Þjóðólfur - 02.09.1878, Qupperneq 3

103
inn vav tóbaksdósir ur gulli og settar demöntum i Emaille
og grafin á sömu orð og á úrið. Dósirnar þykja listaverk
mikið. Nefnd hafði verið kosin í fyrra til að útvega gripina.
Séra Björn prófastur í Laufási afhenti gripina og mælti um
leið fram stökur þessar:
Tvo gripi sendir Grána hér
og gróf á nafn þitt Tryggvi
og gull er í þeim eins og þér
vor erindsrekinn dyggvi.
Jjú reyndist G r á n u gull í raun
og gullin skaltu þiggja laun
og sæmd og þökk um öll þau ár,
sem uppi stendur fiokkur grár.
Úr bréfi vestan af Patreksfirði.
Hið enska skip, er strandaði hér í sumar, er eptir mjög
litla aðgjörð hið bezta, fegursta og vandað skip. það keyptu
5 bændur og 3 kaupmenn hér í sameiningu, og kostaði það
með öllu tilheyrandi rúmar 1000 kr: eða með aðgjörðinni um
1300 kr. Nú á að senda þaðerlondis; er þegar fenginn skip-
stjóri, og Markús kaupmaður á Geirseyri, verður að sögn,
stýrimaður; á að selja skipið ytra, líklega eigi fyrir minna, en
20,000 kr.
Á verzlunarstaðnum Geirseyri við Patreksfjörð hefir Mark-
ús kaupmaður Snæbjarnarson verið að láta roisa íbúðarhús úr
íslenzku grjóti og kalki í fyrra sumar og í sumar, 12 álnir
að lengd, og IIV2 álnir að breidd, álíka hátt og hús Jakobs
Sveinssonar í Eeykjavík. Sig’urður Hansson úr Rvík er yfir-
smiður. Húsið gizkar M. á að muni kosta um 8000 kr.
Júlímánuð, síðara hlutann, voru hér stöðugar rigningar,
svo töður hröktust mjög víða. Nú þennan mánuð hafa aptur
mátt heita sífeldir þurkar og blíðviðri, nokkurt frost í fyrrinótt.
SaltisfeBmMiia. í 20. tbl. «ísafoldam þ. á. stendur enn
ein hugvekja um verkun á saltfiski, með tilliti til þeirra vand-
ræða, sem svo mjög hefir verið rætt og ritað um hér á suð-
urlandi í sumar. pykir oss vænt um, að pjóðólfur er ekki
lengur einn um það mál. í hinni nefndu skorinorðu grein, er
nú aðalákærunni í þessu máli, sem sé hinni misjöfnu verkun
á saltfiskinum, snúið á hendur kaupmönnum sjálfum; er skýrt
tekið fram það, sem ekki verður móti borið, að kaupmenn ekki
«sortori» fisk þann, er þeir taka, heldur borgi lang-venjuleg-
ast allan fisk holt og bolt með fylsta verði. Höf. fer enda
lengra, og ber kaupmönnum á brýn, að þcir gofi á stundum
meira fyrir slæman fisk en góðan; vantar oss þó að geta
skilið, hvers vegna kaupmenn muni slíkt gjöra (ef þeir gjöra
það), hvort það muni vera vanþekking þeirra að kenna, eða
af annari ástæöu ; en þá ályktun dregur höf. af þessari að-
ferð kaupmanna, að pað se of miJúl krafa til manna yfír
höfuð, að þeir verki fiskinn sem bezt, meðan peim 8?, hagur
að verka hann sem verst. Loksins gefur höf. þau tvö heil-
ræði, 1. að kaupmenn afli sér þoirrar þekkingar á saltfiski,
sem nauðsynleg sé til þess, að þeir og þjónar þeirra dæmi
rétt um fisldnn, og gjöri svo hœfílegan mtm á verði hans
eptir verkun, og 2. að útvegsmenn afli sér þeirrar þekkingar,
sem þeir þurfa til þess að verka fisk sinn sem bezt. Síðan
nefnir höf. fljótlega hinar helztu fiskverkunarroglur: að skera
fiskinn strax, að skera af hausinn en sUta ekki, að leggja
fiskinn táhreinan í salt, að þvo hann vel úr salti, að stakka
hann slétt og fergja hæfilega, að þurka hann nóg uns hann
er hvítur, og hnakkinn lætur hvergi undan íingri, að láta
aldrei rigna í hann og hafa cetíð borðvið yfir stökkum. Loks
ræður höf. til, að útvegsmenn hafi betra eptirlit með verkun
á sjómannaflski en opt á sér stað, og ætlar að bezt væri, að
Sunnlendingar tækju upp sama sið og Vestfirðingar ljafa, að
verka afla af hverju skipi í sameiningu.
Alt þetta getur nú mælt og skal nú mæla með sér sjálft.
En hvað snertir ákæruna á hendurkaupmönnum, þá játum vér,
að það var nauðsynlegt málsins vogna, að einnig sú liliðin
væri vel og skorinort tekin fram, því eigi að greiða úr vanda
þessum, verða kaupmenn sem annar málspartur, að leggjast
h'ka á eitt, og gjöra alt, sem í þeirra valdi stendur uns til-
gangi þeirra í þossu efni og þar með gagni allra er náð. En
af því vér óskum, að hér fari fram kapp með forsjá og
fullrí sanngirni — skulum vér geta þess, að oss þykir <5-
sanngjarnt, að kenna kaupmönnum einum um þá sök, sem
um er að ræða. Að vísu er það að mesíu leyti satt, að þeir
«sortera" ekki saltfiskinn, og mynda með því óbeinlínis eina
aðalorsök þess, að margur vandar svo misjafnt vöru þessa,
en þess ber að gæta, að eins og er varið verzlunarhögum og
verzlunaraðferð hjá oss, er það fjarskalega torvelt fyrir kaup-
menn, að «sortera» eða meta fisk til verðs eptir gæðum áður
en þeir taka hann, já, það mun reynast als ekki of mikið
sagt, að kaupmenn geta aldrei komið því fram, nema með
samíökum, samþykki og tilstj'rk almennings, sem verzlar við
þá. Skulum vér þessu til skýringar skýrskota til ræðu þeirr-
ar, sem kaupstjóri Gránufélagsins, herra Tr. Gunnarsson, hélt
í sumar á fundi félagsmanna, sbr. «Norðlings» 1.—4. tbi. þ.
á. Kaupstjórinn bendir fyrst skorinort á, að verzlunaraðferðin
liér á landi sé öfug í því, að íslenzkar vörur séu optast
nær of hátt borgaðar, svo að afleiðingin verði bæði sú, að
peningar hætti að flytjast inn í verzlanirnar, og sú, að útlendu
vörurnar og einkum kramið sé sett svo hátt sem unt sé,
og er þetta einmitt hið sama sem Jpjóðólfur hefir áður tekið
fram. í annan stað kvartar kaupstjórinn yíir lánunum —
hinum rentulausu, eilífu útistandandi skuldum, sem kaup-
mönnum jafnt sem bændum hefir verið, er 0g verður til hins
mesta tjóns. Hann ætlar því, að öllum væri hinn mesti hag-
ur: ef rentur væri goldnar bæði af inni- og útistandandi
verzlunarskuldum, og að bændur jafnframt semdu svo við
kaupmenn, að láta sína vöru fala við betra verði ef þær borg-
ast með peningum, Hvað loks «sorteringuna» snertir, kvaðst
hann sjálfur hafa gjört sér það að hinu mesta áhugamáli að
koma henni á, og reynt ár eplir ár, að fá aðra kaupmenn til
að setja verð eptir gæðum. En á þessu séu mikil tormerki,
einkum það, að menn séu vanir að hlaupa bálreiðir með vöru
þá, sem kaupmonn fyndu að, frá einum til annars, svo opt
sé þoim og þeim kaupmanni nauðugur einn kostur, að tak.:
af skuldunautumsínum viðþeirrivöru,sem honum býðst, eða fá
enga vöru ella. Af þessu leiðir það, að þótt kaupmenn gjöri til-
raunir til samtaka í þessu efni (líkt og gjört hefir verið hér í
Evík) þá falla þeir óðara frá á tímum freistinganna — alt
svo lengi sem bændur 0g kaupmenn í sameiningu gjöra eigi
þessi samtök. — Um þetta má margt rita, þótt nú sé ekki
rúm fyrir meira í þessu blaði; ver álítum — hvað sem vor
hciðraða meðsystir «ísafold» segir — mikilsvert alt skynsam-
legt spjall og rit um svo mikilsvert málefni, scm því miður
er mjög skamt á veg komið enn. (Framh. síðar).
Mannalát. í hinum síðast komnu norðanblöðum stóð
andlátsfregn tveggja merkra manna, sem oss þykir vert að geta.
3. júní andaðist aðGrafarósi sira Jón Blöndal fyrrum prest-
ur að Hofi á Skagaströnd en síðan verzlunarstjóri og þing-
maður Skagafj.sýslu, nálægt fimtugur að aldri. Hann var at-
gjörvis maður som margir frændur hans og prúðmenni. Sein-
ustu árin var hann þjáður mjög af brjóstveiki.
27. s. m. andaðist að Oddeyri við Eyjafjörð verzlunar-
maður J.Ch.Jensson, á fertugsaldri; hann var tengdason hins
góðkunna kaupm. Havsteins á Akureyri, maður einkarvcl látinn
og vel að sér gjör. Hér í bænum er nýsálaður silfursmiður J ó n
I>orbjörnsson, hagleiksmaðurmikill, á scxtugsaldri. 25.f. m.
sálaðist að Hraungorði húsfrúBjörg Guttormsdóttir(fyr.
prosts að Hofi í Vopnafirði) á áttræðisaldri. Hún var gipt sira
Stefáni Pálsyni aðstoðarpresti föður hennar, en misti hann úng
eptir stutta samvoru. Húsfrú Björg var jafnan kölluð eitt hið
stakasta kvennval. Hún varð bráðkvödd þar sem hún sat á
Stóli og talaði við aðra konu, og hneig örend eptir lítið eða
ekkert dauðastríð. Hún hafði nokkurn tíma áður kont við og
við krampasjúkleiks. Hún var vel fjáð kona, og hafði arfleitt
fátæka að sumu fé sínu en gefið sumt frændum og fóstur-
börnum sínum.
— Hinn 8. ágúst andaðist að írafelli í Kjós eptir lángar
þjáningar konan G u ð í’ i n n a J ó n s d ó 11 i r, 54 ára að aldri.
Bún var fædd 8. júní 1824, á Cnnarholti ( Ilrunamannabrepp,