Þjóðólfur - 22.06.1878, Qupperneq 3

79
það opt til, að ísinn lónar frá sjálfum ströndunum. Lengst
liángir hann í straummótum þeim, sem myndast við nes og
útskaga, og fengum við einnig á því að kenna, sem enn mun
sagt verða. Innsiglingin á Skagafjörð er bæði fríð og vegleg
og héraðið inn eptir að sjá hið höfðinglegasta; sigla menn
fyrst hjá hinum þjóðkunna Grettis-kastala, Drangey, sem er
einkennilegust ey við land þetta, af þeim sem eg hefi séð.
Þórðarhöfði og Málmey hafa og sviplík flugberg, og standa sem
jötnaleg forvirki eða herkastalar; svo er og Tindastóll mikið fjall,
og eins eru að austan víða hár fjallgarður, en fyrir botni hér-
aðsins blasir Mælífellshnjúkur, 3500 feta hár. Má af Land-
námu ráða, hve mönnum hafa þegar frá fyrstu tið leikið land-
munir til Skagafjarðar, sem til annara fegurstu sveita á land-
inu, svo að sumir vildu heldur berjast til landa en burtu hverfa.
Hér bygðu þrír hinir helztu landnámsmanna, Höfða-fórður,
Sæmundr hinn suðreyski og Eiríkr í Goðdölum, og æ síðan
hefur hér búið töluvert af mannvali landsins — að ógleymdri
hinni gömlu Hóladýrð, sem nú er «saga tóm», en sem ávallt
var hinn mesti og bezti mentunarstyrkur Norðlendinga, með-
an þar var þúngamiðja og aðalból þjóðlyndis og frama, —
liversu sem skólinn þar var ófullkominn og ófrjósamur alþýðu-
mentun, eins og allur latínulærdómur fyrst sem síðast. Af
ólærðum fræðimönnum, sem fram úr hafa skarað, hefur Skaga-
fjörður alið tvo, annan á 17. öld í skjóli biskupanna, Björn
frá Skarðsá, en hinn á þessari öld: Gísla Konráðsson. En
mestur allra fræðimanna, sem hér hafa búið, er þó efalaust
Jón sýs-lumaður Espólín. Ætti enginn að sjá svo SkagaQörð,
að hann minntist ekki hans jafnt hinum frægustu Hólamönn-
um eða öðrum þjóðmæringum, sem hér hafa fæðst eða lifað,
og hefur svo að segja annarhver bær í firði þessum eitthvað
sögulegt fram að bjóða fróðum gesti; skulum vér að eins nefna
Hóla, Eeynistað, Flugumýri, Akra, Miklabæ, Glaumbæ, Víði-
velli og Frostastaði, o. m. fl. Sauðárkrókur er, eins og menn
vita, spánýr kaupstaður, og stendur hann undir háu sandbarði
vestanmegin í bug þeim, er gengur inn milli Hegraness og
Reykjastrandar, niður frá Sjávarborg. f>ar eiga tveir kaup-
menn þegar fastar verzlanir, þeir Popp og Jakobsen. Engi
skip voru þar þá komin og hvergi fyr en á’" Akureyri, nema
jagt ein á Skagaströnd. Hafði þar gengið kólgutíð mikil, enda
þótti oss bert og kalt um að litast á Sauðárkróki. Stóðu þar
jakar hér og hvar botn fyrir framan, og voru sannefndir
strandaglópar. Hittum við þar fátt héraðsmanna, stóðum og
stutta stund við, og héldum þá beint til Akureyrar. Sigldum
við sem leið liggur norður fyrir Fljót; á sumrum er það ef-
laust fögur sveit og allgóð til búnaðar og eins aíiafánga, búa
þar og margir röskvir sjómenn, en sorglegar slysfarir hafa þar
fyrir fáum árum orðið úr hákarlalegum; hafa Fljótamenn þó
góð skip, en þeir sækja jafnan djúpt í opið haf. |>ar norður
af kemur Sigluljörður, og eru þar umhverfis einhverjir hæztu
fjallgarðar, og mjög harðindaleg fjöll að sjá. J>á mættum við
aptur hafísnum, og komumst um hríð hvergi fram. Um
kvöldið fundum við þó rifu í spöng þá, er girti fyrir Eyjafjörð;
komumst við þar gegn með naumindum, með því að renna
skipinu því nær gánglausu í króka milli jakanna. Eru þeir
þúngir og harðir sem fastir klettar, og sprengja hvert skip
með ótrúlega hægu móti, ef gángur er á því sjálfu eða þeim.
Verður fyrir þá sök afar-varlega að fara og ekki snerta óvætt-
inn nema í ítrustu nauðsyn. Við urðum það menn fegnastir,
er við sluppum inn á hinn fagra og lygna Eyjafjörð, og var
sem við kæmum í nýja heima: Yzt út úr Eyjafirði er Ólafs-
fjörðurogþá HéðinsQörður, næst Siglufirði. J>ar eru Gjögurfjöll
þá oghrikaleg, og framan í múlanum milli Héðins- ogÓlafsfj.
%gur bærinn Hvanndalir, og er þangað illfært á annan veg
(*nn til Héðinsfj.,) ófært á hinn, ófært upp frá bænum og ó-
fcert frá sjó að komast til bæjarins, nema menn séu dregnir
UPP í kaðli, og er þar tröllalegt líkt og við Strandir. Beggja
úiegin Eyjafjarðar liggja víða há fjöll og vestanmegin jafnvel
Jöklar (Unadals- Myrkár- og Vindheimajökull); hæst fjöll að
vestan eru: Heljarfjall og Eimar (4000 f.), og Súlur fyrir ofan
Akureyrí; en að norðan er Kaldbakur hæstur, móti Rimum,
3500 f. Eyjafjörður sjálfur er 6 mílur á lengd, en er firðinum
sleppur, tekur við litlu skemmri dalbygð, sem ber hið sama
héraðsnafn. Ekki er héraðið að sama hlulfalli breitt og langt,
og er fjörðurinn víst hvergi mílaábreidd fyr en kemur út fyrir
Árskógsströnd; þá breiðkar hann úr því að helmingi, og ligg-
ur þar í miðjum firðinum hin snotra ey Hrísey. far úti í
firðinum er fiskisældin mest, en fegurð og landkostir meiri
þegar innar kemur. (Framh. síðar).
— <>Díana» lagði af stað norður um aptur 15. þ. m. og
með lienni fjöldi ferðafólks til ýmsra viðkomustaða; þar á
meðal skólasveinar að vestan og austan, en piltar úr norður-
landi þorðu ekki sakir íssins með henni að fara. Hafði skip-
stjóri í ráði að snúa við og sigla til Seyðisfjarðar suður um,
ef ísinn hindraði aptur norðurleiðina. Annars eru líkur til
að ísinn hafi lónað frá, því síðan þann 12. þ. m. hafa gengið
sunnan-Iandsunnan rosar; en kalt mjög hefur þó verið í veðri.
— Póstskipið «Phönix» fór héðan hinn 17. með því tóku
far héðan: L. E. Sveinbjörnson yfirdómari, Frú Thorgrímsen
af Eyrarbakka og Árni Jónsson læknisefni úr Reykjavík.
— Með «Díönu» komu erlendis frá og ferðuðust hér við
land til þess 5. þ. m. enskur ofursti (Lieutenant-Colonel) W.
Tompson og Miss Tompson, systir hans, og dvelja þau nú
hér í bænum.
•— Prestavígsla. J>. 17. þ. m. vígði biskupinn kand.
theol. Sigurð Gunnarsson til prests til Ása í Fellum í N.
Múlasýslu.
— Læknispróf. Á Læknaskólanum tóku embættispróf
fyrri hluta þ. m. stúdentarnir Árni Jónsson (úr Skagafirði) og
Helgi Guðmundsson (úr Reykjavík), og fengu báðir 1. aðal-
einkuun.
— Próf í heimspeki á Prestaskólanum 14. þ. m.
tóku: Einar Jónsson, í>órður Thoroddsen, Jóhann J>orsteins-
son, Morten Hansen, J>orsteinn Haldórsson og Jón S. K. Iv.
Jóhnsen. Tveir fyrst nefndu fengu ágœtlega, þrír hinir næstu
dável og einn vel.
— Nýsveinar reyndir til inntöku í lærðaskólann
7. þ. m. í 1. bekk: 1. Björn Jónsson bónda Magnússonar, á
Broddanesi í Strandasýslu. 2. Moritz Wilhelm Finsen, póst-
meistara í Rvík, 3. Ólafur Magnússon, snikkara Árnasonar í
Rvík, 4. Skúli Skúlason prests á Breiðabólstað. Og þ.20.
Sigurður Jónasson frá Eyólfsstöðum í Vatnsdal.
í 2. bekk: Árni Jónsson, bónda Magnússonar á Skútustöð-
um við Mývatn, f. 7. júlí 1849, hann kom í haust frá Ameriku
eptir 2 ára dvöl þar.
14. þ. m. var lærðaskólanum sagt upp, og sömuleiðis
presta- og læknaskólanum.
Útlcndar fréttir.
Með síðustu skipum höfum vér séð ensk blöð til 6. þ. m.
Kongressin skyldi mæta i Berlín 13. þ. m., samkvæmt
þingboðsskrá Rússakeisara; skulu þar samankoma til friðgerðar
fulltrúar þeirra ríkja allra, er hlut áttu að friðgerðunum 1856
og 1871 (eptir Krímstríðið og hið franska stríð.) Kveðst
Rússakeisari í bréfi sínu vænta þess, að þing þetta láti sig
mestu skipta aðalatriði hins mikla máls en forðist deilur um
minniháttar atriði, er ella kunni að æsa metnað og þjóðríg
ríkja í millum. Gortsjakoff — sem aptur er orðinn týhraust-
ur — skal mæta á fundinum fyrir Rússa hönd, og með honurn
Sjúvaloff og enn hinn 3. maður, en af hendi Englendinga
eru tilnefndir Beaconsfield lávarður sjálfur, Salisbury og Odo
Russel.
Ógurlegt skiptjón. 30. f. m. sökk þýskur bryn-
dreki, Grosser Kurfiirst að nafni, fyrir sunnan England, og
drukkuðu þar 300 manna. Bar það til á þann hátt, að bryn-
dreki þessivará ferð með tveim stór-drekum að heiman,og skyldu
þeir fara til Gíbraltar á Spáni. Mesta skipið af þeim þremur
het König Wilhelm, 9425 tonna skip og að því skapi styrkt