Þjóðólfur - 25.08.1860, Page 6

- 134 -
an græfci á því eSr því verkinu, eíia hvab miklu
hún kosti til þessa eí)a liins, þá fer þai> áþekkast
því eins og þegar ráiia skal úr gátunni göinlu.
Margt er smátt í vetlíng manns, gettu sands,
þó þú getir í allan dag, þá getriiu aldrei hans!
og má þá segja, ai> þarna sé komii) „nokkurnveginn
fullkomib" ágrip af reikníngum prentsmibjunnar, eins
og stjórnin hefir skipai) I
Eg er nú sjálfsagt mikib ókunnugr sjálfum
gáDgi prentsmibjunnar og hennar innri stjórn, og
get eg því ekki hermt neitt um hin einstöku atribi
reiknínganna, hvort fyrir sig — (er þai> nú þegar
sumum atribunum 2 og 3, sem þó eru alvcg sundr-
leit, er þvættab svona sainan í graut —) hvort þau
sé of eba van til færí). En af því eg er gamail
Reykvíkíngr, þá sé eg þab, ai> lóbartollsins ei)a
húsaskattsins af prentsmibjuhúsunum, sem þó er ár-
lega nibr jafnal) og krafizt í bæjarsjóbinn, og þai>
optast mei) dálitlum atvinnuskatti í vibbót, er hvergi
getib í hvorugu þessu ágripi; þetta er þó sérstak-
legt árlegt gjald, og nemr meiru en „tapib á pott-
öskunni", eba „aptr gengna pottaskan", o. s. írv.
Þaö er mí sjálfsagt mikib fallegt af Einari prentara,
ef hann gefr prentsmibjunni þetta, en borgar þab
bæjarsjóbi úr sínum vasa, en ekki er þab eins falleg
eba rétt reikníngsabferb, efhann skyldi slengja þess-
um og máske öbruin sérstaklegum útgjöldum saman
vib önnur sem þar eiga ekkert skylt vib, og láta
svo lenda vib ab upplýsa þab nákvæmar meb þessu
gainla og góba; „með fleiru“!
En þegar ræba skal um „nokkurnveginn full-
komib" yíirlit yfir tekjnr og gjöld prentsmibjunnar
og hag hennar yfir höfub ab tala, þá er hinn gall-
inn miklu verri og verulegri vib þessi ágrip, ab
þau gefa manni enga hugmynd um þab, hvab mikib
prentsmibjan grtebi á forlagsbókum sínum, prentun
þeirra og sölu, menn fá ekkert víst ab sjá um þetta
nema sölulaunin af bökunnm, en þó eigi hvab
mikib „procento", eigi heldr fá menn neitt áreib-
anlegt ab vita um þab hvab mikili sé gróbinn af
þeim verkum sem prentsmibjan tekst á hcndr fyrir
abra; menn sjá ab sönnu, hvab margar arkir
hafi verib prentabar hvort árib fyrir sig:
fyrra árib rúmar 175 arkir fyrir 1770 rd. þ. e.
rúmir...................10 rd. fyrir hverja örk
síbara árib rúmar 209 arkir
fyrir 3152 rd. þ. e. rúmir 15— — — —
þab getur nú verib, ab prentunarkostnabrinn hafi
verib hækkabr svona á hverri örk ab mebaltali, frá
lOrd. til 15 rd., ebr uin fullan þribjúng á hverri
örk, þó ab eg hafi aldrei heyrt um svo háan prent-
unarkostnab getib, á mebalörkum prentsmibjunnar,
þvf ekki er stórt brotib á þeim öllum, og þóab eg
ælli ab alþíngistíbindin og þjóbólfr sé stærstu og
letrmestu arkirnar sem voru prentabar hér 1854 og
1855, þá hygg eg ab prentunarkostnabr á hverri
örk Tíbindanna hafi eigi farib lángt fram úr 12 rd.,
en þér hafib sagt mér, herra ritstjóri, — ab mig
minnir, ab prcntun á hverri örk Þjóbólfs kosti ybr
13Vard. eba þarumbil; hvaban fékk þá prentsmib-
jan 17 — 18rd. fyrir prentun á hinum minni örk-
nnnm, f bókum er voru þar prentabar 1855, fyrst
ab hún liefir eigi fengib nema 12Va—13Va fyrir
þær 85 arkirnar er voru stærstar prentabar þab
árib? Svona koma þessarsummur „fyrir prentun"
næsta ískyggilega í ljós í ágripiinum, og þar til
mjög ógreinilega, því í þessum upphæbum er sjálf-
sagt líka fólgin prentun forlagsbókanna og þessvegna
sést eigi, eins og eg fyr sngbi, ágóbinn af forlags-
bókunum sérílagi, og ágóbinn af verkuuum fyrir
abra, útaf fyrir sig, af því ágóbinn af forlagsbók-
unuin er ekki settr sérílagi ab frá dregnum prent-
unár- og pappírskostnab og prófarkalesti á þeim,
sem hvergi er getib; — þetta er allt mikln greini-
legra og ljósara í ágripunum af reikníngum Akur-
eyrarprentsmibjunnar, því þar er tilfært, hvab mikib
prentsmibjan liafi tekib fyrir hverja prentaba bók
útaf fyrir sig.
En nú hverf eg aptr ab hinum árlega gróba,
eba ágóba prentsmibjunnar; þessi 2 ágrip segja, ab
hann hafi verib rúin 1380 rd. bæbi árin, og prent-
arinn segir sjálfr í „athugasemdinni" aptaná
ágripinu 1855, ab prentsmibjan hafi grætt rúinar
5000 rd. um þau 4 ár 1855—1858, en þab væri
ab mebaltali 1250 rd. árlega; þessi gróbi er nú
mikiil í orbi, hvernig sem hann reynist á borbi,
þab er eptir ab vita; en ekkert verbr um ágóba
þenna sagt fyrir árin 1856—58, því ágripin af
þeim reikníngum eru enn í sjó. En um gróba
prentsm. þessi 2 árin, 1854—55 cr þab ab segja,
ab hann er, ab mér virbist, óskiljanlega lítill, eink-
um seinna árib, 1855. Ágripin og „ísl.“ I. segja,
þóab þab sé í ýmsum greinum mibr rétt, einsog
eg hefi fyr sýnt, og herra „e + ó“ nú hefir orbib
ab játa í „ísl“ 10., bls. 77—78, ab prentsmibjan
hafi grætt:
árib 1854 ................ 1332 rd. 56 sk.
en — 1855 ................ 1048 - 46 —
Nú hefi eg sýnt hér ab framan, ab einúngis fyrir
prentun hafbi prentsmibjan upp rúmmum 13 82
rd. meira, árib 1855 heldren hún haffii áribl854,
sumpart af því, ab 1855 var prentab 34 örkum