Þjóðólfur - 14.02.1859, Blaðsíða 2

- 40 -
aS auglýsa jarbabókina. Vér álítum ab víáu liitt
réttara í alia stabi er Alþíng lagbi til, eptir því
sem hér stúb á: aí) jar&abókin nýja væri látin ó-
auglýst fyr en ef hún yrbi löggilt, en vér álítum
hins vegar, a& auglýsíng jarbabókarinnar sjálfrar
í heilu líki, eins og hún var lögb fyrir þingib 1857,
hvorki svo fráleita, ab meb engu móti mætti eiga
sér stab, né lieldr til neinnar verulegrar spillíngar
eba hnekkis fyrir sjálft þab mál eba þau mál önn-
ur, er þar meb standa í næstu sambandi. En vér
sjáum ekki betr, en ab helgi þeirri sem hvert form-
legt atkvæbi Alþíngis hefir ab lögum, og rétti þíngs-
ins, sé hér meb haliab svo, ab fullt tilefni og á-
stæba sé til ab leiba athygli almenníngs þar ab og
mótmæla því.
Hitt er allt annab niál, livort jarbamatib nýja
hafi náb þeim frágángi og fullkomnan, ab ákjósan-
legra sé ab þab verbi lögleitt. enda ineb þeim veru-
legu skiiyrbum sem Aiþíng 1857 stakk upp á: ab
jarbabókina skyldi endurskoba ab 20 árum libnuin
frá því hún yrbi lögleidd, og leibrétta hana ab þeim
tíma libnum, hvar sem fullar ástæbur fynndist til,
eba hvort ab jarbamati þessu sé eigi vib bjargandi á
neinn veg, og eigi því aldrei ab ná lagagildi.
Aiþíngib 1857 varb nú á því máli og lagbi
til vib konúng meb 15 atkv. gegn 5, ab þessu nýja
jarbamati yrbi veitt lagagildi frá fardögum 1859,
þannig, ab tíundir af fasteignum yrbi teknar og
goldnar eptir hinni nýju jarbabók í fardögum 1860.
Ilvernig sem menn nú líta á þetta atkvæbi Alj'.ing-
is og dæma þab, þá verbr ekki sagt ab Alþíng
hafi hrapab ab þessu atkvæbi eba borib þab upp
ástæbulaust eba ófyrirsynju. Menn verba vel ab
gæta ab þessu, ab 4 Alþíng hafa haft jarbamats-
málib til mebferbar, fyrst 1847, þegar frumvarpib
tii tilskipunarinnar um jarbamatib var rætt og
samþykt, þar næst hib afgengna jarbamat, bæbi
1853, 1855, og síbast hib leibrétta jarbamat 1857;
Alþíng 1847 var einhnga á naubsyn á nýju jarba-
mati, eins og embættismenn þeir sem voru settir í
skattamálanefndina 1846, og þó ab nmrgt megi telja
meb og móti hinni nýju jarbamatslöggjöf 1848 og
margar misfellur fyndist á hinu nýja jarbmati nú
eptir á, þá varb samt Alþíngib 1853 og 1855, og
þab nálega í einu hljóbi, á því máli, ab jarbamat
þetta m æ 11 i 1 a g a svo og u m b æ t a ab þab yrbi
vibunanlegt til brábabyrba. Stjórnin fór ab tillög-
um þessara þínga og kvaddi 3 menn í nefnd, meb
rábi þíngsins til ab leibrétta — eltki jarba-
matib sjálft eba mat hinna einstöku jarba,
heldr — ójöfnurnar á inatinu miili liinnaýmsu
sýslna. Alþíngi 1857 var fengin jarbabókinsvona
leibrétt tii inebferbar og álita, og þetta næstlibna
þíng komst enn ab þeirri nibrstöbu, ab jarbamat-
ib svona leibrétt væri notandi undirstaba tii þeirra
ýtarlegri lagfærínga og endrbóta, er reynslan færbi
sönnur á ab yrbi naubsynlegar, einmitt meb því
ab sjálft þetta nýja jarbamat yrbi gjört gildandi,
og menn fyrir þetta vektist til áhuga og eptir-
tcktar um þá galla þes3 og misfellur, er nú þóktu
hvorki augsýnilegar né leibréttandi.
þab má hverjum manni gefa ab skilja sem
nokkub þekkir til hér á landi, ab vart er liérjafn-
mikil naubsyn á neinu, eins og á verulegum um-
bótum á skattalöggjöf vorri yfir höfub ab tala, og
ab umbreyta, laga og leibrétta ýmsa þá gjaldstofna
sem nú bera helztu gjöldin, en hafa margir hver-
ir ekkert annab til réttlætíngar, en ab þessi og
þessi gjiildin liafi á þeim hvflt svona um margar
aldir; þetta hafa hinir vitrustu og merkustu lands-
menn fundib og vibrkent hver fram af öbrum.
Lausafjártíundin og abrar greibslur er á lausafénu
hvíla, geta samt sem ábr breyzt eptir því sem
gjaldstofnin sjállr breytist, en fasteignartíundin, hún
breytist aldrei, hún er óhræranleg ár eptir ár og
öld eptir öld, hversu sem breytist sjálfr sá gjald-
stofn þ. e. jörbin, því hún er talin ýmist 60 hundr.
og tíundub svo til allra stétta ár eptir ár eins og
verib hefir um 200 ár undanfurin ebr lengr, þótt
ekki sé orbib ineira eptir af heniii sakir landbrota
og annnara áfalla heldr en svari einu kýrgrasi,
ýmst er aptr 5 liundr. jörbin, þótt hún sé svo um-
bætt fyrir jarbrækt og aukin hlunnindi, ab hún sé
hverri 40 hundr. jörbu betri, allajafna talin og
tíundub til 5 hundr. af því hún hefir verib talin
svo og eigi meira í eldri og nýrri jarbabókum;
þessi verulegu vankvæbi hafa hinir vitrustu menn
lands þessa orbib ab kannast vib hver fram af
öbrum og hver meb öbrum; stjórnin hefir einnig
orbib ab fallast á ab svo væri, og þetta var mebal
annars tiiefnib til jarbamatsnefndarinnar og jarba-
matstilraunanna um næstlibin aldamót, og þetta er
liib verulega og sanna tilefni til liins nýja jarbamats.
þab er nú samt víst og satt, ab eitt er naub-
synin á nýju og algjörbu jarbamati, og annab hitt,
hvort þetta nýja jarbamat 1849 — 50 eins og þab
er nú endrbætt og lagab, sé svo úr garbi gjört, ab
þar meb sé veruleg bót rábin á þeirri naubsyn er
hér ræbir um, eba hvort tíundartakendr en þó
einkum tíundargreibendr sé ab neinu bættari og
fasteignarlíundin komi sanngjarnar og réttlátar nibr.
fyrir þetta nýja jarbamat, heldr en ábr var.