Þjóðólfur - 15.11.1877, Blaðsíða 1

30. ár.
i. blað.
Reykjavík 15. nóv. 1877.
Fjárlðs
fyrir árin 1878—79, eins og þau voru saruin og samþykkt af alþingi 1877.
(Niðurlag frá bls. 120 f. á.)
B. Kennslumálefni: 1878 1879 Alls.
I. til prestaskólans: kr. kr. kr.
a, laun.......................................... 10,700 10,700
b, önnur útgjöld:
1. húsaleiga handa 12 lærisveinum við presta-
skólann, 80 kr. handa hverjum . . 9G0 kr.
2. ein ölmusa upp á 200 kr 200 —
3. til tímakennslu 100 —
4. — bókakaupa ....... 300 —
5. — eldiviðar og ljósa o. fl. . . . 300 —
6. — umsjónar 100 —
7. ýmisleg útgjöld 120 — 2,080 2,080
12,780 12,780 25,500
II. til læknaskólans:
"a, laun 2,600 2,600
b, önnur útgjöld:
1. 3 ölmusur upp á 200 kr. . . . 600 kr.
2. til eldiviðar, áhalda, ljósa o. fl. 200 —
3. til bókakaupa og verkfæra . . . 300 —
4. ferðastyrkur handa læknaefnum . . 300 —
5. liúsaleiga handa 3 lærisveinum við
læknaskólann, 80 kr. handa hverjum 240 — 1,640 1,640
4,240 4,240 8,480
III. til hins lærða skóla: •
a, laun 18,200 18,200
b, 1. til umsjónar 1000 600
2. aðstoðarfé handa söngkennaranum 8G0 kr.
— fimloikakennara 700 —
handa dyraverði '. . 760 — 2,320 2,320
e, önnur útgjöld:
1. til bókakaupa 600 —
2. — eldiviðar og ljósa .... 1500 —
3. — skólahússins utanstokks og innan 1500 —
4. — tímakennslu 500 —
5. ölmusur 8000 —
6. þóknun handa lækni .... 100 —
7. ýmisleg útgjöld 1200 —
8. fyrir prestsverk 48 — 13,448 13,448
9. til að stofna 10 ný heimasveinspláss . . » » 1000
10. ferðastyrkur lianda fátækum skólasveinum,
sem eiga heimili fjarri skólanum « • • 2000
34,968 34,568 69,536
1. til stiptsbókasafnsins 400 kr.
2. — amtsbókasafnsins á Akureyri . . . 200 —
3. — kvennaskólans í Keykjavík .... 400 —
4. — kvennaskólans á Munkaþverá . . . 200 —
og leigulaus afnot af Munkaþverá og Bleiks-
mýrardal.
5. til forngripasafnsins:
a, til þess að kaupa forngripi . 400 kr.
b, — umsjónar 100 — 500 — -
til barnaskóla, sem þegar eru komnir í
gang og eiga fullri cign sitt eigið skólahús
eða skólajörð 1300 — 3,000 3,000 6,000
*• Til að kaupa bóka- og handritasafn Jóns alþ.manns
Sigurðssonar í Kaupmannahöfn, veitast allt að . 25,000
Samtals 169,840
I’essi fjárlög geta nú þeir sem
vilja skoðað betur, ransakað og bor-
ið saman í þÍDgtíðindunum (fyrstu
heptunum); átítum vér sjálfsagt, að
allir sem vilja vita nokkuð til hlýtar
hvernig þjóðarbúskapur vor geng-
ur, eigi tíðindin og gjöri sér það
ómak að bera saman hinar ýmsu
áætlanir siðan þing vort tók að
hafa afskipti af fjárhag landsins, en
einkum þó þær tvær síðustu áætl-
anir, sem löggjafarþing vort er bú-
ið að semja.
Lög þessi, sem vér hér höfum
prentað, ern nú, eins og allir geta
séð, samin f sama formi eins og
fjárlögin hin næstu á undan, eins
ljós, hrein og glögg, og hvað sem
má segja um hin sérstöku atriði
þeirra, og hvað sem hver segir um
þann anda, eða þau prinsip, sem
tala gegnum þau, þá er nú virki-
lega komið mjög svo annað og betra
lag á lands vors búskaparbók en
áður var. Og hvað sem vitringar
framtíðarinnar á síðan segja um vor
fyrstu búskapar-ár, þá munu þeir
allir viðurkenna hið torvelda starf
og þá hina miklu elju, sem vorir
samtíðarmenn hafa framlagt tii þess
að koma fjármálum vorum í það
form,sem það nú þegar erkomið í;
rekstur þeirra mála frá því Jón Sig-
urðsson fyrst hóf máls í Nýjum Fé-
lagsritum, allt til þess að þessi fjár-
lög voru samþykkt af þinginu, er
eflaust eitt helzta stórvirki vorrar
samtiðar, ekki síður svo sökum
hinna miklu torfæra, sem við var
aðstríða, en sökum hinnar yfirgrips-
miklu þýðingar, sem mál þetta í
sér felur fyrir landið, því fjárhags-
mál hvers lands er undirstaðan og
mergurinn í hverri landsstjórn ;
féð er það meðal sem eins heldur
saman líkama þjóðfélagsins, ein og
fæðan samanheldur hverjum ein-
stökum líkama. j>etta vita nú allir,
en hitt er víst síður ljóst almenn-
ingi, hver feiknar-ábyrgð og feikn-
ar-vandi það sé, að ráða fjárhag
eins lands svo vel, að hið retta
augnamið náist. Hið rétta augna-
mið er löggjafans tilgangur, en þá
er hið mikla spursmál þetta: þekk-
ir hann hið rétta augnamið? og —
kann hann að hitta það? Skoðum
fjárhagslöggjafann i bóndanum, sem
gjörir búsáætlun sína. Hvers þarf
hann fyrst, og hvers svo, og hvers
síðasl? Fyrst þarf hann að þekkja
nákvæmlega efnahag sinn og stöðu,
jörðina sem hann býr á, tímann
sem hann lifir á, já, teikn tímanna,
að svo miklu leyti sem unut er;
því næst verður hann að hafa til að
bera þá réttu framsýni, sem hvorki
er um of háð vana né einræði,
heldur hagar búskaparlögunum eptir
því sem bezt á við, er ör þar sem
það á við, og aðsjáll þar sem það
á við. Og svo kemur hið síðasta,
en ekki hið minnsta: svo vantar
sálina, sem á að halda búskapnum
saman og blessa hann svo, að hann
bjargist og jafnvel batni hvernig
1