Þjóðólfur - 22.04.1873, Blaðsíða 2

94
þeirri átt a?> kvóldi hins 11., og þa?> svo, a?> mikln meir
lýsti af honnm en tonglinu" (er þá var í fyllingo). „J>essi aska
er nú óll komin í kaf, og var þaþ máske mikib lán, aþ hún
skyldi koma ofaná svo mikton s»Jó“. '
— Bráðapest í stórgripum má telja sann spurt
að hafi komið fram á bænum Hagavík í Grafningi
dagana 1.—5.þ. mán., er 6 nautgripir, allir, að sögn,
er voru þar á heimili, bráð drápust þar eðr duttu
niðr dauðir, — á 2—3 dögum; j>ar til hafði hross
eitt eðr hestr slangrað þar heim, þegar verið var
að gjöra til 1 eðr fleiri nautgripa þessara, — og
hnusað að gorinuvolgu, og hafði hross það einnig
bráðdrepist; enn hafði þar og drepist rakki einn
er át í sig af innýflunum er fleigt var.
TYÖ MÁL FYRIR HÉRAÐSDÓMI.
I. Eftir það að þórarinn prófastr Böðvarsson
hafði setið að Garðastað á Álftanesi um nokkur ár,
þóktist hann brátt komast að raun um, að varla
færi það með feldu, að eigandi vestustu og elztu
verzlunar-fasteignarinnar þar í Hafnarfirði, nú er
það stórkaupmaðr P. C. Knudtzon & Sön í Iihöfn,
slæi eignarumráðum sínum á allt land og lóð með
fram Firðinum norðanverðum allt inn að «Lækn-
um» og það takmarkaiaust norðreftir Garðahrauni
sjálfu, leyfði eða liði að þar væri tómthús reist
víðsvegar um landið, ræktaðir upp túnbiettirm.fl.,
allt að Garðaprestinum fornspurðum; en verzlun-
areigandinn tæki einn lóðargjald árs árlega af allri
þeirri bygð og blettum, þarsem þetta væri þó allt
einn hluti af «Garðalcirkju óskiftu landi», eftir því
sem í máldögum og fornum skjölum staðarins væri
kallað, er allar jarðir og hjáleigur staðarins, jafnt
sem staðrinn sjálfr, hefði jafnan haft og frá alda-
öðli til allra vanalegra leiguiiða-afnota, en engi
jörðin og því síðr nein hjáleigan átt þar neitt af-
skift útaf fyrir sig afþví semutangarðs hefirverið.
En er sira þórarinn prófastr hóf mál þetta með
sættakæru, og málið gekk síðan fyrir dómstólana
næstl. haust., þá beitli verzlunarstjóri Knudtzons
þar í Firðinum, Chr. Zimsen, þeirri aðalástæðu til
varnar, að «jörðinni« Akrgerði, eftir því sem þeir
kalla, hafi fylgt og sú jörð átt allt þetta iand er
Hafnarfjarðarbygðin stendr á eins og hún nú er,
—'frá fyrstu er Akrgerðið var seit undan Garða-
staðtil kaupstaðarstæðis árið 1677, í makaskiftum
fyrir 8 cr í Rauðkollstöðum í Hnappadalssýslu.
Aftr hefir þórarinn prófastr og eins Jón procura-
tor Guðmundsson, er skikkaðr var af yfirvaldi með
veittri gjafsókn, til þess að sækja málið fyrir hér-
aðsréttinum, haldið því fram, að eftirþví semjarða-
bækr og öll eldri skjöl hermi þá hafi Akrgerði
aldrei verið annað en hjáleiga eðr «kot» undir
Garðastað, og hafi því aldrei fylgt né heldr hafi
það átt neinn landskika utan túngirðiuga sinna
og aldrei frá öndverðu verið af hendi látið og af-
hent öðruvísi heldren önnur hjáleiga með túnstæði
sínu innan girðinga. Guðjohnsen organisti
gjörðist þar verjandi fyrir verzlunareigendrna, var
sókn og vörn lokið fyrir héraðsrétti í öndverðum
Jan. þ. árs og sök þá lögð í dóm þeirra héraðs-
dómarans Clausens sýslumanns og 4 meðdóms-
manna: Erlendar Erlendssonar, Guðmundar Sí-
monarsonar og Ketils Ketilssonar, er allir hafa fyr
hreppstjórar verið þar í Álptaneshreppi, og j>orláks
Jónssonar, hins 4. sem nú er þar hreppstjóri;
skyldi dómr ganga út í málinu 3. Marz þ. árs í
Hafnarfirði, en fórst þá fyrir vegna illveðrs, og
drógst svo til 7. þ. mán. En eigi urðu dómendr
þar á eitt sáttir, heldr greindi héraðsdómarann
sjálfan á við meðdómendrna, er hann vill með
dómsatkvæði sínu dæma allt landið undir Hafnar-
fjarðarbygðinni undan stað og kirkju að Görðum,
og skuli það vera rétt eign verzlunareigandans (P.
C. Knudtzon & Söns); því svo er með því atkvæði
dæmt rétt að vera: «að faktor Zimsen fyrir hönd
«verzlunarhússins P. C. Knudtzon & Sön í Iíaup-
«mannahöfn á fyrir kæru sækjanda í þessu máli
«prófasts j>. Böðvarssonar beneficiarii Garðakirkju
«frí að vera», o. s. frv. En meðdómsmennirnir
(bændrnir) allir 4 urðu á eitt sáttir með sitt dóms-
atkvæði, varð það svo fullnaðardómr í sökinni, og
bljóðar þannig.
„pví dæmist r&tt aí) vera“:
1. „ílirinm stefnda ber at> láta laust og 6leppa úr sínnm nm-
ráí)um til handa sta?)ar og kirkju a?> Gór?>nm sem eigauda
rhttum eignarhaldi til afgjalds og nmrá?a á allri þeirri lá?>
Hafnarfjarbarbygbar, sem þeir hafa elegib haudhafarétti á,
og afgjald tekib af, fyrir ntan þab svæbi, sem á þeim fram-
iagba afstóbuuppdrætti er afmarka? me? raubu striki, sem
er dokka, kálgarbr og tfíublettr og verzlunarhúsastæbi P. C.
Knndzons og I. Th. Kristensens og húsastæbi Arna smi?s
Hildibrandssonar me? óllu því svæbi sem þar er á milli".
2. „Verjanda málsins ber a? skila aftr og grei?a sækjanda a?
fnllu og öllu þá lú?artolla og afgj'dd, hverju uafni sem
nefnast, 6em þeir hafa nppbori? af því landi í Hafnarflr?i
sem er kringum þa? tiltekna svæ?i, frá sættakærndegi
þanga? til eta?ar og kirkjuhaldarinn a? Gör?um heflr teki?
landi? til fullkomínna umrá?a og afnota“.
3. „Málskostna?r falli rii?r. Hinnm setta málsfærslnmanni
sækjanda procurator J. Gn?mnndssyni sknln greiddir 6 rd.
( málsfærslnlaun, sem borgist úr opiriberum sjú?i“.
„Dúminnm a? fnllnægja innan 15 daga fra lSglegri birt-
ingn hans undir a?fiir a? lögnm“.
Talið er víst, að dómi þessum verði áfrýað