Þjóðólfur - 25.03.1874, Blaðsíða 3

87 -
nú hér í viðaukablaðinu «s t j ó r n a r s k r á» mn
hin sdrstalclegn málefni íslands» dags. 5. Jan. þ.
árs, og «konunglega auglýsingu til
íslendingu«, 14. f. mán.. þar sem konungleg há-
tign boðar íslendingum, að hann «af frjálsu
f u 11 v e 1 d i sínu'hafi v e i 11 íslandi þá g j ö f«,
þar 8em stjórnarbótin er eftir stjórnarskránni 5.
Jan. þ. árs, að konungr «hafi þá von, að hans
►trúir íslendingar taki á móti gjöf þessari með
«sama hugarfari sem hún er sprotlin af». Og
samt segir svo framar í konungsauglýsingunni,
að þessi nýa stjórnarskrá uin hin sérstaklegu
malefni íslands sé
«að mestu leyti bygð á frumvarpi því til
ostjórnarskipunarlaga, sem lagt var fyrir Al-
þingi 1871».
En það vita og þekkja allir, að frumvarp það j
til stjórnarskipunarlago, sem lagt var fyrir Alþingi |
1871, var ekki annað en meinlega viðbrunnið upp- ,
kokk af stjórnarlagafrumvarpinu því, er lagt var
fyrir Alþingið 1869, það Alþingið, er einmitt var |
kosið til með nýum kosningum þá samsumars,
eftir að fyrra þingið hafði verið uppleyst eftir kon- j
ungsúrskurði 26. Febr. sama árs.
Alþingi hratt báðum þessum stjórnarlagafrum- ;
vörpum og hverju þeirra fyrir sig, með miklum
atkvæðafjöldá; og samt er það nú í konungsaug-
lýsingunni 14. f. m. talinn aðalkoslr á nýu stjórn-
arskránni,‘ «að hún sé að mestu löguð eftir stjórn-
skipunarlaga frumvarpinu 1871».
Allir vita og þekkja einnig, að þessi sami vor
allramildasti konungr lét semja og leggja fyrir Al- j
þingi 1867, frumvarp til „stjórnarslcipunarlaga j
handa íslandi“. Sama Alþingi samþykti þotta j
f'rumvarp með lílilvægum breytingum,' nálega í ,
einu hljóði, og beiddi konunginn ( allraþegnsam-
legastri bænarskrú og álitsskjali 11. Septbr. s. árs
að gjöra það að lögum; konungsfulltrúinn þá á
1) V^r nefmim þær breytingar tillögnr „lítilvægar breyting-
»r“; konnngsfiilltrúl mútmælti eigi neinni þeirra í þingi ab
aeino rítii. Kálgjefastjúrnin, er fjallabi nm etjúrnarmiliþ
þegar þangab suþr kom frú Alþingi, bar þaþ aþ vísn fyrir,
í Kíkisþingi Dana 18B8-0!) og í áatæþunum fyrir etjúrnar-
iagafrumvarpinn sem lagt var fprir Alþingi 1869, aíi henni
hefbi eigi getab til hugar komib, ab leggja þetta stjúrnar-
ekrír fromvarp, eins og þab kom frú Alþingi og moí) metl-
U'ælom frú konungefnlltrúanom, fyrir konung til staífesting-
»r. l,;„ ef breytingar tillögur Aiþingis voro þar einongis
til fyrirstóþu, liví var þí ekki hino fitiru, er Aiþlngi liafbi
e k k i hieift vib, haldit) úbreytto og þat) tekif) opp ( stjúrn-
eiekráfrnmvórpin 1869, 1871, eba þí sjálfsagt I þessa nýo
•ijúrnarskri. f>»t) mi taka til dæmis 2. gr. (í stjúrnarlaga-
frumv. 1867) um at) konnngrinn skuli vinna eit) at) því af)
h&lda stjúrriarskipnnarlóg Islands; 8. gr: „konongiinii er á-
^ligtiarlans, hann er heilagr og fribhelgr . Uáfgjafinn lieflr
^hj'rgt) á stjúrniuni. o. fi.
þingi hét að leggja þeim tillögum og bænum Al-
þÍDgis fulltingi sitt og beztu meðmæli eftir því
sem hann framast megnaði. Fyrir þassi og önnur
fullvissunar- og fullréttis-heityrði sín þá á þingi
varð konungsfulltrúinn að bíða þungar ávítur af
hendi ráðherra-stjórninni í Danmörku, og hefir
það verið flestra ætlan, að eigi væri hann sami
maðr síðan, ú þingi hér. Hér var þó sannlega,
þar sem var stjórnarlagafrumvarpið 1867, að ræða
um eins traust og eins fullgild lconungleg fram-
boð til íslendinga, eins og var í Itíkisþings- og
ráðherrastjórnar-frumvörpunum, nm þau sljórnar-
kjör er þeir — er Constitutionin ( Danmörku vildi
bjóða oss, — er lögð voru fyrir Alþingi 1869 og
aftr 1 8 7 1, þó að það væri látið heita að þau
væri þar framlögð eptir lögskipuðu formi Alþing-
islaganna, eftir tilhlutun konungsins, af hans er-
indsreka á þinginu.
Varla mun neinn maðr geta látið sér skiljast,
að konungi vorum hafi aukizt •frjúlst futlvcldi«
frá vordögum 1867, eða fram yfir það sem hann
þá var gæddr, er að lians hátignar tilhlutun og
eftir sjálfs hans allra hæsta fyrirlagi var undirbú-
in og skráð og fram fyrir Alþingi lögð af kon-
ungshendi stjórnarskráin 1867, með öllum þeim
konung.legum yfirlýsingum og framboðum til Al-
þingis, áhrærandi landsréttindi og þjóðréttindi vor,
sem þar með eru viðrkend og framboðin, með öll-
um þeim «konsilutionelle» ákvörðunum, er þetta
stjórnarskipunarlaga frumvarp (1867) einbindr Dana-
konunginn við, gagnvart og samfara hinum öðr-
um ákvörðunum frumvarpsins um stjórnarréttindi
íslendinga. En engar þessleiðis ákvarðanir hafa
sézt í seinni stjórnarskárfrumvörpunum 1869 og
1871, né heldr í þessari nýu stjórnarskrá er nú
liggr hér fyrir oss. Og hvað kemr til? af þvf að
bæði þessi eldri stjórnarlagafrumvörp, og eins
stjórnarskráin nýa eru öll af öðrum toga spunnin
heldrenstjórnarskipunarlagafrumvarpið 1867. Manni
getr ekki skilizt, að heitorða- og framboða-ákvarð-
anir þær er vor eini og sami konungr Chrislján
hinn 9. stílaði til fslendinga og af hans hendi
voru lagðar fram á Alþingi íslendinga í stjórnar-
skipunarfrumvarpinu 1867, hafi eigi átt við jafn-
ríkt «frjálst fullveldi» konungsins að styðjast, eins
og stjórnarskráin nýa nú hefir; engi maðr getrleitt
sér í grun, að þessar yfiriýsingar og viðrkenning-
ar konungs vors, 1867 hafi ekki fylztu helgi, og
vér íslendingar fylzta rétt til að vænta þar kon-
ij.nglegra efnda.
«Víkveri» 23. þ. m. segir, að fyrsta tilfinn-
ing er vakni hjá oss út af “kóngsauglýsingunni,
hljóti að vera þakklæti»;að «vér verðum að þakka
konungi vornm fyrir g j ö f þú sem liann af frjálsu