Þjóðólfur - 17.06.1861, Blaðsíða 3

irnir sendi dómsmálastjórninni eía íslenzku stjórn-
ardeildinni árlega glögt yfirlit yfir öll fjárforráb og
fjárhag ómyndugra í gjörvöllu amtinu, ásamt meb
athugasemdum um þá sýslumennina, er taki öbrum
frain ab árvekni og vandvirkni í yfirrába málefn-
unum. {>ab lítr helzt út fyrir, ab þó lagabobib sé
skýlaust og afaráríbandi, þá rábi hitt þó meira, ab
amtib sjá í gegnum fíngr vib sýslnmenn í því ab
hafa lög þessi ab engu, og stjórnardeildin aptr vib
amtmennina, og verbr þá sú niörstaban, ab laga-
bobib sjalft verbr marklaust, og sama eins og ef
engi lög væri til um fjárforráb ómyndugra hér í
landi.
Nú er þab sjálfsagt, ab Alþíng vort hefir eigi
sjálft neitt framkvæmdarvald ebr umbobslegt vald,
heldren önnr fulitrúaþíng eba þjóöþíng, því þetta
er ætlunarverk valdstjórnarinnar; en þegar í 1. gr.
alþ.tilsk. er þínginu veitt full og vafalaus heimild
tii þess ab hafa augastab og afskipti eins af þess-
leibis almennum valdstjórnarmálum, einsog þeim er
áhræra löggjöfina sjálfa; Alþíng hefir rétt til ab hafa
afskipti af öllum almennuiji og allt landib ebr al-
menníng varbandi stjórnar-rábstöfunum, hreifa þeim,
og taka til umræbu og rita um þau bænarskrár til
konúngs, og þessvegna er þab einnig aubsætt, ab
þíngib bæbi má og á ab hreifa því, ef almennra
og áríöandi landslaga þykir mibr gætt eba Iin-
lega eba alls eigi framfylgt; og til hvers væri þíng-
inu ab vinna árum samaii ab því, ab fá gób Iög og
vitrleg, ef þab skyldi látib síban alveg afskiptalaust,
þó ab þeim væri alls eigi framfylgt eba svo linlega
og sundrleitt, ab þau yrbi þýöíngarlaus ab fáum ár-
um libnum, eins og nú er t. d. orbib svo víba meb
löggjöfina um fjárforráb ómyndugra, og ýms fleiri
almenn lög.
A hinu leytinu er aptr óbundin rábsmenska
amtsyfirvaldanna yfir ýmsum opinberum sjóbum og
einkum yfir jafnaöarsjóöunum ab verba æ í-
skyggilegri og þýngri, og þab er farib ab færa þau
gjöld yfir landsmenn árlega, til þessara sjóba, sem
eru þrefalt og fjórfalt meiri heldren nokkuru sinni
hefir verib ab undanförnu, og engi getr vitab né
fyrir séb hvar stabar muni nema, því megi amtmenn
þrefalda þetta gjald og fjórfalda eptir gebþekkni
sinni og hngþótta, án þess ab bera fyrir sig neina
lagaheimild, án þess ab gjöra gjaldþegnum grein
fyrir, í hverju þab sé fólgiö eba hvaban þab rísi,
fyren 2—4 árum síöar þegar bezt er, án þess ab
færa sönnur á fulla naubsyn og ab sleptu öllu sann-
girnis tilliti, er þó hver góÖ stjórn gætir, til þess
ab óáran og almenn vandræÖi gjöri gjaklþegnum
sumpart ómögulegt, en sumpart margfalt þúngbær-
ara ab greiba þetta þrefaldaba gjald nú heldren ef
betr léti í ári, — megi amtsyfirvöld vor vinda sér
svona undan öllum vibteknum reglum sanngirni og
sibgæba, hvar eru þá takmörkin fyrir slíku embættis-
gjörræbi og yfirgángi? —hvab mundi þá mega vera
til fyrirstöbu ab tífalda eba jafnvel hundrabfalda
jafnabarsjóbsgjaldib, ef hlíta skyldi þab eina, ab
bera fyrir eitthvert ósannab abhald, ímyndaba naub-
syn eba laus og máske misskilin eba mibr lögleg
rábherrabréf? — því þaÖ vita þó allir, ab ráöherra-
stjórnin hefir engan fjárlagarétt ebr skattalagarétt
yfir Islendíngum, hvorki til jafnabarsjóbs né annars,
og má því Alþíng vort til ab skerast í þenna leik
ábren hann verbr ab þeim óleik og ólögum, sem
velfarnan vorri og landsrétti getr ribib ab fullu.
þab er hángib í því, og því er flikab fyrir, ab naub-
synjagjöldin úr jafnábarsjóöunum fjölgi svo freklega
og aukist ár frá ári. Hver eru þá þessi gjöld? eru
þau öll bygb á konúngsúrskurbum og öbrum lög-
um? þá er því enn beitt, ab tíundarstofninn hafi
rírnab svo freklega og verÖi þessvegna gjaldib því
meira af hverju hundrabi. En vita þá eigi amt-
menn vorir, ab einatt dynr yfir styrjöld og óáran í
öbrum löndum, er útheimtir margfalt meiri útgjöld
og tilkostnab til þess ab afstýra brábuin vandfæb-
um heldren hinum árlegu skattagjöldum og öbrum
tekjum nemur; en þá er eigi hlaupib til, einsog
hér er nú gjört meb jafnabarsjóösgjöldin, ab þre-
falda og íjórfalda ebr margfalda allar skattaálögur,
eptir því sem vandræbin útheimta, og borib fyrir
„ab þaÖ megi tii", því nú sé svo komib ab á öllu
þessu þurfi aö halda; — slíkt hefir engnm stjórn-
fræbíngi komiÖ til hugar í almennum vandræöum;
heldr er þá til hins gripib ab ab taka lánsfé, gegn
endrgjaldi og lúkníngum smámsainan eptir því sem
réttist aptr úr höguin landsmanna, og fært verbr ab
auka tekjurnar, án þess ab íþýngja gjaldstofninum
eba misbjóba gjaldþegnunum.
þessir tólfskildíngatollar, sem nú eru
farnir aÖ rybja sér til rnrns, í hitt eb fyrra vest-
anlands, nú í ár hér syÖra í fabmlögum vib ráng-
heimtan alþíngistoll til helmínga, — þetta þrefalt
og fjórfalt meira jafnabarsjóbsgjald heldren alment
hefir tíbkazt ab undanförnu, þab er ab vísu þúng-
bært gjald og tilfinnanlegt, einknm eins og nú lætr
hér í ári, en samt er þab margfalt veilla ab rót
sinni og vibsjálla ab ölium afleibíngum heldren hvab
þab er tilfinnanlegt; því hér er spursmálib um, hvert
æbri embættismönnum vorum skuli, þvert í móti
grundvallarreglum laganna (Alþ.tilsk. 1. gr. og tilsk