Þjóðólfur - 05.12.1857, Síða 2

þarf í oUn mefealári. Aríirinn af títjörfcinni var
165 rd. 80 sk. og var mest allt af því hagatollar
eptir stórgripi bæjarmanna, var tekiÖ fyrir kúna 3
mörk, fyrirhvert tamib hross 2 mörk, en hverja ó-
temju 1 mark, sumarlángt, og mun þetta alstabar
vera metinn hinn vægasti hagatollr sem oröiö gctr.
En þótt nú eigendrnir ekki hafi uppboriö arb
af meiru en svarar tveim þribjúngum þess er þeir
keyptu, því óhætt er aö meta steinhúsiö og mótakib
í landinuvel einn þriÖjúng verÖs, en þótt þeir hafi
kostab til hússins ársvöxtum af 800 rd. og en þótt
tilkostnaörinn vib heyskapinn iiafi orbiÖ aö þessu
sinni jafnvel feykilega mikill í samanburÖi vib þaí)
sem þarf ab vera í öllu meÖalári, þá hafa liinir
nýju eigendr samt sem á&r uppboriö nær því tvö-
l'alda vexti af því veröi er þeir lceyptu eignina, og
má sjá ai þessu, hvort Reykjavíkrkaupstaö liefbi
verib þaö jafnmikill óhagr aÖ kaupa Laugarnes í
fyrra, eins og sumir bæjarmenn létu, þeir er mest
stóöu móti þeim kaupum.
(Aðsent).
(Um hið nýja „skýrslusnið“ til að sýna, fjárhag
sveitasjóðanna).
í þeim 2 síöustu heptum af „Skýrslum um
landshagi á íslandi“, II. 1856 og III. 1857, er
vakiö máls á ymsu er áhrærir hagi og ástand þessa
lands, og ymsar góöar hugvekjur og bendíngar koma
þar fyrir, til þess ab sýna, bæíú í hverju skýrslun-
um frá embættismönnum vorum um búnaöarástand,
efnahag ymsra sjóöa, og annaö er þar lýtr aö, sé á
bótavant, eins og þær eru nú úr garöi gjörbar, og
ab hverju leiti mætti vera haganlegra og betra fyr-
irkomulag þeirra í ymsum greinum. Svona er í
n. hepti af landshagsskýrslunnm 1856, f þættinum
„um efnahag sveitasjóbanna hér á landi“, bent til
ymsra gaila á skýrslunum um þetta efni, bæöi þeim
ab norban og aÖ sunnan (sjá bls. 156 — 161); á
bls. 157 er þab sagt fyrir, ab amtmönnum og sýslu-
mönnunum muni verÖa, ábr Iángt um líbr, sent
„skýrslusnið til fyrimyndar“. þetta nýja „skýrslu-
snib“ kom líka til amtmanna og sýslumanna hér í
vor, og af því höfundr þessara orba hefir um nokk-
uÖ mörg ár fengizt vib sveitamálefni, en er þeim,
sem ritaÖ hafa þáttinn um efnahag sveitasjóbanna,
samdóma í því, aÖ flestum skýrslunum frá embætt-
ismönnunum héban hafi veriö ábótavant ab fyrir-
komulaginu til, þá vildum vér nú benda til ymsra
galla, er oss finst vera á þessn nýja „skýrslusnibi"
eins og þá nú liggr fyrir.
Vér veröum ab álíta þab ómissanda kost á
öllum skýrslum og skýrslusnibum, aÖ þau sé sein
óbrotnust og einföldust ab 511 u fyrirkomulagi, og
svo fátt liaft af þessum töludálkum sem efnib og
yfirlitib fremst leyfir; uni hitt tölum vé nú ekki,
hve áríbandi þab er, aÖ niörskipun og fyrirkomu-
lagib sé ljóst, sjálfu sér samkvæmt og samhljóbandi
í alla stabi, og ab ekki megi t. a. m. sleppa úr
neinum þeim abaldálk mebal inngjaldanna, er svari
til samkynja greinar mebal útgjaldanna, o. s. frv.
En þó ætlum vér, ab „skýrslusnibinu" nýja sé
í hvorutveggja tillitinu ábótavant. í kaílanum, er
á ab innihalda tekjurnar, finnst oss ofaukiö einuni
dálkinum, þeim sem á ab innihalda „tillög frá œtt-
íng)um“. þaö vita allir, aÖ eptir nú gildandi lög-
um hvílir á engum sú lagaskylda, ab annast skyld-
menni þótt vib sveit liggi eba á sveit lendi, öbrum
en foreldrum ab annast börn sín, og börnunum ab
annast foreldrib. þessi framfærsluskylda er því
og verbr sveitinni óvibkomandi yfir höfub ab tala,
og öll afskipti, af henni; líka má sjá þab af norb-
anlandsskýrslunum prentubu, ab mjög óverulegar
tekjur eru taldar í þessum dálki, því ab í öllu
norbr- og austramtinu voru ekki „tillög frá ætt-
íngum“, árib 1854, nema samtals 1 cr 77 ál. og
35 rd. (Skýrsl. um landshagi á ísl. II. bls. 155).
þegar eitthvert syzkini, ebr annar ættíngi fjærskyld-
ari, lætr einhvern styrk af liendi vib sveitina í þeim
notum, ab ættmenni hans nýtr af henni framfæris,
þá er slíkr styrkr meb öllu óákvebinn, og á því
ab réttu lagi heima 'meöal „óvissra tekja"; og er
hib sama ab segja um forlagsstyrk meb þeim óskil-
getnum börnum, sem sveitin verbr beinlínis ab taka
ab sér, af því faöir eöa móbir hafa ekkert aílögum
þeim til framfæris, nema svona annaö í senn, og
þetta eba hitt árib aÖ eins lítinn skerf í hvert
sinn; þetta og þvíumlíkt'ber því ab réttu lagi einnig
ab tslja mebal óvissra tekja. (Niðrl. í næsia bl.).
Dómar yfirdómsins
I. í málinu: kaupmabr (R.) P. Tærgesen í Reykja-
vík, gegn konúngssjóbnum.
[KveÖinn upp 5. okt. 1857, á diínsku. Secreteri 0 M.
Stephensen í Vibey, sat yflrdóminn og dæmdi, því kan-
selíráb Finsen varb ab víkja dómarasætib, meb því hann
hafbi dæmt málib í hérabi (fyrir bæjarkjngsretti Iteykja-
víkr). Afrýjandinn sjálfr, kaupmabr Tærgesen, hélt uppi
sókn fyrir yflrdóminum, en examin. juris Jón Gubmundsson
helt, ab skipun stiptamtsins, vörn uppi fyrir konúngssjóöinn].
„Vorib 1849 var laxveibin í Ellibaánum er
hans hátign konúngrinn þá var eigandi aÖ1, seld
J) 2 árum síbar var veibi þessi, eins og kunnugt er, seld
eiganda Artúna- og Bústaöalands, kaupmanni D. Thomsen, fyr-
ir 1200 rdl. En sólu þessarar þjóÖeignar er, af vangá, lútib
ógetiÖ í „Skýrsl. um landsh. á Isi.“ II. hls. 103. Áhm.