Þjóðólfur - 25.02.1860, Blaðsíða 3

- 47 -
„þjóbólfi" yfcar fyrir 2 árum hér frá (1857) ogsjá,
hvort vií) firinum þar ekki svart á hvítu, skýrslur og
auglvsíngar nm allæknaban kláSa og alveg útrudd-
an, í þeim sömu sveitum og á sömu bæjunum, þar
sem ennþá var verib aí> lrekna klábann fram undir
síbustu árslok (1859); þab er nú komib á 3. ár
síBan dómsmálastjórnarherrann, sem mestu heíir ráb-
ib í fjárklábamálinu, var í hverju bréfinu á fætr
öbru (þau bréf má lesa í „Hirbi"), ab slá stiptamt-
manninum gullhamra fyrir þab, hvab makaláust gengi
vel ab lækna hér í Subramtinu, og þó cr verib enn
þá (á þorranum 1360) ab draga ab sér klábalyf um
allar klábasveitirnar, nema þar sem búib er ab
drepa og uppræta sjúka stofninn og kaupa aptr
heiibrigt ie, — verib ab hafa fram nákvæmar fjár-
skobanir, baba féb, bera í þab „sósu“, o. s. frv.;
því kiábinn er ab sönnu í rénun nú sem stendr, en
hann er aptr og aptr ab smákvikna hér og hvar um
þessar sveitir, og minna á sig og sýna, ab hann sé
alls ekki upprættr meb lækníngunuin. þetta allt er
eins órækt, eins og þab er víst á hinu leytinu, ab
nú á annab ár hefir ekki orbib vart vib sóttnæma
klábann hvorki í uppsveitunum í Arnessýslu, þar
sem sjúka stofninutn var alveg lógab en heilbrigbr
stofn fenginn í stábinn, né í Húnavatnssýslu eba
Mýrasýslu síban þar var lokib nibrskurbinum 1858.
Svona er nú orbin, ennþá einu sinni nibrstab-
an hér hjá oss, á þeini 2 andstæbu grundvaliarregl-
um sem hefir verib beitt í klábamálinu: lœkníng-
unum og fyrirskurði, þessum 2 grundvallarreglum
er hafa verib þreyttar hér nú á 4. ár, meb slíkum
spcnníngi, og ekki nærri æsíngalaust. J>ab er samt
fr.ileitt, ab eg kasti þúngum steini á grundvallar-
reglu læknínganna þegar hún er skobub einúngis
vísindalega útaf fyrir sig, án tillits til þess, hvar,
hvenær og hvernig geti verib mögulegt ab framfylgja
henni; hún stefnir, ab hugsuninni til, ab veruleguin
þjóbar framförum, og iiefir þarabauki í sér fólgna
stefnu til mikilvægra umbóta á fjárræktinni og til
betri mebferbar á saubfénu, sem er svo mjög ábóta-
vant hjá oss á rnargan veg. En jafnframt ber þess
ab gæta, ab þóab ýmsum hinuin vitrari og merkari
mönnum vorum yrbi þab í fyrirrúmi 1857, ab ab-
hyllast læknínga grundvallarregluna fram yfir hina
er stefndi ab fyrirskurbi og vörnun á samgaungum,
þá réttlættist þessi skobun fyrir óvissuna sem þá
var um þab, hvort þetta háskalega sunnlenzka klába-
faraldr ætti rót sína eingaungu í sóttnæmi og sam-
gaungum, eba þab væri orbin íkynja fjársýki hér,
er nú, líkt og önnur sótt, brytist út í fénabinum á
ýmsum stöbum og í ýmsuin hérubum í senn, án
þess þab yrbi meb neinu móti eignab samgaungum
eba sóttnæmi. Um þetta voru ílestir í miklum vafa
1857, en lækníngamennirnir þóktust þá þegar gengn-
ir úr skugga um, ab þessi sami sóttnæmi kiábi væri
yfir allt land, og gysi upp hér og þar þegar minnst
varbi; þeir þóktust hafa um þab órækar og áreib-
anlegar sannanir, bæbi úr Múlasýslum, ísafjarbar og
Barbastrandarsýslum og víbar, og má sjá þetta af
ýmsnm ræbum þeirra og ritum frá því ári.
Hefbi nú fjárklábanum verib svona varib, eins
og lækníngamennirnir þóktust sannfærbir um 1857,
iiefbi menn þá haft fyrir sér eba síbar smámsaman
framleibzt órækar sannanir um þetta, þá hefbi fyrir-
skurbr og nibrskurbr verib einbver heimska og óbs
manns æbi, þá hefbi hib eina og sjálfsagba úrræbi
verib, ab reyna lækníngarnar alstabar, eptir þab bú-
ib hefbi verib ab fækka svo fénu á hverjum þeim
stab þar sem klábasýkinnar yrbi vart, ab þab gæti
orbib vinnandi ab beita lækníngunum meb ávinníngi
eba árángri. Á þessari skobnn virbist mér iíka ab
Alþíng 1857 hafi byggt lagafrumvarp sitt.
En þessi kenníng læknínganiannanna hefir ekki
rætst; meinskæbi fjárklábinn snnnlenzki hefir hvergi
komib í ljós annarstabar Iieldrcn einmitt þar, sem
samgaungur og sóttnæmib þarna ab sunnan hafa náb
til; ntbrsknrbr og varnir á samgaungum hafa bæbi
upprætt hann og aptrab frekari útbreibslu hans norb-
anlands og fyrir vestan Hvítá, og vonandi, einnig
austryfir Markarfljót og Fjallabak. Þetta hefir ó-
ræklega sannazt á þeim 2 áruin sem libin eru síban
1857, — þessi sönnun þessi reynsla er nú búin ab
skera úr málunurn, og búin ab réttlæta fyrirskurbar
og nibrsknrbar grundvallarregluna, og þab, ab hún
sé hér, í þessari klábasýki, miklu sigrsælli og ár-
ángrsmeiri til þess ab aptra frekari útbreibsln kláb-
ans og varbveita ósýkta stofninn sem óskertastan; því
hvorugt þetta hefir lækníngamönnunnm tekizt enn
í dag í öll þessi 3 ár, og ekki heldr í sumar er
leib, þegar þó svo ótal margt studdi ab framgángi
læknínganna: konúnglegir erindsrekar meb eindregnu
konúngserindi, yfirgnægb penínga, bæbi til ókeypis
mebala handa öllnm og ríkulegrar umbunar handa
öllum umsjónarmönnum, en sýkin sjálf orbin
á hinn bóginn margfalt vibrábanlegri, bæbi sakir
þess ab búib var < svo mörgum sveitum ab upþ-
ræta Iiana meb nibrskurbi þar sem hún var ábr,
og klábasvæbib þannig stórum samandregib, sakir
hinnar miklu fjárfæbar sem orbin var í sumar í
öllum klábasveitunum, og sakir þess ab sýkin sjálf
var þá talsvert í rénun, eins og eblilegt er og vant
er ab vera um hverja þá sýki, eins á skepnum sem