Þjóðólfur - 31.01.1859, Blaðsíða 4

- 40 -
Dómr yfirdómsins,
í málinu: konúngssjó&rinn, (kanseliráð V. Finscn)
gegn jungfrúnum M. K. Larsen, J. M. Larseu
og C. Breum meb lögráíamanni, og ekkju mál-
arameistara Jóh. Breums, svo og skiptaráSaml-
anum í dánarbúi sál. etazráðs og amtmanns Gríms
Johnssons (organisti P. Guðjohnsen).
(kveðinn upp á dönsku 3. jan. 1859. — (þetta er
sauia málið sem vísað var frá yfirdóininuin, með dómi
8. desbr. 1856, sjá 9. ár þjóðólfs bls. 22. 23.). — Mála-
flutníngsmaðr H. E, Johnsson sat nú f yfirdóininiim og
dæmdi1 i stað kanseliráðs Finsen er hafði verið falin sóku
mátsins þegar frá upphafi, 1856, og eins vöru í málinu
organista P. Guðjohnsen ).
„Med stefnu 3. jan. 1857, áfrýjar kanselirað land- og
bæjarfógeti Finsen, fyrir hönd konúngssjóðsins, f krapti
konúnglegrar uppreisuar, er honum var þar til veitt, ug
eptir skipun, til ógildfngar, breytfngar eða til þesshrund-
iðverði skiptaréttarúthlutun þeirri er sýslumaðriun i Eyja-
fjarðarsýsln E. Briem sem skiptaráðandi f dánarbúi sál.
etazráðs og amtnianns Grfms Johnssons, hafði gjört f téðn
búf 30. dag desbr. 1851, en við þá skiptaréttarnthliitiin
halði ekkert verið lagt út f krafða skuld f biiinu afhendi
konuugssjóðsins, að uppbæð 509 rdl. 92 sk., er risin var
sumpartaf ógoldnum nafnbótarskatti, sumpart af innistand-
andi bréfbiirðargjnldi, ensumpart nf þvf að hinn framliðni
hafði borið urhýtum meira af embættislaunum sfnum hcldr-
en honutn bar, — en þar f móti voru allnr eptirstöðvar
búsins, að upphæð 1274 rd. 10 sk., útlagðar uppf 2074 rd.
11 sk. skuld með vöxlum frá II. junf 1849, er inálaflutn-
iiigsmaðr KaaslölT hafði krafizt f búinu, og liinn franiliðni
vargjaldskuldugr um, samkvæint skuldabréfi liaus 25. sept.
1836, þinglesnu við hæjarþíngsrett f Miððcfart 30. novbr.
1841, og með hverju bréfi hanu hafði veðdregið gjórvallt
bú sitt utnn húss og innan fyrir téðri skuld, lil liinna
stefndu: júngfrúnna M. K. Lnrsen, J. M. Larsen, C. Breum
og ekkju málarameistara J. Jöh. Breums. En fremr liefir
hann (o: sækjandinn) krafizt, nð hin stefndu verði dæmd f
tnálskostnað, og til þess að greiðn honum málssóknarlaun."
„þar f inóti liefir talsmaðr hinna stefndu krafizt, að
málinu verði frávfsað að þvi leyti sem liér er nin nafn-
bótarskattinn og bréfburðargjaldið að ræða, af þvi livoru-
tveggju þcssi gjöld sé lögð ofsnemma til dóinsúrslita, en
aptr, að skiptaréttarúthlutuniu verði staðfest að þvf leyti
áliræri kröfuna um endrgjald fyrir þnð scni ofgoldið sé af
launuin, og að hontnn (talsmanni hinna stefndu) verði dæmd
hæfileg málsvarnarlaun".
„Að þvf lir viðvfkr þcssari kröfu um að málinu verði
að nokkru leyti frá vísað, en sú krafa er þar á bvgð, að
nafnbótarskattarins og bréfburðargjaldsins, sem talfð er til
skuldar, hefði eptir tilsk. 31. des. 1742, 4.gr. og „Kanim-
erorðre“ 18. inarz 1720 II. § 11, verið ofsncinma krafizt
f dánarbúi hins framliðna, þar sein ekki væri sannað, að
*) það láðist eptír að geta þess við yfirréttardóminn 8.
nobr. f. á., f sökinni gegn Guðmundi „kíkir", (sjá 11. ár
þjóðólfs, bls. 20,-21.), að sccrcteri Ólafr M. Steph ensen
sat yfirdóminn og dæmdi f þeirri sök, ( stað kanseliráðs
Finsens, cr hafði haft sök þá til nieðferðar og dæmt f
héraði.
hlutaðctgandi fjárlieimtninaðr, nefnilega landfógetinn, væri
gjaldþrota, þá getr yfirdómrinn ckki aðliylzt þessa réltar-
kröfu, þvi, að þvf sleptu að téðar lagaákvarðanir sem skýr-
skotað er til, liafa aldrei verið gjörðar gildandi eða Iöglcidd-
ar á Islandí, og að ekki verða lieldr leidd rök að þvi, að
nokknrt hii ðuleysi hafi átt sér stað af liendi landfógeta í þeim
efnum cr hér ræðir um, að þvi er honum bar að heimta
téð gjöld, þá er ekki á hinn böginn sýnilegt, að neitt megi
vera þvi til fyrirstöðu, eptir hlutarins eðli, að konúngssjóðr-
inn eigi beinan aðgáng að dánarbúi skuldunautarins, eins
og nú lielir verið farið l'ram, án þess aðþuifa að sækja fyrir
fram að lögum liinn hlutnöeigaiida gjaldheimtumanu“ (land-
fógetann).
„En að þvi er áhrærir sjálft þrætuefnið, þá er þvf
farið fram af hendi konúngssjóðsins til stuðnings kröfu
hans til dánarbúsins, að hann liljóti að eiga forgaungurétt,
að þvi er áhrærir nafubutarskattinn og bréfburðargjaldið.,
því þetta sé löglegar forgaunguskuldheimtur, samkvæmt
D.L. 5—14—37, N.L. 35 og opnu brefi 23. júlí 1819, en að
þvl er viðviki hinn cr um of helir verið greitt upp f embætt-
islautiin þá ætti koniiugssjóðrinn að eiga jafn ríka heimtingu
á að fá þá skuld endrgoldua nö réttri tiltölu, af þvi sein tíl
væri til sknldalúkníngnr, eiits og skuld hinna stefndu, er ekki
væri reltarhærri orðin licldr en liver önnur handskriptar-
skuld, þar sein henni befði ckki verið þíuglýst að nýju
við hið nýja varnarþing skuldunautarins á íslaudi, og yrði
því að álíta, að húu fyrir þctta liefði mist af veðskuldar
réttinum, en væri nú orðin að einfaldri handskriptarskulda-
kröfu i búinu. En nð þetta sé ekki rétt, má þegar sjá
af því, að hin ísleuzka löggjöf gjörir, að flokkaskipnn veð-
réttarins til f þrolrbiiuin, engan gieinarmun á skuldakröfu
þeirri sem á að styðjast við veðrétt í fasteign, og hinni
er styðst við veðrétt f laustim nuruin, með þvf eigi verðr
álitið að op. br. 23 júlf 1819 sé lögleitt á íslandi“.
„Fyrir þessar si.kir getr ekki þeiin hluta konúngs-
sjóðskrófunnar sem cr risin af ógoldnum nafnbótarskalti
og brélburðnrgjaldi, tileinkazt ncinn fargaungurétlr cða
hærri réttr til greiðslu úr búinu, heldr verðr að vfsa þess-
um krófum á bekk með handskriptarkröfum, og fyrir því
verða þær að bera lægrí hlut l'yrir hinuiii réttarhærri krðf-
um, sumsé þeiin er ciga að styðjast við veðrétt; en þó þvf
sé þar að nuki farið fi aui, eins og gelið er hér að l'raman,
að skuldabréf liiniia sleliidti hafi glatað veðréttar eíiikunii-
inni, fyrir það að því hafi ekki verið þinglýst fyrir hinu
nýja hcimilsþingi skuldunautarins hér á Islandi, þá á ekki
þessí réttarkrafa að styðjast við fullar lieimildir hinnar
fslenzku löggjafar, þvi lagaákvörðunin, er gildír hér á
landi um cignaafsal og vcðinál, f tilsk. 24. apr. 1833, inni-
licldr ekki neina ákvörðun um það, að nauðsyn sé á, til
þess að varðveita mcð fullti lagaafli veðrélt þann er þcg-
ar er löglega áunninn f lausum aurum eðr fasteignum mcð
óhneklu óg þinglýstu sktildabréfi, að þínglýsa þvf áð nýju
vid hið nýja heiuiilisþíng skuldunantarins, þólt hann flyti
sig búferlum eða til hefmilis i annað lögsagnarumdæmi
því að vísu er lagaákvörðun löglcidd um það í Danmörku,
með tilsk. 28. júlí 1841, að þegar svo standi á, að ein-
hver veðdregr öðrum gjörvallar eignr sínar þær er hann
á og eignast kann síðar, ellcgar eilthvað af lausafé sínu,
þá skuli veðskuldarbréiinu, ef skuldunaatr breyti svo bú-
stað sínuin að hann verði heimilisfastr í öðru lögsagnar-