Þjóðólfur - 23.04.1878, Page 3

55
*
■’vitandi um oss, eöa það sem hjá oss kann upp á að koma.
yss er þó nær að halda, að skammdegið væri í sjálfu sér nógu
«aaft og dapurlegt, þó að tómleiki samgönguleysisins bættist
®kki þar ofan á til að svæfa oss og auka deyfð vora. Einmitt
1 skammdeginu og þá hvað mest, þurfum vér að vera í sam-
^andi við heiminn og hans h'fsstraum til að halda oss vak-
atidi, Og í þessu efni ber ekki einungis að líta á hinn beina
hagnað af samgöngunum, vöruaðflutning og útflutning á vet-
úrna, þó minna sé auðvitað um það á þeim árstíma, innbyrð-
>8 tilkynningar milli verzlunarmanna hér og erlendis, bctri og
greiðari samvinnu milli stjórnarinnar her og í Danmörku, og
«f'til vill meiri áhrif héðan á úrslit sumra mála, sem útkljáð
«ru þar á veturna o. fl. heldur einnig og engu síður á hinn
ttiargfalda óbeinlínis ávöxt af vetrar-samgöngunum, sem er
fólginn, fyrst í meðvitundinni um það, að vera í óslitnu sam-
bandi við heimslífið, sem hlýtur að örfa oss og fjörga að sínu
leyti eins og meðvitundin um hið gagnstæða deyfir oss og
sljófgar, í annan stað í hinum margvíslegu vekjandi áhrifum,
sem að oss berast utan frá öðrum löndum og gjöra oss líflð
bæði gagnlegra og gleðilegra. Svo ber oss einnig að gæta
þess, á hvílíku framfarastigi önnur lönd eru, meðan vér verð-
Um allt af lengra og lengra á eptir, og nærri því til athlægis,
sem vér mundum síður verða, ef vér gerðum hvað í voru valdi
stæði til að fylgja með, en til þess er eitt hið fyrsta aðalstig,
að hafa greiðar og stöðugar samgöngur við hinn menntaða
heim. Til Hjaltlands og Finnmerkur hafa upp í mörg ár
stöðugt gengið gufuskip á öllum árstlmum, því skyldi þá ekld
ísland, sem ekki er ólíkt varið téðum löndum, hafa eins mikla
þörf og kröfu til sömu hagsmuna? Yæri land vort í stað
70,000 íslendinga byggt af jafnmörgum Englendingum, f»jóð-
verjum eða íbúum af hverri helzt framfaraþjóð, þá mundi slíku
fyrirkomulagi ekki unað stiindu lengur, og það þótt binir sömu
hefðu engu betri efnahag en vér höfum nú; en vér höfum
Unað vandkvæði þessu allt of lengi af dofinleik vorum og
skilningsskorti á því, sem til vors friðar heyrir. Að nú þegar
skuli hafa verið setin tvö löggjafarþing hér á landi, og vel-
ferðarmál þetta legið óhreift, roeðan ógrynni orða hefur verið
eytt til annara óþarfari mála, þykir oss undrum sæta, þar sem
mál þotta er eitt hið mesta nauðsynjamál, og þó víst ætlandi,
uð þing og landsstjórn hefði getað haft töluverð áhrif á það
ef til reynt hefði verið.
En svo búið má ekki standa; taki hin önnur blöð, þing-
inenn vorir og hver sá, sem hugsar um velferðarmál vor,
þetta málefni til íhugunar, svo það megi verða undirbúið til
hæsta þings og fái þar framgang. Til þess að fá gufuskips-
ferðirnar stöðugt allt árið verður því beinni ósk eða krafa, sem
ekki mun á löngu líða, að viti verði reistur á Reykjanesi,
og sigling fyrir þá sök greiðari um vetrartímann. En enda
þó ekki væri það, þá getum vér borið æðri og lægri sjómenn
á gufuskipum fyrir því, að þeir álíta ekki ferðir í janúar eða
febrúar torveldari eða hættulegri en ferðirnar um hina þrjá
fyrstu vetrarmánuði eða í marzmánuði, og þær férðir fara þeir
nú umtalslaust á ári hverju. Hvað fyrirkomulag ferðanna
snertir, þá er að vorri ætlun sjálfsagt, að skipið gangi milli
Skotlands og íslands, og ætlum vér það samband heilladrjúg-
ast, því yfir England og Skotland hyggjum vérað «Kultur-»
eða menningar-leiðin muni liggja, ef hún nokkurntíma á að
ná til vors fjarlæga lands. Fylgi þingið máli þessu ódeigt
fram og sýni stjórnin góðan vilja, þá sjáum vér ekki hvað
geti verið til hindrunar, að ferðunum vorði þannig fyrirkomið,
að fyrst um sinn yrðu að minnsta kosti 12 —14 ferðir milli
Skotlands og íslands á ári með ekki meiri tilkostnaði en nú
er, og jafnvel þó hann, sem ekki ætti að koma til, yrði meiri,
þá er líklegt, að stjórninni þætti ekki áhorfs mál, að kosta
meiru til. í vorum augum er það stuttlega aðalatriðið, að fá
Vetrarferðunum komið á með sem hentugustu móti, svo vér
Verðum ekki lengur hornungar heimsins um þann árstíma,
sneyddir frá viðburða- og framfara-rás mannkynsins,í myrkri,
kulda, fáfræði og rænuleysi.
Ilerra ritstjóri!
Með pví eg veit, að þér, ekki síður en aðrir blaðastjórar hér, unn-
sérhverju pví, sem miðar til gagns og frama lands þessa, pá leyfi
mér að senda yður eptirfylgjandi grein með peirri ósk, að pér fynd-
Vð efnið pess vert, að ljá greininni rúm í blaði yðar við fyrsta hentug-
^ika.
Eg get ekki annað en undrað mig yfir pví, livað menn hér gjöra
s«r lttið far um, að ráða bót á pckkingarskorti alpýðu hér í grasa-
f r æ ð i; er, hún pá í sannleika svo lítils virði, að henni ekki sé gaum-
llr gofandi? Eg veit pó, að hver, sem virðir fyrir sér algróin tún og
e«8i, og hinar fögru hlíðar og dali vorrar kæru fósturjarðar, og veitir
cPtirtckt hinum ótcljandi, og margbreytta, grasa- og jurtafjölda, og
*ekur cptir peirra fógru litum og lögun, hann getur ekki — eða varla —
aíið á, rnis við, að finna til innilegrar gleði og undrunar yfir drottins
a öiaetti, sem að sönnu lýsir sér í öllu, cn ekki hvað síst i fegurð
grasarikisins; en pessi glcði og undrun okkar svcitabúanna, hlýtur að
blandast sárri óánægju og angri yfir fáfræði okkar í pessu efni, sem
að eins getum undrast og dáðst að fegurð blómanna og jurtanna, en
pekkjum ekki nytscmi peirra, sem pó hlýtur að vera mikil — auk fóð-
urs handa fénaðinum —, og pað er hryggilegt, að peir menn, sem til
pessa eru færir eða færastir, ekki skuli auka pessa fögru og nauðsyn-
legu pekkingu, — en pví er miður, hirðuleysið er gamalt og rótgróið
hjá allt of mörgum! Menn ættu nú sem fyrst, að ráða bót á pessu,
pví það hlýtur að vera bæði svívirðing og skaði fyrir íslendinga, að
pekkja ekki nöfnin, og pví síður nytsemi grasa og jurta, sem peir frá
barnæsku hafa séð blómgast og fölna fyrir fótum sér og varla gefa
peim gaum, sem geta pó verið til mikils gagns fyrir fjölda-mörg heim-
ili og menn, ef nokkurn veginn rétt væri með farið. En hvernig eig-
um við sveitafólldð, að ná pessari pekkingu? það er ekki svo mikið,
að menn hafi almennt lítilfjörlegt grasakver — pví síður meira. —
það er víst langt síðan pess háttar bækur hafa verið gefnar út, enda
eru pær ófáanlegar, par sem eg pekki til, menn fá hér ekki einu sinni
hið litla kver eptir Alexander Bjarnason, — um að búa til eða setja
saman tegras af íslenzkum grösum — pað sést rétt að eins á stöku
stöðum. það sér pó hver maður, sem hofur ættjörðu sína kæra, að
pað er ómaksins vert, að leiðbeina almenningi í pví, sem getur orðið
landí og lýð til gagns og sóma; margir mundu og verða til að kaupa
svoddan bækur, par sem lestrarfýsnin hjá almenningi er svo mikil, að
margir verða til að kaupa hina svo nefndu bók: „Freyju“ jafnvel pó
höfundur hennar, er hann kveður um ísland, líki pví við gamla „frillu“.
En fegurðin og föðurlands-ástin! Skyldi nokkur heiðvirð kona á ís-
landi geta gjört sig ánægða par með, eða „góður sonur um göfga móð-
ur“. Eða hver hefur nokkum tíma kveðið með pvílíkri---------------hugmynd
um slíkt efni? þess væri óskandi, að pau rit, sem hér eru gefin út,
væru pess efnis, sem fegrar og lífgar andann, en ekki pess efnis, sem
lýtir hann og deyðir; bæklingur um grasafræði gjörði pað ekki.
Eg vona, að góðir menn misskilji ekki pessar línur, pó pær séu
einfaldlega fram settar, heldur leggi fram kunnáttu og krapta sína, til
að bæta úr pörfinni og vöntuninni, sem er á grasakverum og grasabók-
um hér. Með virðingu. Stúlka í sveit.
Til íslands.
fað húmar og gustar á haustkaldri slóð,
Um lilyni spinnst frosthélan kalda;
Ó kross, bók og messur og múnkaljóð!
Nú megum á brottu vér halda.
Vor heimhagi daprast við dauðalegt kvöld,
Og dræmt vorar blótlindir vella;
fú, grænskógur! umsvifinn árgoða-Qöld,
Nú öxin er reidd, þig að fella.
Yér hljótt burtu stefnum sem stríðlaminn her,
Vor stjörnu-ljós slökktust í kafi.
Ó, ísafold! lilakaði klettur í ver,
Hef koll þinn úr fjarlægðar hafi.
Hef koll þinn og taktu mót kempum órög,
Nú koma með trjónuðum stöfnum:
feir fornhclgu guðir, þau fornhelgu lög,
Og þeir fornu Norðmenn að höfnum.
Úr loganda fjallgíg þar bálösku ber,
A brimströndum holskeflur ganga,
J»ú heims-endinn rammur og þrár! út á þér,
Vér þreyjum nú vetrarnótt langa.
*
* *
Ofanprontað kvæði, sem svo fagurlega snertir ísland og pess fornu
endurminningu, er eptir eitt af beztu skáldum vorra tíma, Dr. Josef
Viktor von S c h e f f e 1 í Carlsruhe, og stendur pað í einu af hans fræg-
ustu skáldvorkum: Ekkehard, Roman aus dem 10 Jahrhundert,
og er par kallað: „ein altes Normannerlied“. Scheffel er fæddur í Carls-
ruhe 16. febr. 1826. Framan af las hann lögfrœði og stundaði sér-
staklega fornpýzk lög, varð Dr. juris og ætlaði í fyrstu að verða há-
skólakennari í lögum, en af pví hann jafnframt hneigðist að skáld-
mentinni og hún hafði yfirborðið, pá varð pað skáldsins lífsskeið, sem
hann valdi, og í pví efni hafði dvöl hans í Italíu um noklcur af æsku-
árunum mikil áhrif á hann. Áður hann fór til Italíu hafði hann og
komið til hinna skandínafisku landa (1848), og var pá sekretéri Welck-
ers ríkisfulltrúa. Um árin 1856—57 var hann í Munchen og lifði í náinni
umgengni við Maximilian 2. Bayerns konung og skáldvina-flokk hans
(Bodenstedt, P. Heyse, E. Geibel o. fl.). Á fimtugasta fæðingardegi hans
1876 var hann hafinn í aðalstétt af landsdrottni sínum, stórhertoganum
af Baden, og dvelur hann nú með vaxandi áliti og hylli pjóðar sinnar
ýmist í Carlsruhe eða sumarbústað sínum við Boden-sjó. Einna tíð-
nefndust og pjóðkunnust af ritum hans eru hin fyrnefndi róman Ekk-
hard og: Der Trompeter vor Sáckingeu, sem mjög opt liafa verið útgef-