Þjóðólfur - 27.02.1878, Blaðsíða 1

8. blað.
30. ár.
Reykjavik 27. febr. 1878.
o r r i n n, sá er nú leið til enda, mátti lieita einn
sífelldur blíðu- og blessunardagur fyrir allt suðurlandið.
Samfara auðri jörð allt til fjalla, jókst þegar með þorra-
komunni fiskiganga her um útsuðurhluta flóans, svo
að allur almenningur hefur náð í töluverðan afla; hafa
toenn að vísu sótt mestan þann fisk út undir Garð-
skaga, en þar sem flestir öfluðu vel í hverri ferð, og veðurátt
var hagstæð, munu margir þykjast ekki hafa keypt þennan
afla dýrara, en afii kostar af miðum hér, er misjafnar ganga
gseftir; því hér er útræði langt og háskasamlegt á vetrum, en
þar syðra veiða menn með landi fram. En það, sem einkum
gjörði þenna þorra-afla svo jafnan og drjúgan almenningi
a:tla fiestir sé að þakka hinum sltörulegu samtukurn (fyrir
forgöngu helztu bænda í Strandar og Rosmlivalaneshrepp-
Um), að leggja nibur lóðir, en taka upp haldfceri. Er
Þessa minnst betur síðar í blaði þessu, og skulum
vér að svo stöddu láta oss nægja að lofa dœmi pessu sjálfu
oð tala; því vér efumst ekki um, að reynslan sjálf sannfæri
ttienn betur en nokkur orð um, að lóðabrúkun í Garðsjó —
ef ekki hvar helzt sem er — á vetrardegi, sé almenningi
bemur til tjóns en gagns. Yér játum að öðru leyti fúslega,
aö fátt sé meiri yandi, en að setja lög og reglu veiði-aðferð
ttQanna, en einmitt þess vegna er svo áríðandi, að sjómenn
sjálfir temji ser pann felagsskap og pau samtöle, sem gjöri
auðið að lœra af reymlunni, hver veiðiaðferð hentug se, og
ttuer óhentug se, á peim eða peim stöðum og tímum. Pað er
dlrnenningshagurinn (sannleikurinn), sem öllum ríður á að
l'afa fyrir markmið í þessu sem öðru; eigin hagurinn nœr
*k'ammt og er par á ofan aldrei vis til lcngdar, en hið al-
rr>enna er áriðandi og varanlegt. Og þessi almenna skoðun,
er nú vissulega að ryðja sér til rúms, enda mun ómögulegt
roynast, að greiða úr neta-spursmálinu fyr en menn með
sttmtökum láta reynsluna skera úr því máli miklu glöggvara
ett tekizt hefur til þessa dags. jýessi nefndu samtök með lóð-
lröar eru þá byrjun — ogbyrjun,sem gafst vel—íþessa stefnu,
°g skorum ver á alla góða og hyggna formonn, að skoða veiði-
sPursmál vor sem vandlegast, og með sem minnstri hlut-
éraegni, sem unnt er, og síðan segja opinberlega frá skoðun-
ttttt sínum, reynslu og sannfæringu. Um þorskafla á kom-
attda vertíð hafa menn nú beztu vonir, og hafa ýmsir orðið
^ttns vel varir innan bugtar, og tvö eðafleiri skip hlaðið. Austan-
^ulls hefur nær aldrei á sjó gefið, en á suðurnesjum aflast vel.
—- Að norðan fréttist, að vor blíði þorri hafi þar víðast
^Var verið hvítur og kæft niður snjóum miklum. Maður
hafði nýlega orðið úti milli Hrútafjarðar og Dala. Bátur hafði og
farizt úr Eyrarsveit með 2 mönnum, eigi langt frá Stykkishólmi.
. -— Barnaveikin gjörir nú alvarlega vart við sig hér syðra.
^einum bæ í Kjós eru ný dáin þrjú börnúrþví voðalega meini.
2 síðustu daga hefur almenningur fiskað hér á svið-
lntt allvel af þorski og ísu.
(£§=• Nú er búið að prenta 9 hepti af Alþingistíðindunum.
í’racgastir l'erðaineim árið sem leið voru þeir
ffenry Stanley(úr Ameriku) og prófessor No rde n skj öl d
' 'Wíufari. Um ferðir þeirra beggja hefur að vísu staðið, og
j^tttt standa í «Skírni■> vorum, en þeirra væri vert að geta í
1 ttðum. Stanley komst í sumar alla leið yfir þvera Afriku miðja,
’ar som miöbaugur jarðar liggur yfir. Var það eitt hið mesta
ekvirki, sem einn maður hefur gjört, enda er sögn manna,
kann á því eina ári hafi breyzt í fullkominn öldung að út-
liti, en hann er að eins 37 ára gamall. Með honum voru
1—2 hundr. svertingjar, og nokkrir valdir menn hvítir, en
þeir létust eða féllu í bardögum nær allir. Stanley liefur nú
til fulls kannað upptök Nílar og siglt umhverfis allt Tang-
anjika vatn, svo hefur hann og sannað að hið mikla
Lualaba-fljót sé sama fljótið og Congo (Niger og Congo
og Zambese eru mestu stórfijót álfunnar). Með Stanley var
og C a m e r o n hinn ágæti félagi Livingstone’s sáluga (hins
mikla og góða manns), og var hann einn sem lét líf sitt í
ferðinni. J>ar inni í Afriku býr hinn mesti sægur af mannætu-
þjóðum, og urðu þeir Stanley að berjast daglega fyrir lífi
sínu. Stundum urðu þeir að höggva sér langar brautir gegn-
um merkur og skóga, og draga með sér báta sína og farang-
ur. Lengzt fóru þeir þó eptir fljótum, enda var þá óhættast
fyrir árásum. Opt rákust þeir fyrir fossa niður, og lá eitt
sinn við sjálft að það yrði Stanley sjálfum að bana, og í foss
missti hann sinn bezta félaga (næst Cameron), Englendinginn
Pocock. Óþolandi sólbruni, hungur, drepsóttir, allskonar
voði af villidýrum, illkvikindum, hættum og torfærum, — við allt
þetta háði hann dagleg Hjaðningavíg. Afrika er víða sann-
nefndur Helheimur hvítum mönnum, og meiri hluti þeirra
manna, sem óvanir eru loptslagi þar og ferðast um löndin
leggja ýmist líf eða heilsu í sölurnar. Davíð Livingstone stóð
sig lengst og bezt allra; því liann liafðist við þar í landi yfir
30 ár. Er hann og langfrægastur orðinn allra ferðamanna í
heimi. Hann var bæði hinn mesti spekingur að viti og liinn
mesti hreystimaður og fullhugi; en aldrei úthellti hann manns-
blóði, enda var hann meðfram kristniboði, og hinn mesti
mannvinur. Bæði Samúel Baker og Stanley eru aptur á móti
orustumenn hinir mestu og kunna miklu miður að gjöra sér
liina viltu höfðingja vini en L. kunni, en þó hafa þeir að
öðru leyti fetað í hans fótspor. Hvað vildi Livingstone og
síðan allir aðrir miklir Afríku-ferðamenn? Erelsa þennan
regin-heim úr fjötrum villudóms og dauða. J>að að þekkja
landið er auðvitað hið allra fyrsta skilyrði, en þar næst er að
opna þar vegi verzlun og samskiptum við hvíta menn, ogjafn-
framt gefa þjóðum þeim, sem kostur er á að kenna gott, út-
valda fræðimenn, sem kunna að fara með þá eins og foreldrar
fara með börn, því ekkiertil neins að ætlast tilsömugreindar
eða sömu lífsskoðana af slíkum þjóðum, sem Norðurálfu-mönn-
um. Um allt þvílíkt hefur L. sannfært menn bezt allra manna.
I>að er kærleikur og grandvarleiki í andlegu og veraldlegu,
scm bezt sigrar og siðar þessa menn. Hið ógurlega mansal
þar í landi — svo voðalegt og grimmt að enginn trúir, nema
þeir sem sjá — er ein aðalhvötin, er hvetur höfðingja, hetjur
og mannvini til að brjótast í að kanna og siða álfuna.
Egyptajarl er nú sem óðazt að vinna sér frægð og þokka stór-
veldanna mcð því að gjöra herfarir suður í hin efri Nílarlönd,
í því skyni að koma af mansali. Og Belgíukonungur hefur
stofnað afarstórt og auðugt félag í sama augnamiði.
J>rátt fyrir alla galla nútíma-menntunarinnar, virðist þó
hinn almenni mannkærleiki aldrei hafa dafnað og þróast síðan
sögur hófust betur en einmitt nú.
Hinir nýju Uvennaskólar.
„þvt meiri kvennamenntun og kvennfrelsi,
pví fullkomnari þjóðir“.
Jobn Stuart Mill.
Ekkert sýnir betur og sannar, að þjóð vor er þó á fram-
faravegi, en tilraunir hennar að koma á skólum án þess
stjórnin þurfi bæði «að vilja og framkvæma». Að vísu eru
29