Þjóðólfur - 24.03.1879, Blaðsíða 4

32
myndir þær, sem Íiggja til grundvallar fyrir 1. og 3. frum**
varpinu einkar góðar og fallegar, en samt sem áður þorum
vér ekki að mæla með því, að fyrsta frumvarpið verði gjört
að lögum, eins og það er orðað. Vér játum, að það mundi
koma miklu góðu til leiðar, ef menn væri í hverjum söfnuði,
sem væri prestinum til aðstoðar í því, að efla þar góða reglu,
andlogar framfarir, uppfræðingu ungdómsins og í því, aðsam-
lyndi og friður haldist á heimilum og meðal allra í söfnuðin-
um. En þessir menn ættu, að oss finst, ekkert að hafa að
sýsla með fjárheimtur fyrir prest og kirkju, því slík fjárheimta
mundi illa samrýmast við hitt ætlunarverk þeirra eða jafnvel
spilla fyrir allri viðleitni þeirra í æðri stefnu. Fjárheimtuna
virðist oss eðlilegra að fela hreppsnefndunum á hendur, því
slík veraldleg störf eiga miklu betur við þeirra verkahring.
Einnig finnst oss ísjárvert, að gjöra nokkrum að lagaskyldu,
að hafa þvílíkan starfa á hendi, sem mönnum þessum er ætl-
aður, eða binda verkahring þeirra með lögum. Eins ætlum
vér, að margir þeir söfnuðir muni vera, þar sem örfáir séu
færir um að leysa þessi verk vel af hendi. Væri kirkjan öll
ekki þjóðkirkja og bundin að ofan við grundvallarlög og vald-
stjórn, væri hér öðru máli að gegna, en þar eð því er öðrn-
vísi varið, og með því engum í nefndinni hefir þótt ráð, eða
álitið tilhlýðilegt að benda með einu orði á þau náttúrurétt-
indi hvers safnaðar, að eiga atkvæðisrétt við skipan presta,
þá virðist oss réttast að raska sem minst verður, að neðan,
því fyrirkomulagi kirkjustjórnar vorrar, sem nú stendur. Eðli-
legast finst oss í þessu, að presturinn sjálfur reyndi til að út-
vega sér þessa meðhjálpendur, þar eð hann má bezt þekkja
sóknarbændur sína, hverir séu bezt fallnir til þess að efla
andlegt gagn safnaðarins.
Hvað nú 3. frumvarp minnahlutans snertir, þá er það,
eins og vér sögðum, fögur hugmynd, og — vér bætum við —
eðlileg réttindi, að söfnuðunum sé, þegar svo á stendur, gefinn
kostur á að taka að sér fjárhald og umsjón sóknarkirkna sinna,
2. og 4. gr. frumv. virðist oss ætti að falla burtu, og eins hin
3. þ>að verður að vera komið undir samþykki kirkjueigandans
eða ráðandans á eina hlið, og safnaðarins á hina, með hverj-
um skilmálum söfnuðurinn skuli taka við kirkjunni afhonum,
hvort hún skuli takast út eða ekki, hvort söfnuðurinn skuli
taka sjóð hennar, ef til er, hvort söfnuðurinn skuli borga skuld
hennar prestinum eða eigandanum, ef hún stendur í skuld til
þeirra og íi. þvílíkt. Enn fremur virðist oss það sjálfsagt, að
hér á landi, þar sem sptir nú gildandi lögum sú skylda liggur
á stjórninni, að efla ákveðna trú, hijóti hver söfnuður, eigi
hann að geta fengið umráð kirkju sinnar, að setja næga trygg-
ingu fyrir henni og fé hennar og að biskupi megi tráa fyrir því,
að dæma um, hvort sú trygging se næg eða ekki.
Erumvarp þetta vildum vér því orða þannig:
Frumvarp til laga um, að söfnuðir taki að sér umsjón
og fjárhald kirkna.
1. gr. Bétt er að söfnuðir taki að sér öll umráð sóknar-
kirkju sinnar, ef meiri hluti sóknarmanna þeirra, er til kirkju
gjalda, óska þess, og eigandi kirkjunnar eða forráðamaður
hennar er því samþykkur, og biskup gefur lof til þess.
2. gr. Söfnuðir þeir, sem taka að sér umsjón og viðhald
kirkju sinnar, gangast undir allar þær skyldur áhrærandi kirkj-
una, er hvílt hafa á eiganda hennar eða forráðamanni, ogskal
kirkjan halda áfram að vera háð sama eptirliti og yfirstjórn
sem áður.
3. gr. fegar söfnuður hefir fengið forráð kirkju, skulu
þeir, sem fé gjalda til hennar, kjósa mann, er hafi á hendi
reikninga kirkjunnar og umsjón yfir henni og fé hennar.
Vér höfum nú yfirfarið þetta málefni, og látið skoðun
vora á því og tillögur í ljósi, svo greinilega og hógværlega,
sem oss var unt. Eins og allir sjá, ræður það miklu, hver
afdrif þess verða á alþingi. Ættu þeir menn, sem láta sér
það miklu skipta, og vit hafa á því, að hagnýta sér sem bezt
þann tíma, sem enn er kostur á að nota, málinu til skýringar
eða lagfæringar, áður en það kemur til þingsins úrslita. í þess-
ari ritgjörð er að vísu lítið sem ekkert minst á það augnamið,
sem þessi mikla tilbreytni eigi að stefua að, eða sé gjörð fyrir;
ætlum vér, ef guð lofar, að rita síðar eitthvað um það; en
eitt skulum vér að endingu taka fram, sem vakti fyrir oss, með-
al annars, þar sem vér leggjum til að fækka minna presta-
köilum, en nefndin hefir gjört, og það er sú ástæða, að útlit
er fyrir og jafnvel vissa, að sú fæð á prestaefnum, sem und-
anfarinn nokkurra ára tíma, hefir svo mjög krept að kirkju
vorri, sú fæð virðist nú vera óðum að hverfa; sveinar
lærðaskólans og þá um leið prestaefni iandsins, fjölga nú ár
frá ári, þar eð fyrir nokkrum árum síðan töldust sveinar
skólans einir 29, en nú ern þeir orðnir nær 100 að tölu.
— Póstskipið <'Phönix», kapt. Abrosen, kom 20. þ. mán.
og hafði liaft góða ferð, en ekki komizt frá Khöfn fyr en hinn
6. þ. mán. sökum ísa í Eyrarsundi. Afalmennum fréttum frá
útlöndum visum vér til næsta blaðs, en getum hér hinnahelztu
með fám orðum: friður yfir alla uorðurálfuna; sótt af'ar-voða-
leg hefir geysað i suð-austur hluta Hússlands, og sóttvarnar-
ráð þegar samin og sett til varnar henni af hálfu þjóðverja.
Sama eða meira ólag, sem í fyrra, á verzlun og atvinnubrögð-
um, bankahrun (einkum á Englandi) og virinuskortur viða. f
Danmörku geysar enn sami ófriðurinn milli fólksþings og
stjórnar og hægri mauna. 10. desbr. fékk Estrúp ráðherra kon-
ung til að slita þinginu; hafði fólksþingið neitað að leggja
töluvert ríkisfé þá þegar eyjarbúum þeim í Vesfindium, sem
svartir menn brenndu fyrir í haust, og þá var frásagt í blaði
þessu. Nýjar kosningar fóru fram í Danmörku 3. jan. þ. á.
Á þýzkalandi þvkir kenna meir og meir harðstjórnar af hendi
Bismarks, bæði innanríkis (einktim gegn sósialistum og kaþólsk-
um) og utanríkis, og enn hala Danir kerit á hans hörðu
knúum: með samþykki Austurrikisstjórnar strikaði hann 11.
jan. út 5. grein Pragarfriðarins (þar sem Dönum var há-
tiðlega heitið, að sá hluti Slésvíkinga, sem kysi heldur að
fylgja þeirra forna landi, mætti danskur vera). þetla tiltæki
vakti hina mestu gremju í Danmörku, enda fáum vér ekki bet-
ur séð, en að þar sé sýndur hinn mesti ójafnaður — ofan á
allar þær skapraunir og hrakningu, sem hinir þjóðræknu Slés-
vikurbúar hafa þolað stðan 1864. Á FraTkklandi eru orðin for-
setaskipti, Macmahon farin frá, en annar kominu í hans stað.
í útlendum blöðum sjáum vér að þessir merkismenn, auk
margra fleiri, hafa andast í vetur: C. F. Böttiger, skáld í Sví-
þjóð; hann var tengdasonur Tegnérs ; Espartero, hinn gamli
hershöfðingi Spánverja, nálægt níræður að aldri. í Khöfn
hafa andast: G. Brock, hinn alkunni, skarpvitri málafærslumað-
ur við hæztarétt, og C. F. Sörensen, prófessor, málari, sá hinn
sami sem kom hingað með konnngi vorum á þjóðhátíðinni.
Alice, stórhertogafrú af Hessen-Dramstadt, dótlir Victoriu drottn-
ingar, var og nýdáin ; hún þótti mikið afbragð kvenna fyrir
mannkosta sakir.
í Færeyjum hefir gengið slæm tíð og afli enginn. í Ló-
fætinum f Noregi var tekið að aflast með beztamóti. Um verð
á íslenzkum vörum er daufur kurr í kaupmönnum; dún stóð
þó lakast: á 9 kr. 50 a. pd.
Útlendar vörur hafa þó þegar sumar fallið að mun við
komu póstskipsins: rúgur úr 20 kr. niður í 16 kr., bánkabygg
úr 30—36 kr. niður í 28 kr., mél í 18 kr. kaffi niður í
75—85 a.
Innlendar fréttir. N.póstur kom 17. en v.póstur
hinn 20. þ. m. Vetrarfarið heftr mátt heita gott hér á landi,
þegar góan er undanskilin, þó hafa harðindi og jarðbönn síð-
an fyrir vetur gengið yfir Pingeyjar- og víst uokkurn hluta
Múlasýslanna, enda vorn menn þar kvfðafullir með fóður og
skepnuhöld, ef svo héldist tíð til vors. Meðalfiskiafli við ísa-
fjarðardjúp, en fremur títill undir Jökli. Hér við flóann er nú sem
stendur hið bezta aflaútlit. Heilsufar hefir á ýmsum stöðum verið
í veikara lagi, þó hvergi eins og á austljörðum; hefir þessi vet-
ur, og einkum siðastl. haust orðið löndum vorum þar mikil
revnslutíðy því hvergi urðu fjárskaðar f haust eins feykilega
miklir eins og þar. Tveir kvennmenn úr Eyðaþinghá f Múlas.
urðu úti í liríðarbil milli bæja á gamlárskvöld. í Fellnahrepp
þar eystra fórst 50—90 fjár til jafnaðar á bæ. 10. jan, sál-
aðist á Akureyri fröken Margrét Stephansdóttir, amtmanns
Thorarensens. Nýdáinn var og gáfumaðurinn Sigvaldi Jóns-
son á Bergstöðum f Uúnavatnssýslu.
— Veitt brauá: Hallormstaður í Suður-Múlas. Præp. Hon. sira Sveini
Níolssyni í Reykjavík.
Afgreiðslustofa pjóðólfs: í Gunnlaugsens liúsi. — Útgefandi og ábyrgðarmaður: Matthías Jochumsson.
Prentaður í prentsmiðju Einars pórðarsonar.