Þjóðólfur - 09.04.1873, Side 4

mig, að eg beini nokkrum orðum til þeirra eink-
anlega um þetta mikilvæga efni.
Menn mun reka minni til, að stundum hafa
komið fram kvartanir yfir saltfiski Sunnlendinga,
einkum þeim, sem fluttr hefir verið til Spánar.
Optar en einusinni hafa verið prentaðar og send-
ar útmeðal alþýðu reglur um meðferð á fiskinum,
og einkanlega um verkun á saltfiski, til þess hann
verði góð og viss verzlunarvara. j>að er því ekki
að efa, að þessar reglur eru mönnum kunnugar,
hverjum sem vill gefa þeim gaum eða fylgja þeim,
og þess eru einnig Ijós merki, að menn kunna
almennt aðferðina og vita hvernig hún er, ef þeir
þar eptir v i 1 d u vanda sig og sjá sitt eigið sanna
gagn. En það mega þeir vita, að þegar vara þeirra
versnar, þá lækkar hún í verði, og það bytnar á
þeim sjálfum fyr eða síðar, því þó svo mætti tak-
ast, að þeir gæti »prakkað« slæmri vöru upp á
kaupmann I eitthvert sinn, þá mega þeir ganga að
því vísu, að kaupmaðrinn tapar á vörunni, og
þann skaða jafnar hann á þeim aftr sem fljótast
hann getr, eða hefir það í fyrirvara, svo þeim er
ómögulegt við því að sporna; en auk þess líða
bæði þeir sjálfir og allir aðrir tjón af því að var-
an fær óorð á sig, gengr ekki út eða selzt ekki
nema með afföllum. Gái menn að þvf, að þegar
sunnlenzkr fiskr gengr 4 eða 5 dölum minna skip-
pundið, en annar fiskr, þá munar það beinlínis
um 60 til 80 þúsundir dala, og sá skaði lendir
jafnharðan, eða að minnsta kosti fyr eða síðar, á
Sunnlendingum sjálfum.
Eftir því sem sunnlenzkir kaupmenn skýra
frá, og eg ætla satt vera, þá hefir saltfiskrinn frá
Faxaflóa nú um tvö árin hin seinustu verið heldr
lakari en áðr, og einkum að því leyti, að hann
hefir ekki getað haldið sér nema stuttan tíma ó-
skemmdr. |>ó hefir helzt borið á þessu venju
framar í haust er var (1872). Hvort heldr sem
sunnanfiskrinn hefir verið sendr til Spánar eða
Kaupmannahafnar, þá hefir fnrið svo, að hálfum
mánuði eða þrem vikum eftir að fiskrinn er kom-
inn f land og f hús, þá fara að koma á hann smá-
blettir, brúnir á lit, koma þeir fyrst í hnakkann,
eða þar sem fiskrinn er þykkastr, en færast sfðan
smámsaman út og komast seinast um allan fiskinn
beggja megin, bæði á fisk og roð, fiskrinn verðr
þá allr dökkbrúnn eða rauðbrúnn á litinn, slepj-
aðr og með stækjulykt. |>egar þetta fer að koma
fram í fiskinum, vill enginn kaupa hann framar,
og þeir, sem hafa keypt hann áðren á honum fór
að sjá, varast hann eftirleiðis. Mest hefir borið
á þessum galla á sunnlenzkum úrkastsfiski, en
það hefir þó einnig komið fram á þeiin fiski að
sunnan, sem hefir átt að vera beztr og ætlaðr til
sölu á Spáni, eða verkaðr svo, að hann gæti orðið
sendr þangað. Ef einhverjum kynni að detta í
hug, að þetta væri skipunum að kenna, sem fiskr-
inn er fluttr með, þá getr það ekki verið, því þá
yrði armaðhvort sama að ganga yfir allan íslenzk-
an fisk, eða það yrði að koma fram f öllum þeim
fiski, sem væri fluttr með einu og sama skipi; en
þetta á sér ekki stað. Eins er það, ef menn vildi
kenna um húsrúmi því, sem fiskrinn væri látinn
í þegar hingað er komið, þá skal eg geta þess,
að eg hefi séð, geymdan í sama húsrúmi sunn-
lenzkan, vestfirzkan og færeyskan fisk, og var hlað-
ið hverjum í lilaða sér við hliðina á hinum, þá
voru blettirnir að koma fram og aukast daglega á
sunnlenzka fiskinum, en ekki sá neitt á hvorugum
hinum fiskinum, og hafði hann þó legið þar lengr.
Eftir undirlagi mínu hefirþessi skemmdi fiskr
verið tekinn til skoðunar og efnafræðislegrar rann-
sóknar hjá herra Y. Stein, sem hefir þesskonar
rannsóknir um hönd fyrir þá menn sem æskja
þess. Hann hefir sent mér þá skrifiega skýrslu,
að hann hafi fundið, að blettir þessir sé smáar
örður, eða deplar af myglusveppum. þessir myglu-
sveppar eru blautir átektar, flestir dökkir að lit,
en þar finnast og f fiskinum aðrir myglusveppar,
sem eru ljóslitaðir, og ber minna á þeim en hin-
um. j>að virðist þess vegna augljóst, að þessi
galli kemr fram í fiskinum, afþví hann er óvand-
lega verkaðr og illa þurkaðr, eða vanhirtr, svo að
vatn hefir annaðhvort setið eftir í honum fráfyrstu,
eða síðan komizt að honum, og setið þar fast,
svo að þegar hann á að geymast, slær hann sig
með raka, og myglar og slepjast.
Gagnvart þessari lýsing á sunnlenzka fiskin-
um skal eg skýra frá vestan-fiskinum, eftir því
sem kaupmenn hafa sagt mér, og eg hefi að nokkru
leyti sjálfr séð. Sá fiskr, einkum fiskrinn frá ísa-
firði, er vanr að halda sér óskemmdum hér í Kaup-
mannahöfn allan vetrinn yfir, og það fram undir
haust, þangaðtil í Ágúst eða September árið eftir.
Á Spáni hefir vestan-fiskrinn sömuleiðis haldið sér
betr en hinn sunnlenzki, og bæði vegna þess, og
svo af því hann er í alla staði verkaðr með meiri
vandvirkni og lítr betr út, þá hefir fengizt fyrir
hann á Spáni nú í sumar er leið (1872) 4 eða 5
dalir fyrir hvert skippund meira en fyrir sunn-
lenzkuu fisk. Niðrlag í næsta blaði.