Þjóðólfur - 09.07.1874, Blaðsíða 3

— 147 —
ttauðsynlegra. Að latína og gríska sé lærð og lesin, að
latínskr stýll sé lærðr upp eptir skólanum, er ómissandi;
en hin dauðu mál eiga og mega okki taka frá oss meiri
tíma en hin nýu.
Hvað snertir móðurmál vort gagnvart latínu ogstýln-
um, pá finst oss, að hæfilegt væri að gefa pessum málum
og stýlnum jafnmarga kenslutíma hvoru um sig, meðan
{>au mál eru kend samhliða, en examensstýll í latínuætti
að gjörast við fyrra hluta burtfararprófs (3. b. B.), en isl.
stýll við síðari hlutann, en fess utan e n s k r stýll. Ekki
ætti aö minka fiað sem lesið er í fommálunum, og expli-
canda mætti gjöra fleiri. Finst oss sem skriflegar fiýbing-
ar úr málum séu bæði mjög gagnlegar og skemtilegar, og
kenni jafnt, að skilja nákvæmlega málin, og hugsa og rita
íétt og liprt á sínu máli. Fyrrum lærðu menn að rita latínu
fyrst og fremst til pess, aðgetaritað latínskarbækr; núeru
*nenn hættir pví. Aftr segja menn, að stýllinn kenni
toönnum betr málið en lestr, en petta efum vér að rétt
sé, nema menn læri málið með pví meiri lyst og rækt við
Pað. Hið almennasta mun nú vera, að menn læra latínsk-
an stýl með ólyst og gegn sannfæringu og vilja, og er pað
mikið slæmt, pví af stýlnum má mikið mentast í smekk
Og skarpri hugsun, sé virðing og ást höfð á málinu. En
hugsunarháttr pessi kemr af stefnu tímanna, af meðvitund
Um meiri pörf hins, sem minni rækt er við lögð.
Mál pessi hín fórnu eru svo erfið — segja menn, —
að pau purfa pví lengri tíma, svo menn læri pau til gagns.
Já — hvað langan tíma svopau verði til gagns fremr en
móðurmálið og nýu málin? Ekki pó allan skólatímann?
Vér álítum hreint og beint, að latína og grxska gjöri gagn
til undirbúnings upp í miðjan skólann eða fyrri helming
skólatímans, en peim beri úr pví að sleppa, svo fljótt sem
skólareglunum fæSt breytt., pau mál eru í fyrsta lagi of
torveld, í öðru lagi of lítið nauðsynleg í sjálfu sér, og í
Þriðja lagi of óhentug tímanum, og of lítið eftir anda
keirra, skoðunum og pörf, sem nú lifa, til pess peim sé
%ft að eyða meira en freklega hálfum peim tíma, sem
Þuu nú eyða.
— pjÓÐHÁTÍÐAU-VEISLA. t. þ. m. hðldu skólasveinar
Sanisæti með kennurnm síuum og sttídentum Fór það hib
tttzta fram. Mæltu piltar all-skúrnglega fyrir skálum (þór-
t**llr frj Laufásí fyrir stúdenta-miiini, Gestr Pálsson fyrir Is-
'auds, o. sv. frv.J. Úr minni Lslaiids, — kvæði eptir Gest
t* ó Ibioii, setjum vðr hér þessi 2 erindi:
í liafi köldu lijartkær móðir situr,
með hjálminn bjarta, svelli krýnda brá,
°g telur árin þúsund þung og bitur,
°g jiögul starir liulda framtíð á;
við liugsun kalda andvörp eldheit stíga
frá öldnu brjósti, jrnng sem tímans höf,
Tlm brána fölva fjölmörg tárin hníga
°g falla rótt á púsund ára gröf.
l'm sonur íslands, sof J)ú ekki lengur,
°g sjáðu, hvernig tíminn bendir j)ér,
^g sýndu krapt, og dugðu nú sem drengur,
Pýí dáðrík móðir stödd í háska er;
sJa> nú er tími, rís úr dimmum draumi,
úr dugleysinu sýndu loksins rögg,
og statt nú vinur vel í tímans straumi,
og vonarskildi bregð við sérhvert högg.
— lÍTSKRIFAÐIR stúdentar úr lærðaskólanum:
1. Guðmundr Helgason, bónda í Birtingaholti í
Árnessýslu, hlaut I. aðaleinkunn, 96 st.
2. Guðmundr Þorláksson, dáins bónda á Yztu-
Grund í Skagafjarðarsýslu, hl. l.aðalek., 90 st.
3. EinarJónsson Thorlacius, dáins prests í Saur-
bæ í Eyafjarðarsýslu, hl. I. aðalek., 86 st.
4. Ásmundr Sveinsson, bónda í Húsavik í Norðr-
Múlasýslu, hl. l.aðalek., 83 st.
5. Moritz Friðriksson, sonr Halldórs Friðrikssonar
yfirkennara, hl. 1. aðalek., 83 st.
6. Janus Jónsson, dáins silfrsmiðs á Kirkjubóli í
ísafjarðarsýslu, hl. 2. aðalek., 77 st.
7. Jónas Bjarnarson, dáins bónda á Möðruvöll-
um í Iíjósarsýslu, hl. 2. aðalek., 76 st.
8. Hermann Hjálmarsson, bónda á Brekku í Mjóa-
firði í Suðr-Múlasýslu, hl. 2. aðalek., 71 st.
9. Einar Vigfússon, dáins bónda á Arneiðarstöð-
um í Norðr-Múlasýslu, hl. 2. aðalek., 71 st.
10. Ólafr Rosinkranz Ólafsson, dáins bónda að
Miðfelli í Árnessýslu, hl. 2. aðalek., 67 st.
— Hin bezta aPferb til þess, ab ótrýma hoim9kn og hleypi-
dómnm, er ekki sú, ab höggva til beggja handa, heldr sú ab
inuræta mönnnm ný stór-sannindi, þan sem ekki er hægt
at) samrýma villunni, heldr lyfta hugannm npp yfir hana.
Hin forna galdra- og draugatrú var ekki lirakin meb ástæb-
nm, trauðla nokknr bók var ritub beinlínis í því skyni, ab
hrekja bana, heldr óx fólkib smámsaman npp úr henni. Aftr-
göngrnar, aem ásótt höfbn öld eprir öld hinn rnyrkfælna lýb,
nrbu loks ab flýja fyrir Ijósi bjartari þekkiugar, enda höfbn
menn lengi ímyudab sðr ab tröll og óvættir „dögubn nppi“.
— Ágæti mannsins nóttúrn yflrskyggir alla ytri hæfl-
legaleika. Gáfa og afl skynsemiunar, samvizknnnar, elsk-
nnnnar, gubsþekkingin, fegurbartilflnningin, áhrif mauns-
ins á sjálfan sig og á hlntina fyrir ntan hann, — þessar ern
manusins vegsamlegn eiuknnnir. þab er almennr hleypidómr,
ab meta of iftlls sameigiulega kosti og gleyma þsirra tignar-
ebli. Um sáln mannsiris gyldir sama og um hinu sýnilega
heim, ab hib almenna er hib ágætasta. Iþrótt og knnnátta
prýbir margvísiega hýbýlí aubmannsins; eti ailt siíkt er fá-
tæklogt og hégómlegt sé þab saman borib vib hib sameigin-
lega Ijósib, sem sólin sendir inn í gegnom glnggana, og lætr
án mælis og manngreinarálits streyma nibr yflr fjöll og dali
ogsemyflr6kýbir himin og jörb kvöld og morgua meb ,gulli og
pnrpura“, Eius er um hin hvernsdagslegu IJósin skyiiseminn-
ar, samvizkniinar og elskunnar; þeirra vegsemd og ágæti er
dýrmætara en hiuar sjaldgæfu gáfur sem afla einstökum mönu-
um frægbar.