Þjóðólfur - 24.01.1878, Side 2

22
vantar oss til þess gáfumenn, fremur en sögu eða yrkisefni,
heldur vantar til þess aðra krapta, og ef til vill hvað mest
einskaka skörunga, sem Ieggja vildu allt sitt fram til þess að
brjdta ísinn; því allt stórt í heiminum er í fyrstunni unnið
afeinstökum mönnum. Leikir þeir, sem sýndir eru her þessa
daga eru: Misskilningur (Misforstaaelsen), upphaflega
samið af hinu enska skáldi Oliver Goldsmith; Allt er
þegar þrennt er, (Den tredje), saungleikur eptir Hostrup
íslenzkað af Matth. Jochumss. ogAbekatten, leikinn á dönsku.
Leikendurnir hafa komið sjer saman um að taka ekkert fyrir
ómak sitt, en leggja það, sem afgangs verður kostnaði, í sjóð
þann, sem hinn nýstofnaði saumaskóli á við að styðjast.
A næstliðnu hausti var hðr í Vestur-Eyjafjallahreppi
hreift samskotum til hinna bágstöddu manna í Gullbringusýslu
útaf aflaleysi, og urðu þá nokkurir menn til að lofa einni og
einni kind með því skilyrði, að þeir sem þiggja ættu, ynnu
það til að sækja þær hingað sjálfir; um sama leyti barst sú
fregn hingað, að hreppsnefndin i Fljótshlíð, sem gengizt hafði
fyrir samkynja samskotum þar, hefði lagt drög fyrir sendi-
menn að sunnan til að sækja samskotaféð; skrifaði jog þá strax
lireppsnefndaroddvitanum í Fljótshlíð séra Hannesi Stephonsen,
og bað hann að skýra sendimönnum að sunnan, þegar þcir
kæmu þangað, frá samskotunum hör í Vestur-Eyafjallahreppi,
og skora á þá að sækja þau hingað um leið; en þegar til
kom, að sendimenn þessir komu til Fljótshlíðar, feugust þeir
ekki til að fara hingað austur; samt sem áður sendi oddvit-
inn mann hingað gagngjört til að láta mig vita að sunnan-
manna væri ekki von austur yfir Markarfljót, og að þeir gæfu
kost á því, að bíða eptir fénu héðan til hádegis daginn eptir
á Breiðabólsstað; sendimaður þessi hitti mig á leið minni frá
skilarett síðla dags, og færir mér þennan boðskap, var þá
auðséð hvað sök horfði með þetta, úr því dagur var að kvöldi
kominn, allir farnir frá réttum heim til sín, og að eins hálf-
ur morgundagurinn til stefnu, sem átti nú að duga bæði til
að tína saman samskotaféð og að koma því út að Breiðabóls-
stað, að þetta tiboð sunnanmanna var sama sem ekki neitt,
til að koma frá sér þessum kindum, og verra en ekki neitt
fyrir málið sjálft, eins og raun gaf síðar vitni um. En vita-
skuld var það, að oddvitanum gekk gott eitt til, að leggja
ekki þessa sendiför til mín undir höfuð, því hann gjörði sér
von um, að sendimaðurinn mundi ná í menn liér við skila-
rétt, sem brást, því hefði það tekist, gat verið umtalsmál að
ná í sunnanmenn með góðu fylgi, þó naumast á hádegi daginn
eptir, eins og þeir lögðu fyrir; en þessi aðferð sunnanmanna
sjálfra þótti mönnum óskiljanleg, að þeir hvorki skyldu vera
fáanlegir til að fara austur yfir vötnin, og ekki holdur að
verja eins dags bið til að ná í samskotafé héðan, enda hafði
þetta þær afleiðingar, að þegar menn sáu og heyrðu hvernig
komið var, að sunnanmenn hefðu boðið þannig byrginn moð
samskotaféð í för sína, þá gengu samskot þessi að mestu leyti
í sjálft sig aptur og urðu næstum að engu fyrir þessa skuld,
því menn litu svo á málið, að ekki mundi vera önnur eins
nauðsyn eða neyð fyrir hendi eins og látið væri. Nokkrir
menn voru að vísu innanum, sem höfðu eptir sem áður vilja
á að láta nokkuð af hendi rakna, en höfðu það ekki til svo
neinu sætti, nefnilega peninga, því um annað var ekki að tala
úr því hitt fórst fyrir. Hefðu sunnanmenn komið hingað
eptir fénu, eins og til var ætlazt, þá hefðu samskotin orðið
hér í Vestur-EyjaQallahreppi allt að 150 kr. eptir gangverði á
sauðfé í haust, í staðinn fyrir einar 56 kr., sem fáeinir menn,
einkum hér í Stóradalssókn, eptir á skutu saman í pen-
ingum.
Mér þykir eiga við að láta þossa sögu koma fyrir almenn-
ingssjónir, bæði í tilliti til þeirra sveitunga minna, scm höfðu
hug á að rétta bágstöddum mönnum hjálparhönd með sauð-
fjársamskotum, og líka til þess að öllum geti verið Ijóst,
hverju það var að kenna, að þau komu ekki að notum ; jeg
bið hinn heiðraða ritstjóra f>jóðólfs að ljá henni við fyrsta
tækifæri rúm í blaði sínu.
Eyvindarholti 10. ianiiar 1878. „. .
bighv. Arnason.
Á s k o r u n.
Af því að hingað austur um allar sveitir berazt svo herfl-
legar ósögur af allri tilhögun með samskotaféð til liinna nauð-
stöddu í Gullbringusýslu, er gefizt hefur á þessu hausti víðs-
vegar að, og með því að almenningur leggur helzt til mikinn
trúnað á þetta, þá álítum vér óumflýjanlega nauðsynlegt, að
skýrt sé frá sannleikanum í þessu efni. Viljum vér því skora
á sýslunefndina í Gullbringusýslu, eða hverja þá, scm kunna
að hafa haft þessar ráðstafanir á liendi, að gefa í blððunum
sem greinilegasta skýrslu þar að lútandi, sem víst ætti við að
gjört væri livort sem er. í þessari skýrslu eða skýrslum þyrfti
að taka fram, hve mikið hafi gefizt alls á þessu liausti, hve
mikið úr hverjum hrepp, í hverju gjafirnar hafi verið, hve mikið
í peningum og hve mikið í sauðfé eða öðru, hve margir hafi
verið látnir sækja hvern Qárhóp, hvort þoir hafi verið þurfa-
menn, er atvinnu fengu við það, hve lengi þeir hafi verið og
hve mikið þeir hafi haft í kaup um daginn, hvernig farið hafi
verið með féð, er suður kom, hvað haíi orðið afgangs þegar
allur kostnaður var frádreginn, hvernig gjöfunum hafi verið
sldpt milli hreppanna og eptir hvaða reglum þeim hafi verið
úthlutað meðal fátækra.
fessi áskorun er ekki sprottin af tortryggni þeirra, sem
skrifað hafa, licldur til þess að gefa hlutaðeigendum færi á að
hrinda af sér óverðskulduðu ámæli, og sýna gefendunum, að
þeir hvorki þurfa að iðrast eptir að hafa gefið, né fælist frá
að gjöra slík samskot fvamvegis.
lÁtil hns'vekja. (Aðsent).
I>að er ærið margt, sem sýnir, hvílík deyfð og drúngi enn
þá hvílir yfir oss íslendingum. Vör skulum að þessu sinni
ekki fara út í það, hvort vér sakir fátæktar gætum ekki ráðist
í miklu meira cn ver gjörum og tekist mörg þarfleg fyrirtæki
á hendur ef vér hefðum meiri samtök og félagsanda, ef oss
vantaði ekki áræði og framtakssemi. |>að sem meðal annars
sýnir, að efnaskorturinn einn er ekki orsök í aðgjörðaleysi voru,
er það, hve fáa ötula og áreiðanlega útsölumenn vér eigum að
blöðum og bókum. J>að væri synd að segja, að lestrarlyst al-
mennings sé minni hér en annarstaðar og mætti þó glæða
hana miklu meir en gjört er. En því miður er eins og blaða-
menn og rithöfundar eigi hjá oss lítinn rétt á sér, þar sem
þeir mega bíða eptir borgun fyrir blöð og bækur svo árum
skiptir og fá hana stundum aldrei; já, sumir útsölumenn eru
svo findnir, að skrifa útgefandanum, »að allt sé gengið út, en
borgunin sé enn ókomin», og láta svo þar við sitja í bráð.
þetta kemur til af hugsunarleysi. fossir menn gæta þess ekkii
að útgefendur blaða og bóka verja til þess tíma sínum og kröpt-
um að semja þetta og gefa það út og kosta einatt ærnu fö til
þess og stnndum meiru en þeir eru færir um. Flestir rithöf-
undar gjöra þetta í góðu skyni til að fræða landa sína um ein-
hverja þarflega hluti; en það lítur einatt svo út, eins og menn
ímyndi sér, að þeirra sé öll þágan, og að þeim megi vera nóg
að fá einhverntíma það fé, sem þeir hafa lagt út, eða jafnvel
ekki ncma nokkurn hluta þess. J>etta má ekki svo til gang»>
landar góðir! því með því gjörið þér að lokunum öll ritstörf
ómöguleg hjá oss nema þau ein, sem komast á fót moð opin-
berum styrk. petta er þó ekki svo að skilja, að ekki gefist
heiðarlegar undantekningar í þessu efni, og vér þekkjum nokkra
ötula og skilvísa útsölumenn. En hinir eru þó allt ofmargir-
Einar lireppstjóri Jóhannsson ogliúsfrey]a
h a n s.
pað er einkum tvennt, sem jöfnum höndum hefur stutt
blaðið pjóðólf fram á hans þrítugasta ár: dugnaður og vinsældi1