Þjóðólfur - 24.03.1879, Blaðsíða 3

31
dagsverkunum í öllu prestakallinu; hann yrði því annaðhvort
að féflettast, eða hann reyndi til að komast í annað presta-
kall, þar sem sveitarþýngsli væri minni, en við þetta yxi byrð-
in á þeim sem eptir væru.
Allt niðurjöfnunargjald eiga menn að forðast, að vorri
hyggju, allt hvað þeir geta, bæði af fyr téðri ástæðu, að það
drepur niður allan dugnað, og líka af því, að þó því eigi að
vera jafnað niður eptir efnum og ástæðum hvers eins, er þó
niðprjöfnuðurinn ætíð gjörður mjög svo af handahófi, eins og
reynslan sýnir. Gjaldmáta þenna ætti því aldrei að við hafa
nema í viðlögum, eins og auka-útsvörin, t. d. til hreppa,
þegar föstu gjöldin ekki hrökkva fyrir útgjöldunum. Oss virð-
ist því eigi rétt að minka eða afnema föstu gjöldin en auka
niðurjöfnuðu gjöldin eða setja þau í stað hinna. J>að virðist
heldur ekki vera í sem beztri samhljóðun, að vilja afnema
preststíundina, en halda þó kirkjutíundinni eins og nefndin
vill, og jafnvel auka hana. þ>að virðist og eigi heldur réttur
mælikvarði að skipta, þegar fleiri en einn hreppur, eða part-
ur úr hreppum, eru í prestakallinu, þessu gjaldi milli þeirra
eptir fólksfjölda, því að annar hreppurinn eða hreppspartur-
inn getur verið langtum fjölmennari, en þó fátækari en hinn,
svo að prestsgjaldið mætti til að hvíla miklu þyngra á sóknar-
mönnum þar, en á hinum hluta prertakallsins, sem auðugri
væri. Að vísu er nú afnumin kirkjutíundin til landssjóðs og
í þess stað komið ábúðargjaldið, sem oss finst mjög eðlilegt
gjald, og eins við helzt tíundin til landssjóðs af lausafé. Oss
virðist því að bezt hefði verið, að halda preststíundinni af
lausafé, en snúa preststíundinni af fasteign upp í ábúðargjald,
sem allir eiga að lúka, sem jarðarlóð liafa til ábúðar. Að
láta hreppsnefndirnar innheimta þessi prestgjöld, ábúðargjald-
ið, lausafjártíundina og dagsverkin, ef þau eigi eru unnin að
sumrinu hjá prestinum, virðist oss í alla staði gott; svo sýn-
ist oss og hreppsnefndin ætti að hafa leyfi til, að mega lúka
úr hreppssjóði ábúðargjaldið, lausafjártíundina og dagsverkin
fyrir þá, sem annaðhvort eru öreigar eða þiggja af sveit.
Samkvæmt því, seru vér hér höfum sagt, hefðum vér hcldur
óskað, að frumvarpið hefði hljóðað þannig:
Frumvarp til laga um breytingar á hinum föstu tekjum presta.
1. gr. Tíund til presta af fasteign skal afnumin; í þess
stað skal hver sóknarbóndi greiða presti sínum á ári hverju
3/io úr alin af liverju jarðarhundraði, er hann býr á eða hefir
undir bú sitt, og skal sami gjalddagi vera á þeirri greiðslu,
sem verið hefir á preststíund.
2. gr. Hreppsnefndir skulu innheimta bæði þetta ábúðar-
gjald og líka tíund þá, er prestinum ber af lausafé; eins
skulu þær og innheimta borgun fyrir dagsverk þau, sem eigi
hafa verið unnin hjá prestinum að sumrinu. J>að af gjöldum
þessum, sem öreigar eða þeir, sem þyggja af sveit, eiga að
greiða, skulu sörnu nefndir greiða úr hreppssjóði.
Gjöld þessi skulu greiðast annaðhvort í peningum eptir
meðalverði allra meðalverða í verðlagsskrá þeirri, er þar þá
gildir í gjalddaga, eða í öðrum aurum, sem nefndir eru í
verðlagsskránni og alinin er ekki undir meðalverðsalininni, og
skal alin þar mæta alin. Skal greiða presti öll þessi gjöld
fyrir fardaga.
friðja frumparp nefndnarinnar hljóðar um breytingar
á tilskipun frá 27. jan. 1847, að því er borgun snertir fyrir
aukaverk presta.
|>að má vera að ástæða sé til að hækka borgun þessa,
eins og nefndin vill, einkum finst oss borgunin fyrir barna-
fermingu ekki of hátt sett, því að samvizkusamur prestur
hefir opt mjög mikið fyrir því að búa börnin undir fermingu.
Aptur flnst oss minni ástæða til að hækka yfirsöngsgjaldið
upp í 10 ál., því presturinn hefir þar lítið fyrir, þótt hann
kasti moldinni á hinn dána, með því siður er að borga prest-
um líkræðu sér í lagi. Borgunin fyrir að jarðsyngja hefir og
ávallt verið 6 ál. og kallast því líksöngsei/rir. fað virðist oss
sanngjarnt og alveg rétt, að prestar fái borgun af sveitar-
sjóði fyrir aukaverk sín þau, er snerta öreiga og hreppsómaga.
í>etta frnmparp ætti þá að orðast, líkt sem nefndin orðar það;
Frumvarp til laga um breytingar á tilskipun 27. janúar 1847.
1. gr. Fyrir barnskírn skal greiða presti 5 ál. á lands-
vísu, fyrir fermings barns 15 ah, og fyrir að jarðsyngja 6 áln-
ir. Fyrir kirkjuleiðslu kvenna skal enga sérstaka borgun
greiða.
2. gr. Fyrir aukaverk þau, er snerta sveitarlimi og aðra
öreiga, ber að greiða presti horgun úr sveitarsjóði.
Fjórða frumvarp nefndarinnar er um gjöld tilkirkna og
innheimtu kirkjugjalda. í 1. grein leggur nefndin til að af-
nema skuli tíundarfrelsi það, sem ýmsar jarðir hafa haft og
eins undanþágu þá, sem einstöku menn hafa haft frá að greiða
kirkjutíund af lausafé. Tíundarfrelsi geta menn ekki svipt
þær jarðir, sem seldar hafa verið a^ stjórninní með tíundar-
frelsi, en það er ekkert á móti því, að láta alla ábúendur án
undantekningar lúka ákveðið gjald af býli sínu til kirkju, og
þetta hefir nefndin, ef til vill, meint. 2., 3. og 4. grein tal-
ar um, að leggja toll til kirkju á öll hús önnur en jarðar-
hús. Að vísu er svo, að slík lög eru nú komin á fyrir Reykja-
vík, en fyrir það er ekki ástæða til að koma líkum lögum á
um allt landið. Gjald þetta hefur ekki orðið vinsælt í þess-
um bæ, og má þó vera að meiri ástæða hafi verið að koma
því hér á en annarstaðar. Vér vildum því að þessum húsa-
skattsgreinum væri sleppt úr frumvarpinu. Lögin ættu frem-
ur að hvetja menn til þess að byggja góð hús, og betri en á
sér stað,heldur en fæla menn frá því með sköttum. 5.-8. grein
frumvarpsins þykja oss vera á góðum rökum byggðar; að eins
þykir oss óþarfi, að breyta eindaga á Ijóstolli, og eindagi á-
búðargjaldsins ætti að vera hinn sami og verið hefir á kirkju-
tíundinni. Vér vildum því að frumvarp þetta hefði hljóSað
þannig:
Frumvarp til laga um gjöld til kirkna og innheimtu
kirkjugjalda :
1. gr. Tíund til kirkju af fasteign skal af numin, en
hver bóndi skal greiða á ári hverju til dómkirkju sinnar 3/io
úr alin af hverju jarðarhundraði, sem hann býr á, eða hefir
undir bú sitt; skal samieindagi vera á því gjaldi, sem á kirkju-
tíund.
Undanþágur þær, er einstakir menn hafa hingað til notið
frá því að gjalda kirkjutíund af lausafé, skulu hér eptir vera
af numdar.
2. gr. Hver sá utansóknarmaður, sem stundar sjóróðra
á opnu skipi 6 vikur eða lengur, skal greiða til kirkju þeirrar
sóknar, þar sem hann rær fyrst eptir nýár, sætisfisk, hálfa
alin í fiski eða peningum. Sá, sem hefir greitt gjald þetta
einu sinni á árinu, þarf ekki að greiða það optar á því ári.
3. gr. Eigendur skipa og báta skulu, ef þeir eru innan-
sóknar, en ella formaður, standa hreppsnefndinni skil á gjaldi
því, sem um er rætt í 5. gr., fyrir þá utansóknarmenn, sem
róa á skipum þeirra. Ef fleiri eiga skip saman, og eru eig'
allir innansóknar, þá skulu þeir, sem innansóknar eru, standa
skil á gjaldinu. Ef formaðurinn á að greiða gjaldið, og sé
hann utansóknarmaður, skal hann hafa greitt hreppsnefndinni
gjaldið áður en hann fer burt úr sókninni. Fari hann burt
úr sókninni áður en hann hefir greitt gjaldið, ber honum að
greiða það þrefalt.
4. gr. Hreppsnefnd skal innheimta öll föst kirkjugjöld,
og standa kirkjuráðanda skil á tekjunum fyrir nýár.
5. gr. Legkaup skal greiða fyrir börn yngri en tvævetur
með 5 álnum, en fyrir eldri með 10 álnum.
6. gr. Fyrir sveitarlimi og öreiga skal greiða gjöld til
kirkna úr sveitarsjóði.
Frumvörp minnihluta nefndarinnar eru 3, eins og áður
er sagt; hið 1. hljóðar um stjórn safnaðarmála og skipun
sóknarnefnda, 2. um sóknargjald til prests, og 3. um að söfn-
uðirnir taki að sér umsjón og fjárhald kirkna. Að vér getum
ekki aðhyllst miðfrumvarpið, skilst á því, sem vér höfum áður
sagt uui breytingu á tekjum presta. Aptur virðast oss hug-