Þjóðólfur - 24.05.1876, Side 1

32 arkir árg.
Kostar 3 kr. (erlendis 4 kr.). 17. blað.
28.
ar.
Reykjavík 24. mai 1876.
í^vað eigum vjei* lengi að bíða J>anj;að til
vjer fáum Banka í Beykjavík?
Sjerliver ferðamaður, sem kemur til íslands, hlýtur undir
e'Ds að taka eptir því, að það scm mest stendur í vegi fyrir
^atnförum þjóðarinnar bæði í andlegum og likamlegum efnum,
er>að landið skortir alveg peninga — og þeir eru þó, og verða
i'tl'ian, afl þeirra liluta sem gjöra skal. tegar þá vantar (
*at>dinu sjálfu, vantar næstuin því allt. Eins og nú er, verzla
meDn mestmegnis með útlendum »knpital«, og missa við það
a^aD þann hag, sem landið ætti sjálft að hafa af sinni eigin
Verj>lun. Uin inriiendu verzlunarfjelög, scm nú á seinni árnm
'la,a myndazt, hafa að nokkru leyti bætt úr þessu, en sökuin
Þess að peninga hefur vantað í landinu sjálfu, hafa menn orðið
að
taka stór lán f Kaupmannahöfn, og við það missast margar
j’ásundir króna árlega, sem »kapitalislinn* í Danmörku fær fyr-
,r Dð útvega vörurnar. — J>etla vita menn og sjá menn, og
reynslan er margbúin að sýna mönnum það. Vjer getum
'ekið enn þá dæmi nær oss: Einn bóndi getur verið vel fjáð-
Uri hann á fleiri jarðir, og gotl bú; þó honurn liggi lífið á,
Setur hann ekki útvegað sjálfum sjer 500 krónur; hversu góð
'íaup sem honum bjóðast, getur hann opt og einalt ekki fengið
PeDinga, og það þrátt fyrir hversn mikið vað hann gæti látið
1 'je — Hann stendur því sökum peningaskortsins engu betur
vígi, en sá, sem ekkert á til. — í öðrum löndum fást ætið
Þeningarnir, eigi maður nokkuð til af öðrum munum. — l’ar
eru peningarnir eins og hver önnur vara, — það eiga menn
ePdr að læra hjer á íslandi. L’ndir eins og kaupmaðurinn
^eUir þjenað eins mikið á að selja peningana eins og aðra
Vm'D) flytti hann þá. Ilvernig á nú að ráða bót á þessu? l*að
oieð því að stofna Banka, er landið ætti, og mælli stofna
aDD þannig:
Hjá Englendingum gæti Alþing fengið lán t. d. £ 100,000
^r'r hjer um bil 4—5 % um árið. — Sem veð gæfi landið
klausturjarðirnar. — þetta lán gæti borgast aptur á tvo
Ve*D, annaðhvort allt eptir t. d. 50 ár, eða þá 40,000 kr. um
.riDi svo mætti selja jarðirnar jafnólt til þess að borga þetta
I...Ba gjald; — þegar það væri búið, ætti landið Bankann.
. 0^ð-aðsetur eða »Station» Bankans ætti náttúrlega að v.era
^eykjavík, en um leið væri nauðsynlegt að liann hefði
,"'dial« eða undir-Banka t. d. í helztu kaupstöðum landsins,
le
^að minnsta á ísafirði, Akureyri og Eskifirði. það er ómögu-
8t að gjöra sjer neina hngmynd um, hversu heillaríkt þelta
lifs
eBuin
Dotom.
r' fyrir allar framfarir í landinu;— þetta er hreint og beint
^pursmál fvrir oss. — J>að er ómögulegt að neita því, að
litur uokkuð barnalega út hjá okkur, að vera að tala um
0g 5l°fna skóla, leggja vegi, byggja skip, stofna verzlunarfjelög
deira^ 0„ |,afa þ0 ei^j skjlding til neins, — það er með
lijrUttl ordum : vJer erum að leika oss að því að byggja tóma
>tð asialai sem allir detta um sjálfa sig, — vjer verðnm fyrst
sj0ðe^a grundvöllinn áður en vjer byggjum húsið. — Spari-
Llr‘Dn er búinn að svna, hversu nauðsynleg viðlíka stofnun
|e’ '1!lDn er alveg ónógur til þess að geta orðið að veru-
talað um afleiðingarnar eptir svo sem 20 ár, en svo mikið er
víst, að ef vjer ekki gjörum betri skil með að koma bæði upp
Banka, leggja vegi um landið, bæta fjárræktina og sjóarútveg-
inn, þá er ekki annað fyrir að sjá en sú unga og komandi
kynslóð fiytji hjeðan til þess að komast inn f straum mennt-
unarinnar, sem enn þá hefur bæði nóg land og nógan auð
hinumegin á hnettinum. |>að er ekki allt landinu okkar að
kenna hversu vjer erum orðnir á eptir öðrum þjóðum f flestu.
l*að er mikið sjálfum okkur að kenna; enn þá er samt tíð að
bvrja nýtt lif og einmitt það sem oss mest ríður á, er að út-
vega oss peningana til þess að geta starfað með.
IV ’
epu k er 'ant*lð búið að fá ráð yfir sínum eignum, og nú
0g f^eir t,mar, að ekki má láta allt liggja í sama dofinskap
rtierj. rrI' Að sumri komandi er hægt að fá einhvern af hinum
^1 Þlngmönnum til að bera þetta npp á alþingi.
hvi,£ja nn laia nú mikiö sem von er uin Ameríku l'erðir, og
•Hn þe^llllí Þ*1- muDi hafa á land vort. Sumir halda að sök-
sjer þat,S’ a^ löndum vorum enn þá ekki liefur tekizt að koma
litigt ep Ve[ nlður, þá muni þær hætta af sjálfu sjer. En hversu
Dp tjj [jraS^an meun fóru að flytja sig úr landi ? einungis fjög-
m ar — þag er enginn tími —. Vjer geturn fyrst
Hversu gott J»að sje fyrir íslendinga að
fara til Amerilui.
Brjef frá cinum, sem pangað er kominn, til landa sinna.
J>ar eð jeg undirskrifaður veit nú, að landi minn Herra
Sigtryggur Jónasson er kominn heim til íslands, og orðinn
umboðsmaðnrOttawa-sljórnar til að leiða landa mlna til Mani-
toba, þá bið jeg yður gamli kunningi minn, |»jóðólfur! að
flytja honum alúðar kveðju mfna, með þakklæti fyrir góða
viðkynningu þegar við sátum saman í Iíinmount í fyrra vetur,
og verri frostgrirnd og fannfergja, en jeg hef gjört mjer hug-
mymd um heima, ógnaði lífi okkar landa, þegar morðengillinn
reif svo niður börn okkar, að við horfðum á fleiri lík þeirra,
borin til grafar á einum degi, þegar landar vorir voru slysaðir í
vinnunni af óforsvaranlegu skeytingarleysi og gengu bláir at'
höggum ómildra, án þess að geta fengið bætur eða gæzlu
laganna. f>egar hlulaðeigandi stjórnardefld lagði kollhúfur við
öllurn brjeflegum umkvörlunum og áskorunum og smaug í
gegnum net sinna gjörðu vilyrða, en bokkar þjóðarinnar köll-
uðu okkur ómenni og letingja meðan þeir sviku okkur nm
kaup og vinnu,— þetta allt án þess að hann þá gæti ráðið við
neitt, á annan hált, en að brjótast í að fá lán til prívat- verzl-
unar og með lánum að halda lifinu í mönnum og loksins að
koma leifunum af hópnum suður til Manitoba. Segið þessura
vini mínum, að jeg haíl sáraumkvazt yfir hann i fyrra vetur,
eins og ærlegan dreng, að hann hafi verið viðkomandi inn-
færslu hlutaðeigandi stjórnar á hóp okkar landa, en meira
aumkist jeg yfir hann í vetur, eptir hina þungu menntun f
skóla reynslunnar í Kinmount, að hann hefur nú lagt af stað
heim til fósturjarðarinnar, á sömu stund og hann horfði eptir
hinum Ijelausa, hrakta og sorgmædda hóp þessara ráðviltu
barna iieunar — leggja af stað í hina afarlöngu ferð lil hins
auða og óreynda «Nýja íslands» — til þess að gjörast oddviti
vesturflutniuga þangað — hvernig svo sem hann flytur það mál.
Segið honum, að mjer sje Kininount í svo fersku ininui, að
jeg mundi hafa álitið nhg eins og í herleiðingu, ef jeg hefði
verið í þeim kringumstæðum, að hljóta að samferðast neyðar-
flóttanum lil Nýja íslands, án þess að hafa tryggingu fyrir að
annað betra biði mín þar. — Segið honum, að við landar höf-
um verið hið bezta meðfarnir af stjórn, þjóð og náttúru, síðan
við koinum hjer til lands 19. apríl f. á., og að við væntum
hius sama framvegis— einnig að þó jeg sje enn þá littkunn-
ugur hjerna, sjái jeg þó fyrir víst af brjefum og blöðum að
heunan, að hann og herra J. Iljaltalín í Edinborg sjeu enn
ókunnugir. Við lierra Iirieger hefi jeg ekkert að tala, jeg hefi
aldrei sjeð hann, og hann mun eigi lieldur skilja mig. Mjer
þótti það nafn fallegt hjá Dönum, þegar jeg var heima, en þarf
nú eigi að muna það lengur. En þjer, elskuðu frændur, vinir
og landar heima á íslandi! ef þjer viljið hafa einhverja reynslu
og vitund um, hvað þjer gjörið,'þegar þjer leggið út i hið al-
varlega áform vesturferða yðar, og lálið rita yður lil þess eða
73