, sem einir geta haft nokkurn veru-
legan og beinlínis hag af frjálsri verzlan, þegar hún
fer aÖ bjóöa sig fram, 'og sem gæti nú þegar farib
ab undirbúa sig undir ab hafa hennar veruleg not;
en fæstir eru svo ríkir ab þeir geti þab svona hver
út af fyrir sig eba sér í lagi, heldur verba þeir ab
sameina sig til þess samtökum í mátulega mann-
mörgum flokkum eba félögum: — 5 — 10 beztu og
efnubustu mennirnir í hverjum lirepp, þaÖ eru nógu
stór samtök til þesg ab byrja meÖ, og eg hef
enga trú á aö liafa slík verzlunarfélög mikib stærri
en þetta, svona fyrst í stab; hægast er aÖ fjölga
ef þetta gæfist vel, en ekki eins hægt ab stofna
minni félög síÖar, þegar fjöldinn í hinum stærri
væri búinu ab sundra öllum félagsskapnum, og vib-
leitni kaupmanna; því þeim er sjálfsagt mjög móti
skapi öll slík samtök, þar sem þeir vilja helzt, þab
er aubskiliÖ, eiga vib einfeldni og fákænsku hver*
einstaks manns út af fyrir sig. Ef fleiri eru vel
efnabir og skynsamir menn í hinuin stærri og rík-
ari sveitum, lieldur en 5—10, þá er ab mynda þar
2 félögin ebur 3, og veljist þeir saman er sain-
hentastir eru og beztir kunníngjarnir ab innbyrbis
trausti og öbru: meb svo feldu eiga þeir lm-gast