Þjóðólfur


Þjóðólfur - 07.03.1857, Qupperneq 2

Þjóðólfur - 07.03.1857, Qupperneq 2
- 66 á slíkum stöbum, sumpart meb og sumpart án lækn- íngatilrauna, þá heíir hann þvert í móti títbreibzt og magnazt í öllum sveitunum beggja megin sub- urheibanna, þar sem Mibdalsféb, þessi grúi, gekk í sumar, og er hib sama sagt um sveitirnar þarna eystra, þar sem náb hefir til samgaungu vibButru- féb í Flóa; þetta er ntí áreibanlega víst, ab allra rómi; svo ab hvort sem klábinn hefir komib á Mib- dalsféb og Butruféb af ensku lömbunum ebur eigi, — og þab atribib út af fyrir sig virbist mér litlu skipta eba engu í sjálfu sér, — þá er samt aub- sætt, ab klábaféb frá Mibdal og Butru sem hleypt var öktunarlaust um afrétti og heimalönd í vor, hefir borib meb sér og af sér á fé annara sveita þenna verri og magnabri klába sem nú reynist, og sem síban hefir út breibzt hér úr einum búsmal- anum í annan og frá einni sveitinni í abra, og sem hefir veitt miklu erfibar ab lækna heldur en hina klábategundina, t. d. fyrir vesten Hvítá í Borg- arfirbi, sem nú er öll horfin, víst um stund og tíma; og enginn getur samsinnt þab, ab þeir fyrir ve3tan Hvítá hafi lagt meiri alúb vib ab lækna klábann, heldur en t. d. þeir hér sybra, eba hafi haft til þess betri kunnáttu eba tök á því, og alla sízt til- sögn þvílíka, sem hér er kostur á. Nú virðist mér samt Ijóst af þessu öllu, að þar sem höruudsóheilindin1 hafa komið fram i fénaði einnig ó svo ótalmörgum stöðum, hvar ekki er svör að gefa að kláð- inn liafi getað að fluttzt héðan að sunnan, þá væri það hin mesta fásinna fyrir yfirvöld cg innbúa þessara fjar— lægari héraða, t. d. f Húnavatnssýslu og fyrir vcstan llvitá, að eiga undir þeim eldi f öskunni, að ekki logi upp af honum að sumri og hausti engu minna eða óskæðar en hér brennur nú; þessi fjarlægari héruð ætti að láta sér víti þeirra Flóamanna og Mosfellssveitinga, þau f fyrra vór, verða nu að varnaðf og góðri kenníngu; kláðinn sýndist þar f rénun f fyrra vor eðn horfinn, að minnsta kosti var það altalað, eins og nú uin kláða-einkennin ves!- an Hvftá, en þetta getur orðið þcim vcstanmöniuim og Norðlendingnm að eins ska'ðu báli, cins og nú er her orð- ið, ef þeir gjalda engan betri varhuga við en hér var goldinn; eða ef þeir eltki hafa neina viðburði til þess að koma f veg fyrir tjón það og eyðilcggíng cr þar af getur leidt, aðra cn þá að heimta og reiðn sig á svo mikinn fyrírskúrð hér syðra og vestra, að cngar samguuiig- ur fjárins geti átt sér stað á fjöllunuin. Eg vona þvi að öll yfirvöld vor bæði æðri scin óæðri, og allir hinir betri og mcrkari menn vestanlnnds og norð- an leggist nú á eitt, og það f tækan tima, að hafa fram í ■) Eg nefni það svona, þvf það er þó inerkilegt, að f „Lciðaivísi“ þcirra Iljaltalins og Teits skuli svo að scgja ekkeit vera tekiö fram um hin fyrri og siðuri kenninierki þessa kláða, svo að menn hafa við ckkcrt liaft að styðjast til að þekkja hann ineð vissu; þelta er óforsvaranlegur gBlli á „Lciðarvisi til að lækna“ livað sem er. Höf. vor almenna kláðalaug á öllu fé, sjúku sem ó- sjúku, jafnótt og það gengur úr ull og stckklömb mega við því — og það með nægum og vel hugsuðum undir- búnfngi, — þvf hér þarf mikillar og öruggrar fyrirhyggju við af hendi yfirvaldanna, góðra samtaka af hendi allra hinna hetri og vitrari manna, og lags og lempnf og þol- gæðfs til að sigrast á heiinsku, sérvizku og öktunarleysi hinna lakari; ekki legg eg til kláðalaugun upp úr álnar- kerjunum, hvað sem svo Teitur dýralæknir segir um þau, það er nær að plægja eða blindínga sninan vatnsfellda kassa aflánga, svona liðugt kliftæka og trogmyndaða, á- þekkt og kindin er sköpuð, þvf ekki er það neinn hægð- arauki við þvottinn að þurla að hneppa liana f kut og sem hálftroða ófan f flátið. Kláðalögin má ekki slanza við viljaleysi og þrjósku einstakra manna, hvort sem það kemur af örbyrgð, sérgæðíngsskap og cinþykkni, eða öllu þessu; það verður að laða þessa menn til að verða ekki útundan — þvi einn slikur mætti allt verkið ónýtt gjöra og árángurslaust f mörgum sveitum; það verður að þvo fé þeirra mcð þeim eða fyrir þá þeim kostnaðarlaust, einkum efþeír eru klaufar eða miður áreiðanlegir, og gefa þcim meðölin i löginn ef þeir eru snauðir; þvf þá er og fé þeirra fátt, og nemur ekki tniklu; hvort sem það lcnti á bænduin f sveitinni eða jafnaðarsjóðnum, og á hans kostnað virðist inér hclzt að öll laugarmeðölin ætti fyrir fram að kaupa. Allir sjá nú, hve ómissandi nefndír eru til þessa, eins og þeir Havsfein og Melsteð hafa sctt, að- alnefnd f sýslu og undír hana gefna eina f hverjum brepp; — eg óska þeim til lukku hér syðra, að eiga ekki ein- úngis allar lækníngar undir Teiti einum og aðstoðarinönn- um lians, hcldur og allar fraiukvæindir til læknínganna og til að verja frekari útbreiðslu kláðans; og eins sést það bczt sfðar, hvað hreppstjórarnir áorka einir og aðstoðar- laust incð að girða fyrir, að kláðafé verði rekið á fjöll; liverníg tókst lireppstjóranuiu f Mosfallssveit það í vor er var, sem reyndar var von? En vér skoruin á þá Dr. Hjaltalfn og Teit læknir, að gefa út sem fyrst greinilegar og skipulegar en stuttar og Ijósar reglur um tilbúninginu á kláðaleginum, aðferðina við böðunina og f hvaða til— fellum eigi að gefa inn laxeríngar; þeir mega óliult treysta þvf, að slíkar reglur yrði keyptar, þó hið opinbera vildi ekki kosta til þeirra. — Eg kem bráðuin með seinni hlutann. Norblíngur, til sjóróbra hér sybra. Verblagsskrárnar á íslandl fyrir ársbilib frá mibjum maí 1857 til mibs maí 1858, eru nú settar og út gengnar frá amtmönnum landsins. Fyrir Suburamtib og Skaptafellssýslurnar 23. febr. — Vesturamtib.......................14. — — hinar ýmsu sýslur í Norbur- og Austuramt- inu; þaban eru skrárnar ókomnar. Abalatribin í verblagsskrám þessum eru sem fylgir: I. í Suburamtinu: a, í Skaptafelissýslunum. Hveit Hver hundr. alin. Ull, tóig, smjör, fiskur: rd. sk sk Ull, hvít................................ 33 72 27 — mislit.............................. 28 72 23

x

Þjóðólfur

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Þjóðólfur
https://timarit.is/publication/72

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.