Þjóðólfur - 09.03.1872, Blaðsíða 5

— 69
erfingjar Ragnhildar heitinnar Hinriksdóttur frá
Lundum í Mýrasýslu áfrýjað skiptaúrskurði sýslu-
mannsins f Borgarfjarðarsýslu 2. Nóv. f. á. í dán-
arbúi Árna heitins Jónssonar á Iíalastöðum og
skiptum þeim er á téðu búi síðan fram fóru 5. s.
m., og á greindum úrskurði bygð voru, og krafiít:
«1. að úrskurðrinn og skiptin verði dæmd mark-
laus og sem ógjörð, en hreppstjóri þorvarðr
Ólafsson á Kalastöðum og dánarbú sýslu-
manns Jóns Thóroddsens verði gjört skyldugt
in solidum að við reisa búið til nýrrar og lög-
legri skiptameðferðar einnig á þeirra kostnað
í það ástand, sem það var í við dauða Árna
Jónssonar 21. Marz f. á.;
2. að hjónabandsskilmálar í millum Árna Jóns-
sonar og Ragnhildar Ilinriksdóttur 13. Sep-
tember 1840 verði dæmdir fullgildir, þannig,
að áfrýendrnir geti samkvæmt þeim gjört lög-
fullar kröfur við hin nýu skipti á búinu til
þeirra fasteigna allra eða þeirra sannaða sölu-
verðs, sem Árni heitinn Jónsson sló á eign
sinni eptir dauða fyrri konú hans Ragnhild-
ar Hinriksdóttur;
3. að svo framt þorvarðr hreppstjóri Ólafsson
sannar ekki löglega heimild frá Árna heitn-
um Jónssyni til makaskiptanna 10. Maí 1865,
verði hann skyldaðr til að færa inn ( búið I
400rd. af sínu með 4% rentu frá sama degi; og
4. að hinir stefndu, hinn síðarnefndi og dánar-
bú Thoroddsens sýslumanns verði skyldað til
in solidum að greiða allan málskostnað til á-
frýendanna skaðlaust og þar á meðal hælileg
málssóknarlaun til svaramanns síns».
«Undirrótin til máls þessa er sú, að ár 1840
*3. September var að Lundum í Stafholtstungum
samið um fjárlag mill hjónaefnanna, yngismanns
Árna Jónssonar og ekkjunnar Ragnhildar Hinriks-
^óttur, og kom þeim báðum saman um, að helm-
lnga fjárlag að lögum skyldi vera millum þeirra
Þannig; að hvort þeirra sem lengr lifði, skyldi
nJóta fyrir sína lífstíð þess hálfa sterfbús-efna
b®ði í föstu og lausu. Skyldi brúðgumaefnið deyja
a nndan brúðarefninu án þess þau eignaðist lifs-
erfingja saman, skyldi fasteignin öll, hvort heldr
yrði meiri eða minni, falla til ekkjunnar óðalbornu
erfingja, en lausaféð skiptast að lögum milli beggja
erfingja. Skyldi þar á móti ekkjan deya á undan
^rúðgumaefninu, skyldi hann veita börnum henn-
ar föðurlega tilsjón, og svo framvegis, fyrir lifstíð
Slna, eins og hann við þetta tækifæri testamenter-
aði Þeim ePtir sinn dag fasteign þá, er hann kynni
að eptirláta, svo framt honum fyrir dánardægr sitt
eigi yrði Iífserflngja auðið; en skyldi hann eign-
ast lífserfingja, skyldi hann eða þeir ganga til arfs
eptir hann með stjúpbörnum hennar eptir jafnri
tiltölu að lögum. Hjónum þessum varð nú engra
sameiginlegra barna auðið, og eptir dauða Ragn-
hildar kvæntist Árni aptr, og átti þá móður
greinds jþorvarðar hreppstjóra Ólafssonar, sem þá
var ekkja, og er hann dó, átti hann ekkert eptir
af fasteign þeirri er hann hafði fengið með fyrri
konu sinni Ragnhildi. Seinasta jörðin, er hann átti
af þessum jörðum, var J>verholt á Mýrum, er hann,
eptir að hann með konu sinni var kominn í horn-
ið til þorvarðar, hafði makaskipti á fyrir jörðina
Veiðilæk í J>verárhlíð, og fékk 400 rd. í milligjöf
millum jarða þessara. Nokkru fyrir dauða sinn
eða 20. Desember 1866 testamenteraði Árni heit-
inn bréflega og í votta viðrvist stjúpsyni sínum
greindum þorvarði Óiafssyni allar þær eigur, sem
hann eptir sig léti á dánardægri, hverju nafni sem
héti, fasteign og lausafé; og þetta testamenti sitt
staðfesti hann síðarmeir í nærveru sýslumanns og
tveggja votta (notarii publici)».
i'Ilvað nú hinn 3. póst í kröfu áfrýendanna
snertir og að framan er getið, þá virðist það iiggja
í augum uppi, að landsyfirréttrinn eigi fær fellt
I neinn dóm um efni hans, þar sem það málefni
eigi hefir fyr verið fyrir undirréttinum og enginn
undirréttardómr í því gengið, og hlýtr því málið,
að því fyrtéðan póst snertir, að frávísast réttinum.
Að öðru leyti virðist úrslit þessa máls hljóta að
vera með öllu komin undir því, hvort Árni heit-
inn Jónsson varð við gjörning þann, er fram fór
13. September 1840 og að framan er getið, svo
bundinn, að hann síðan eigí gat lögum samkvæmt
gjört testamenti sitt; en yfirdómrinn getr engan
veginn fallizt á þessa skoðun ; því þó menn vildi
álíta, að brúðhjónaefnin hefði getað, samkvæmt þeim
lögum er þá giltu hér á landi, lagt með sér það
fjárfélag er þau vildu, án konunglegrar staðfest-
ingar, þá virðist þetta óviðkomandi þessu máli, því
i sjálfum gjörningnum 13. Septemb. 1840 að eins
testamenteraði Árni heitinn þeim þá tilvonandi
stjúpbörnum sinum eptir sinn dag þá fasteign, er
hann kynni eptir sig að láta, ef hann enga Kfs-
erfingja eptirskildi sér. Svona hljóða sjálf orðin
í gjörningnum, að hann kallar þetta testamenti, og
þetta testamenti gat því eigi haft neina meiri helgi
en hvert annað testamenti hefir, svo hann mátti
geta breytt því síðar eins og hann gjörði; og með
því testamenti hans 20. Desember 1866 er í alla