Þjóðólfur - 04.04.1870, Side 2

má sjá af blöðum þeim, semvérhöfum fengið, að
ráðherrann hefir svarað, að stjórnin ætlaði að leggja
málið á hylluna eðr fresta því fyrst um sinn, og
bar fyrir sem ástæðu, 1, skoðun alþingis á stöðu
íslands í ríkinu», eða mcð öðrum orðum, «að það
væri svo skamt á veg komið í stjórnarmálum (»po-
iitisk Umodenhed»), og 2, «að íslendingum yrði
eigi trúað fyrir meiri fjártillögum úr ríkissjóði Dana,
meðan þeir væri eigi betri búhöldar en svo, að
þeir væri að hugsa um að stofna háskóla hjá sér».
Lehmann vildi fá málið afgjört nú þegar, og svar-
aði hinni fyrri mótbárunni á þá leið, að þólt bera
mætti Alþinginu á brýn skakka skoðun á sönnum
hag Islands, og fastheldni við skoðanir sjálfs sín,
þá yrði því alls eigi brugðið um fákænsku í stjórn-
armálum, því að það hefði sýnt í sumar rnælsku,
næman skilning og þinglegan þroska (Vella-
lenhed, fin Forstand og parlamentarisk Dyg-
tighed1).
En þegar nú Lehmann fékk vissu fyrir, að
lögstjórnarráðherrann ætlaði ekkert við málið að
gjöra að sinni, samdi hann nýtt frumvarp, og lagði
það fyrir Landsþingið, um stjórnarstöðu íslands í
ríkinu, og kom það lil fyrstu umræðu þar í þing-
inu, að því er vér getum ráðið af blöðunum, 3.
dag Februarm. Frumvarp þetta er í 8 greinum,
og er að mestu leyti að efninu til samliljóða
frumvarpi því, sem lagt var fyrir Alþingi í sumar,
nema að 2 hinum síðaei köflum 2. greinar er
slept úr, og að hann stingr upp á, að hið fasta
árgjald skuli vera 20,000 rd., en hið lausa árgjald
30,000 rd. Umræðurnar um mál þetta tók yfir 2
fundi. Lelimann skýrði frá ástæðum sínnm fyrir
því, að það ætti við góð rök að styðjast, að mál-
ið væri nú þegar á enda kljáð af hálfuRíkisdags-
ins. Lögstjórnarráðherrann svaraði, að stjórnin
hvorki vildi gangaað uppástungum Alþíngis, né heldr
neyða (octroyera) lögunum upp á íslendinga. Bar
hann fyrir hið sama sem áðr, viðtökur þær, sem
frumvarpið bafði fengið á Alþingi, og viðleitni þess,
að bora sér út úr, og enn fremr, ^rð Alþingi sjálft
óskaði eigi að fá málið á enda kljáð, með því að
það örvænti um, að það kæmist af með árgjald
það, sem því hefði verið boðið; hann kvaðst því
eigi að eins telja það óþarft, heldr rangt, að gjöra
að lögum lögin um hina stjórrarlegu stöðu íslands
í ríkinu, og tók það enn fremr fram, að það væri
alls eigi auðið, að ákveða nú þegar upphæð ár-
1) Skjöl málsins frá Alþingi í soma/ vorn prentu?) og
lögí) fjrir Iííklsþingií), at) þingmenn gæti kynt sér alla mála-
vóxtn.
gjaldsins. Eptir talsverðar umræður kom einn þing-
maðr(hinn gamli N.Davíð) confr. með þá uppástungu:
»Með því að landsþingið telr sjálfsagt, að stjórn-
in haldi í hefð þeim grundvelli um hina stjórn-
arlegu stöðu íslands í ríkinu, sem frumvarp það
átti við að styðjast, er lagt var fyrir Alþingi,
og í þeirri von, að ísland fari eigi lengr, en
brýnustu nauðsyn ber til, á mis við sjálfstjórn
þá og frelsi í stjórnarmálum, sem þeim er fyrir-
hugað, tekr Landsþingið til umræðu hið næsta
mál á dagskránni».
Lehmann sjálfr félst á uppástungu þessa, og
var hún samþykkt í einu iiljóði með 54 atkvæðum,
og var þannig lokið öllum umræðum um stjórnar-
málefni íslands á Ríkisþingi Dana í vetr.
Konungr hefir nú úrskurðað, að fyrst um
sinn skyldi stjórnarmál vort standa við svo búið
óútkljáð, en jafnframt gefið ráðherranum lieimild
til,að fá sliptamtmanni Ililmari Finsen meira vald
í hendr, þannig, að hann verði æðsti erindsreki
(Repræsentant) konungs á íslandi; enn þá er það
eigi kunnugt orðið, í hverju þelta aukna vald eigi
fólgið að vera, ncma hvað getið er til í bréfum frá
Ilöfn, að hann eigi að fá vald til, að skera úr
sveitamálum, hafa alla rcikningastjórn á höndum,
og veitingar- og úrskurðarvald í ýmsum málum af
liinu smærra tæginu.
Stjórnin hefir nú í vetr beiðzt þess af ríkis-
þinginu, að stiptamtmaðr fengi launaviðbót, þann-
ig að Iaun hans verði 4000 rd. og borðpeningar
800 rd., oghonum gefin upp, það sem eptir stendr
af kostnaðinum fyrir aðgjörðina á stiptamtshúsinu.
Enn fremr beiddi lögstjórnarráðherrann þingið
um 2020 rd. í eilt skipti fyrir öll og 3200rd. árlega,
til að koma betra skipulagi á póstgöngurnar á ís-
landi; cn Ríkisþingið hafði enn eigi gjört neitt út
um fjárveitingabænir þessar, þegar gufuskipið fór.
Ýmsar greinir hafa staðið í dönskum blöðum
um stjórnarmál vor; er þar eins og við var að
búast vor taumr eigi fast dreginn af hálfu blaða-
manna. Forseti Alþingis, herra Jón Sigurðsson,
hefir enn sem fyrri verið ótrauðr, að verja rétt-
indi vor, og sýna Dönum fram á skekkjuna hjá
þeim.
í norsku blaði einu »Norsk Folkeblad« hafa
og slaðið greinir um stjórnarmál vor, og Dönum
eigi hælt fyrir meðferð sína á oss, er þar stung-
ið upp á, að Noregr skuli reyna til að ná Is-
landi í samband við sig. Prófessor Iíonráð
Maurer í Múnchen hefir og ritað grein eina i
• Allgemeine Zeitung« um stjórnarmál íslendinga,