Þjóðólfur - 12.06.1878, Blaðsíða 1

18. biað
30. ár.
Reykjavik, 12- júní. 1878.
— Póstskipið P k ö n i x kom aptur að kvöldi hins 5. J>. m. Farþegar
ineð J)ví: Smith konsúll, stórkaupm. Fischer mcð frii og syni, Lefolii og
Popp; verzlunarm. Teitur Ólafsson frá Sviðnum á Breiðafirði, Krieger
agent, Coghill hestakaupmaður, 3 íslendingar (2 karlmenn og 1 kona)
frá Canada, alfari hcim aptur; 2 enskir ferðamenn. Enn frcrnur kom
Uú aptur sera þorvaldur Bjarnason frá Melstað, og hefur liann lokið
útgáfu sinni á safni forníslenzkra predikana (homilia).
Af hinu inikla ófriðarmáli frettum vér það síðast af enskum
hlöðum, dags. 1. þ. m., að friður þótli liklegri en styrjöld;
var að því komið, að bæði Rússar og Englendingar samþykktu
sáttaráð Bismarks og kæmu saman á fund (kongress), er halda
skyldi í Berlín (liöfuðborg hins J>ýzka keisaradæmis), og þótti
afráðið, að það allsherjarþing skyldi byrja um miðjan þennan
mánuð. £>ó var 1. þ. m. ekki búið að ákveða neitt opinber-
lega um fund þenna, og er því tilgangslaust að herma get-
gátur hinna útlendu blaða þar að lútandi. En víst er það,
að miklu friölegar láta menn nú en fyrir mánuði síðan, hafa
og ýms aðdrög til þess leitt. Bismark og keisari hans virð-
ast að binda því fastara vináttubönd sín við Rússa sem leng-
ur gengur samnings-þóf þetta. Nýlega sendi Vilhjálmur
keisari t. a. m. Alexander keisara stórmerki ættmanna sinna,
orðu Friðriks hins mikla (sem engir bera nema þeir feðgar í
Berlín) og þau orð mcð, að hinn þýzki her mundi telja sér
mikla sæmd að sjá merki Friðriks mikla á brjósti Rússa-
keisara. Samfara þessum vinmælum Ieita þeir Bismark á
allar lundir að svegja Rússa til samninga — undir ægiskildi
sínum. ]pað annað, er sefað hefur Rússa, er drepsótt sú hin
mikla, er geysaði í vor í horbúðum þeirra við San Stefanó;
þar vann dauðinn Gúrkó hershöfðingja, hinn frægasta mann;
heitir sá Todleben, er æztu völd hefur yfir Rússaher þar suð-
ur frá. Um fjárliagsþröng Rússa-stjórnar er og margt talað,
enda hefur þessi hinn nýi herbúnaður þeirra verið hinn ægi-
legasti og eytt milljónum dagsdaglega. En það, sem Rúss-
um mun þó mest rísa liugur við, er fjandmaður sá, er í
móti stendur, hið mikla, ósigrandi ríki Breta. Útbúnaður
þeirra hefur farið fram með svo mikilli stórmennsku, snar-
ræði og krapti, að öll veröldin horfir á forviða. Stórfundir,
æsingar og umbrot hafa síðan útboðið hófst lirist og skekið
bina miklu þjóð; vilja sumir ófrið fyrir hvern mun, en aðrir
fyrir engan mun. Hinn svo nefndi framfara-flokkur (afkom-
endur hinna þjóðkunnu Whigga) með Gladstone og John
Hright í broddi fylkingar, bera daglega þungar sakir á stjórn-
ina sökum ófriðarráðanna, og einkum bannsyngja þeir Bea-
consfield lávarð (Disraeli), er nú ræður langmestu á Englandi,
ng ávallt hefur verið kallaður hinn mesti kapps- og stórræða
öiaður, en af mörgum "grunaður um græsku». í framfara-
borginni miklu, er Manchester heitir, hélt Bright tölu mikla
fyrir skömmu, og mælti þeim hrakyrðum til Disraeli, að
bann væri landi og lýð hinn versti Loki, sem eigi væri að
úndra, þar sem engi enskur blóðdropi rinni í hans æðum.
■ðítla mcnn að flokkur Beaconsfields muni slcamma stund
balda völdum, enda hvernig sem fer um austræna málið.
Úinn víðfrægi, gamli stjórnarskörungur Englands, John Russel
ínrl andaðist 28. f. m. 86 ára gamall, og hafði hann yfir 60
ár unnið að stjórnar- og framfaramálum þjóðar sinnar, sem
einn hennar ódauðlegu ágætismanna. Jón jarl var kominn
af einni hinni ágætustu ætt á Englandi, er sérstaklega er
bseg fyrir frjálslyndi og mannúð. Flestar ef eigi allar um-
bætur í lagasetningu Englands viðvíkjandi jafnrétti og öðru
^annfrelsi síðan 1815 þykja meira og minna honum að
bakka. En fjærri fór því, að hann slyppi hjá lasti og ámæli;
eiökum þótti utanríkisstjórn hans frá 1859 til 1866 (þegar
bann hætti opinbcrum störfum) stundum nokkuð flókin og ó-
og fyrir engan mun vildi hann raska friðinura. þ>ví er
1) Hinn svo nefndi „Eeform Act“ frá 1832 þykir Laus mesta verk.
það, að John Russel var mest kennt um og er enn, að Dan-
ir voru ofurliði bornir af þjóðverjum 1860; lézt hann styðja
Dani af alefli, en dróg alla liðshjálp og þóttist bíða eptir
Svíum og Norðmönnum, og fyrir þá sök datt Danmörk í tvo
hluti.
— Á jáýzkalandi varð það til tíðinda 11. f. m. að skotið
var á hinn áttræða keisara Vilhjálm, þar sem hann ók í
vagni með dóttur sinni stórhertogainnunni af Baden eptir
strætinu Unter den Linden í Berlín. Keisara sakaði ekki, en
hið mesta uppþot varð í borginni, og var keisara vottuð hin
mesta hluttekuing; bar hann sig vel og kvað þetta hafa vcr-
ið hið 3. sinn, er á sig heföi verið hleypt úr byssu. J>ykir
Vilhjálmur hafa konungsgæfu afa síns Friðriks mikla. 111-
virkinn náðist þegar. Hann heitir Hödel, ungur flysjúngur
úr flokki sósíalista.
— í Tyrkjaveldi gengur sífeldur agi og ófriður. Uppreist-
in í Bulgariu var livergi nærri sefuð, og liafa Rússar liáð
þar marga bardaga og látið enn fjölda vaskra rnanna. Við
Miklagarð þokuðu hvorirtveggja, Itússar og Englendingar, lít-
ið eitt herstöðvunum frá nágrenni borgarinnar. Ætluðu menn
lengi, að Rússar mundu þá og þá ráðast á borgina, enda
höfðu Tyrkir mikið lið vígbúið til varnar. J>ar innan borgar
hafa og orðið ýmsar róstur. Einn dag braust vopnað lið
inn í höll þá, þar sem Murad hinn fyrri soldán situr í gæzlu,
og vildi ná honum og koma til valda; slógst þar í bardaga,
en uppþot það varð þó sefað; um sama leyti brann einn hluti
hinnar miklu hallar soldána, er Serail heitir, og lá við sjálft
hún brynni öll. Ráðherraskipti urðu þar og á dögunum,
mest fyrir ógnanir og undirróður Rússa: ráðherraforsetanum
Sadyk vikið frá, en sá, er Ruehdi heitir kjörinn í hans stað,
og kallaður stór-vesir, en það embættisnafn lögðu Tyrkir nið-
ur í vetur. Á litlu Asíu og í hinum grísku héruðum Tyrkja-
veldis er og allt fullt af óróa, róstum og lagaleysi; en að
öðru leyti þroka þjóðirnar og bíða hinna miklu úrslita á deilu
liinna tveggja aðalmálsaðila, Rússa og Englendinga. Sjúva-
loff, sendiherra líússa í London, er helzt allra Rússa viðgetið
ráðagjörðanna, svo og hins áttræða ramm-rússneska greifa
Gortsjakoffs, sem stýrir utanríkismálum Rússa; en nú er í
ráði, að hann fari frá, og keisarinn kjósi þann mann í hans
stað, er honum og hans flokki þykir viðráðanlegri, og ætla
menn, að þar sé enn eitt atriði, er styðja muni að mála-
miðlan og ró í Evrópu.
Yflr Frakkland gengur nú dýrðarár mikið, því nú stend-
ur sem hæzt veraldarsýning sú, er skrautlegust liefur enn verið
haldin. Sýningarhöllin stendur á marzvellinum í Parísarborg,
og þekur 72 dagsláttur eða stórt túnsvæði eða 2 míll. 345
þús. ferhyrn.fet. (Fíladelfíu-byggingin þekurtæpl. I* 1/* mill. fet,
en Vínarborgarhöllin rúm 12 hndr. þús. fet.). Önnur stórhöll
er og reist handa sýningunni, á svo nefndum Trokaderohólum,
og er þaðan víðsýni yfir bæði marzvöllinn og mikinn hluta
hinnar miklu borgar. Af því vér vonum að geta fært lesend-
um vorum seinnameir fregnir frá sjálfum staðnum, látum vér
bíða að sinni að fjölyrða um sýninguna. í Parísarborg eru
nú staddir að eins tveir íslenzkir menn, annar er tílafur Gun-
lögson, blaðamaður kvongaður og búsettur þar, lærður maður
og gáfaður; hinn er Björn Magnússon, frá þ>ingeyrum, sá er
dvaldi í Rómaborg í vetur, og fengið hefur af nýju ferðastyrk
til að vera við sýninguna.
Krónprins Danaveldis og kona hans dvelja nú í París;
þar er og prinsinn af Wales, formaður hínnar ensku sýning-
ardeildar, svo og margt annað konungborið fólk og stórmenni
sem allt fær þar hinar dýrlegustu viðtökur.
Af öðrum tíðindum úr heiminum má geta hins skæða ó-
friðar Englendinga í Suður-Afríku við hina herskáu og hraustu
73