Þjóðólfur - 19.10.1863, Blaðsíða 1

1.5. ár.
19. Olctóber 1863.
48.
— Póstskipi?) lagíii ekki af staí) hðWi fyren aí) morgni
13. þ. mán., og fór nú meb því fjóldi manna: Gísli Brynj-
úlfsson alþiugismaþr, kand. Ólafr Johnsen og Simon bróþir
hans (synir H. St. Jobnsens kaupmanns), kaupmabr Fischer,
Dr. H Krabbe, mannvinrinii herra Isaac Sharp og frændi hans
Richardson, kand. E. Magnússon og húsfrú hans Sigrítr Ein-
arsdóttir, Kleins tresmiþr meí) konu sinni og 3 börnnm þeirra,
laxakaupmaþrinn James Ritchie meh 3 vinnumónnum sínum
og 2 kvennmönnum; fröken Louisa Siemsen og þórun vinnu-
kona Eyólfsdótfir heþan úr bænum.
— Ritcliie laxakaupmaðr flutti nú út með sér:
9,000 pd. af niðrsoðnum laxi og 18,000 pd. afniðr-
soðinni ísu, það er samtals 538 vættar-klyfjar eðr
á 1G9 hesta.
Niðrskurðarsamtökin á suðrlandi haustið
1863.
II.
Uppástúngur og samtök til niðrskurðar eru
ekkert nýmæli hér á landi. I fyrra fjárkláðannm,
— það eru nál. 100 ár síðan, — þegar valdstjórn-
>n var búin í 6—7 ár að þreyta tilraunir sínar til
tess að útrýma kláðanum, án laga og ákvarðana,
rétt eins og nú, og án fastrar stefnu, og þegar
óiðrskurðarsamtök landsmanna höfðu verið eins
stefnulaus og árángrsiaus, þá tók löggjaflnn sjálfr
Rkarið um síðir, og skipaði almennan niðrskurð
lögurn ýflr land allt. Löggjafinn, sjálfr kon-
llngrinn og stjórn hans, sté þar að vísu svo frek-
Jega inn yfir arinhellu og þrepskjöld eignarréttar-
Ins hins einstaka manns, að ekki verðr það rétt-
lætt með öðru en þessari almennu og óyggjandi
8rundvallarregfu, að réttr einstaks manns verði að
|éta í lægra haldi fyrir rétti og velferð þjóðfélags-
fyr' allS’ SV° ^ ve^er^ °S 'an(fs er i veði
, r t)a-ð ef réttr hins einstaka manns væri látinn
óskertr
skriða
þá má ekki löggjafinn skyrrast við að láta
svona til skararar eins og hann gjörði 1772.
l in I, 'n**n er eins Þessi, hvort velferð Iýðs og
kn 'ð Var Svo ^ veði að lö^gjaílnn væri óyggjandi
nu r til að beita þessari almennu grundvallarreglu
eins i|ann þá gjörði. Vér skulum ekki f'ara
1 1 þá sálma frekar að því er snertir niðrskurðar-
^ gm 1772 og niðrskurðinn sjálfan, er þar fylgdi
ePúr, en vér tökum þetta fram til að svna, að
niðrskurðarúrræðið er ekki nýtt úrræði til þess að
útrýma fjárkláðanum, þar sem löggjafinn sjálfr
liefir helgað og réttlætt þetta úrræði með lögum.
Látum svo vera, að stjórn konungs vors hafi ekki
fundið og finni ekki enn í dag, að velferð lands
og lýðs sé það í veði af fjárkláðanum sem nú er
hér uppi og hefir verið á 8. ár, að henni þyki full
nauðsyn á að beita þessari almennu grundvallar-
reglu sem beitt var 1772, að svipta með lögum
hvern einstakan mann eignarrétti sínum, og segja
við hvern fjáreiganda í landinu, eins og þá var
sagt: »þú skalt skera aUan fjárstofn þinn og
nhverja þína sauðkind, hvort sem þér erþað ljúft
»eða nauðugt, og hvort sem þú telr það sjálfum
»þér til ómetanlegs tjóns eður ekki«. En þyki
stjórn vorri ísjárvert eða ógjörandi, að leggja nú
að frjálsu eignarforræði manna á þenna veg með
beinum lögum, þámá hún og sjá, að það er eigi
síðr ísjárvert og heimildarlaust henni, ef hún af
eintómu embættisvaldi sínu færi að reisa skorður
við því eðr banna það að einstakir fjáreigendr af-
réði sjálfir niðrskurð hver á sínum fjárstofni, og
það hvort heldr þeir afréði þetta einn og einn sér
eða 2 eða fleiri grannar, eptir frjálsu samkomu-
lagi með sér, eða heilar sveitir og bygðarlög. f>ví
hver getr meinað einstökum manni að gjöra bú-
felii, hvort heldr er á öllum fénaði sínum eða að
nokkru? hver getr sagt við bóndann: úr því þú
nú átt 100 fjár, þá skaltu setja á vetr þelta sama
100 I'jár og engri kind þar af farga? Vér neitum
ekki að svo getr að borið, að það geti valdið al-
mennu tjóni að setja á og láta lifa pestsjúkanfén-
að, en hitt getr aldrei valdið almennu tjóni, að maðr
fargi fjárstofni sínum þótt heilbrigðr sé, og er liér af
auðsætt, að engi stjórn getr nokkuru sinni meinað
fjáreiganda að farga fénaði sínum, selja liann tii
skurðar eða skera sjálfr, allt hvað förguninni er
ekki samfara nein sú aðferð sem almenníngi og
almennri velfarnan geti staðið beinn og augsýni-
legr háski af eðr hnekkir.
|>ess vegna var það, að stjórnin í Danmörku
gat ekkert sagt og ekkert gjört í móti niðrskurð-
arsamtökunum og niðrskurðinum norðanlands og
í Árnes- og Rángárvallasýsýslu árin 1857 og 1858;
— 123 —