Þjóðólfur - 28.11.1878, Side 3

127

sömu svipan skautst bángsi fram og þrífur manninn, sem
köttur mundi mús, og bítur um fótinn við ristina. Lars var í
þykkum stígvélum og stóðu þó tennur dýrsins á beini, en sárs-
auka kvaðst hann eigi bafa fundið sökum reiði og ákafa, voru
nú félagar hans komnir i skotfæri, og kallaði hann og bað
þá skjóta óvættinn, en þeir stóðu höggdofa og horfðu þegjandi
á. «Jeg varðist nú — segir Lars í frásögu sinni — í ofboði og
lamdi björninn heljar högg um höfuðið með byssunni en hann
beit mig á víxl eða dró ofan lilíðina; við eitt höggið datt jeg
yfir hann, og þreif um lcið í lurg hans og feldi; hann beit
þá enn í sama fótinn; þá rakjeg byssuhlaupið tveim höndum
í gin hans og gat losað lót minn, en hafði nær mist byssuna;
því næst rak jeg hana í þunnvánga dýrsins svo hart að það
datt á hliðina, en stökk þegar upp á aptnrfæturnar og vildi
hremma mig; jeg sé stein mikinn við fætur mér, sleppi byss-
unni, þríf hann og sendi í kverk birninum svo hart að hann
steypist aptur á bak. þetta varð mér til lífs. í mesta skyndi
stýngjeg kúlu í riffilinn og hæfi dýrið áður en það hafði apt-
ur náð í mig; var það banaskot, enda dundi þá og annað
skot, sem ófreskjunni hefði og ráðið að fullu». Sextán sár
hafði Lars eptir björninn og stóðu öll á beini, og lá hann
lengi rúmfastur eptir en batnaði þó til fulls. Byssuhlaupið bar
og merki eptir fundinn, og var alt skorað og beglað eptir
tönnur dýrsins.
IVauta át á flii^laiuli, Svo er reiknað að 1 millíón
nauta sé etin árlega í því landi, og þarf hér um bil fjórða
hlut þess sláturs inn að flytja; úr Danmörku eru 50 þúsund
uxar fluttir árlega til Englands, flestir til Húll, og etnir þar.
Nú hafa menn fundið þá list, að flytja sláturkjöt ferskt svo
langa vegu, sem vera skal, ýmist lagt í ís, eða á skipum með
blásturvélar, sem halda kjötinn köldu og hreinu; verður fyrir
því bráðum hætt að flytja lifandi pening milli landa, enda
hafa þeir farmar einatt ollað sjúkdómum og, tjóni.
Fompeji, hinn frægi fornstaður, sem árið 78 e. Kr.
varð undir hraunflóði úr Vesúvíusfjalli, er nú — eins og kunn-
ugt er — uppgrafinn og sumpart byggður aptur; standa þar
víða lieil hús og stræti. í haust var þar opnað til leika fornt
leikhús, er maður að nafui Marcus Quintus Martins átti. Sá
sem nú á leikhús þetta auglýsti þannig er það skyldi opna:
«1 kvöld á að opna aptur hús þetta til leika eptir að það
hefir hvílt sig óbrúkað 1800 vetur. Vona jeg að hinir heiðr-
uðu borgarar þessa bæjar sýni mér sömu velvild og þeir ávallt
sýndu fyrirmanni mínum, herra Mareus Quintus Martius».
Bréíin hans Bismarks. Bismark á bréfasafn
eitt sérstakt; það eru skamma- bölbæna- heitinga- og heiptar
bréf, hólmgöngustefnur og særingar, sem hans pólitísku kunn-
ingjar hafa verið að smá gleðja hann með. í stað þess að í
venjulegum brjefum stendur: «elskulegi, háttvirti tryggðavin!
Guð gefi að þesssar fáu línur hitti þig heilan og hressan»,
o. s. frv. stendur þar: «þjjóðkúgari, þrjótur, bölvaramenni!
10 heiðursmenn hafa staðiáðið að drepa þig — kúlur, knífar,
eitur, allt er á reiðum höndum; um undanfæri er ekki að
tala». í einu af þessum vinabréfum stendur í eptirskript:
«Að kona þín verði drepinn líka, er ekkert spursmál».
Forn^ripasafnlð.
Herra kaupmaður fí. steincke á Akureyri hefir gefið forn-
gripasafninu þessa hluti 18. júlí 1874:
1. Tveir silfurslcyldir gyltir, vega 6 lóð 3 kv.; þeir eru
ferskeyttir og 2 þuml. á hverja hlið, báðir jafnstórir, rammi er
utan með, sem skiptist í tvo snúninga, en lægra verk ímilli;
þar fyrir innan er grunnurinn sléttur; á öðrum skyldinum er
Kristur á krossinum og Jóhannes og María til hverrar hliðar.
Á hinum er Kristur í miðið með kórónu á höfði og staf í
hægri liendi, til hægri hliðar er Pétur með lykilinn, til vinstri
er Jóhannes?; heldur hann á einhverju sinu í hvorri hendi,
sem ekki verður séð með vissu, hvað á að þýða. Myndirnar
eru hálfmyndir {«basreliefs«); búningarnir líkjast rómverskum,
«toga« að yfirhöfn og síður kyrtill undir «tuniga«. |>essir
gripir eru mjög einkennilegir og engir þeim líkir hér á safn-
inu, er því ekki hægt að ákveða með vissu til hvers þeir liafa
verið hafðir fyr en fleiri kynnu að koma til samanburðar, en
þeir munu varla vera yngri en síðan um siðaskiptin; mér er
nær að halda, að þeir upprunalega ekki hafi verið gjörðir til
að hafa á neinn kvenn'oúning, heldur á einhvern hátt við guðs-
þjónustuna; «brjóstkringlur» — sjá Völundarkviðu, vísu 24.;
«kingur», — sjá Afbildninger for nordiske 01dsager» af Vor-
saae, Kh. 1854 bls. 81, og líka 1859, bls. 95, 96—97 — eða
möttuls eða axlarskyldir eða hempuskyldir—hafa þeir ekki ver-
ið, slíkt var jafnan kringlótt eða aflángt, á belti geta þeir
heklur ekki hafa verið hafðir, það sýna kengir sem verið hafa
undir öðrum á 2 hliðar, og síðar teknar burt, hefðu þá mynd-
irnar hlotið að vera lángsetis; tvö göt hafa verið boruð íhvert
horn á þessum skjöldum, en auðséð að það er gjört síðar.
2. Silfurspónn (skeið), með krínglóttu blaði, skaptið er
breitt næst blaðinu, þar á mannsmynd gylt, aptur er skaptið
snúið, og gyltur hnappur á með engilshöfði með vængjum,
aptan og framan, vegur 3 lóð.
3. Silfursvuntuhnappur, gyltur, flatur (kápuhnappur),
með stórgjörðu víravirki, vegur 2 lóð 2 kv. 2 ort.
4. Jprír beltis- eða laufaprjónshnappar — einn með laufi,
vega 1 lóð 3 kv. 2 ort.
5. Tveir minni úr «prinsmetal».
6. Hjónaskál (bræðraskál, sem herra Steincke kallar) í
botninum að innan stendur: B. I. D. 1660; hún er meðtveim-
ur handarhöldum, lítið eitt aflöng, skiptist í 8 útskot eða
hvolf, safnið á aðrar 2, önnur skiptist í 6, hin í 4, allar af
líkri gjörð, með hálf-gotnesku lagi. Af hjónaskálinni áttu
brúðhjónin fyrst að drékka, og síðan allir boðsgestirnir, því kvað
Leirulækjarfúsi: «Brúðhjónabollinn berst að höndum mér», o.
s. frv. þ>essar skálar taka hér um bil 'U pela. J>essi vegur
3 lóð 2 ort.
7. Tveir litlir víravirkishnappar, vega 2 kv.
8. Hólkur, eða húa af staf, úr nýsilfri með manna-
myndum utan á.
pannig hefur þessi heiðursmaður gefið safninu í einu fyrir
utan hlutanna gildi, sem gamlar menjar. J>ar að auki hefir
hann áður gefið 14. júlí 1873 hellusöðul drifinn, með ártali
1870.
Frú Póríður Sveinbjarnardóttir Kúld í Stykkishólmi hefir
gefið forngripasafninu 31. Júlí 1877 silfursprota gyltan af
gömlu belti og hringju með hringjustokknum við, vegur 7lU
lóð, allt heilt og óskemt eins og það upprunalega liefur verið
smíðað, sprotinn og hringjustokkurinn eru með englamyndum
í miðju, og því gamla hringavíravirki í kring, hringjan er
með upphleyptum rósum, aptan á sprotanum er haglega grafin
rós, og I. M. D. innan í; hringjustokkurinn er með laut að
framan til að festa viö púng, sem konur báru við beltið, sem
þá var títt; verkið á þessu er mjög gott, og lítur út fyrir
ekki að vera yngra en frá 16. öld; gripir þessir eru að minsta
lagi 25 kr. virði, og eru komnir í eigu frú J>óríðar frá Vogi á
Mýrum.
Sama hefir 2. oktbr. gefið: 2 gullborða, baldýraða, að
sögn frá Oddakirkju, af hökli, þeir eru 2'U þuml. á breidd, og
hafa auðsjáanlega verið kliptir í sundur að endilöngu, og verið
þannig helming breiðari; þessi baldýring er að því leyti ein-
kennileg, að milli blaðanna er líka allt gullsaumað; borðarnir
hafa síðast verið hafðir á treyju.
Einar Jafetsson, verzlunarstjóri í Reykjavík, hefir gefið
safninu 13. marz 1878 10 kr. í peningum.
* *
*
Skýrsla yfir safnið nær fram undir árslokin 1870; síðan
hafa mörg hundruð númer aukizt við, bæði keypt og gefin;
skal nú hér getið í fám orðum þeirra, sem mest hafa gefið;
hinir sem færri eða einstök númer liafa gefið, eiga sjálfsagt
sömu viðurkenningu skilið, en við getum ekki komið því við
að sinni að nefna þá. 1870, 15. júlí Sœmundur Guðmundsson
á Hvolfsstaðahellir 7. nr. 1873, 14. júlí Jónatan Porláksson