Þjóðólfur - 30.12.1879, Blaðsíða 2

6
— Hvað líðlir „dokkunni/1? Eins og Llöðin hafa áö-
nr hent á, er pað ekki síður óvirðing en skaði fyrir
höfuðstaðinn og sérstaklega kaupmenn hans, að engin
fullkomin skipsbryggja, því síður dokka, skuli enn vera
her til. Ein bryggja, pótt risavaxin væri — eins og
.,ísafold“ ræður til að kaupa — nægir ekki hálfum bæn-
um. Nei, látum einstaka verzlunarmenn byggja pess
konar bryggjur — líka peirri t. a. m. sem Sass stór-
kaupmaður hefir svo drengilega prýtt Tangann með á
ísafirði — hér parf og á að byggja dokku, sem skip
bæði geta legið í og fermt sig og affermt í. Yæri ekki
reynanda að setja nefnd manna pessu máli til íhugun-
ar ? gæti hún aptur, pegar hin útlendu herskip eru hér,
leitað sér góðra tillaga og upplýsinga.
—- Vindlispil. pað er merkilegt að sjómenn hér syðra
skuli ekki nota hin einföldu og ódýru vinduspil, sem víða
annarsstaðar tíðkast, til pess að setja með róðrarskip.
Slíkar vindur kosta lítið í samanburði við gagnið, enda
ættu fleiri útvegsbændur, sem uppsátur eiga í sömu
vör, að leggja saman. í togið má nota meira en hálf-
slitna kaðla. p>að er töluverður ábætir og prekraun
fyrir sjómenn, sem koma preyttir að landi, að koma
klökuðum skipum upp frá sjó með fárra handa afli.
Grísli lAgniisson.
Geisli hvarf, en Gísla
Ge/ík fyrir Dáinsbrekku,
Syryja sveinar niuryir,
Só/, oy drúpir skóli.
Sjaldan Hel tók heila-
höll bjartari öllu,
Snilliny pá er snjallan
Snart, né betra hjarta.
{i.KZX.
IVSormónarmr.
Herra ritstjóri! par eð hingað eru komnir með síðustu
póstskipsferð frá Ameriku 2 landar vorir, sern eru Mormóna-
trúar og hafa það erindi að boða hér á landi trú Mormóna,
vil eg leyfa mér að auglýsa það hér í yðar heiðraða blaði
löndum mínum til viðvörunar, ef nokkrir þeirra skyldu láta
tælast til að taka trú Mormóna, að stjórnin í Ameriku í vor
eð leið bað erindreka sína í norðurálfunni auglýsa það í blöð-
um í þeim löndum, þar sem þeir væru, að engir Mormónar
fengi landsvist í Ameríku, sem héðan af kæmu þangað frá
norðurálfunni, heldur yrði þeim vísað á burt þaðan aptur.
Reykjavík 6. desbr. 1879. X.
*
* *
pað mun hafa verið af sömu ástæðu, að bæjarfógetinn
hér í Iivík bannaði nefndum Mormónaprestum að pródika hér
opinberlega. Menn þessir heita Jón Eyvindsson og Jakob B.
Jónsson. peir eru frernur ungir menn, og hvorki óviðfeldnir
né ógreindir í tali. peir hafa rit meðferðis og til sals, á
íslenzku, eptir pórð Diðriksson, sem skýrir frá helztu kenn-
ingum Mormóna og uppruna. En uppruni þeirra er þessi:
22. sept. 1827 vitraðist engill af himnum Jótef Smith (að
hann sagði) og »bað hann gauga til einnar hæðar, sem beitir
Cumorah í bænum Manchester, Wayne héraði». par sagði
engillinn mundu íinnast gullplötur «innihaldandi þann eilífa
náðarboðskap». Smith fann töflurnar, á að hafa sýnt þær
nokkrum mönnum, og þýtt (eptir mikla mæðu) letriðmeð hinum
heilögu verkfærum, er hann kallar Úrim og Túmmim. Eptir
þessum spjöldum er þá Mormóns bók samin, Mormons trú
prédikuð og hans trúarflokkur tilkominn. En hver er Mor-
mon? Mormon hét sá, sem eptir skipan Guðs gróf gullplöt-
urnar árið 420 e. Kr. á þeim stað, sem Jósef Smith fann
þær rúmum 1400 árum síðar. Á töflunum stóð «Jesú Krists
náðarboðskapur, ein3 og vér lesum hann i nýja testament-
inu», og "sömuleiðis historían af Jareds fólki, sem kom frá
turninum Babel, þegar Drottinn aðskildí tungumálin, hér um
bil 1867 árum eptir veraldarinnar sköpun, og fluttist
til vesturálf'u heimsins, Ameriku». pessi þjóð — fyrst 8
skipshafnir — bjó í Ameriku 1500 ár, þá var hún eyðilögð
sakir óguðleika síns. «Og sjá, einn spámaður að nafui Ether
skrifaði þeirra historíu». 600 f. Kr. kom frá Jerúsalem fólk,
sem aptur bygði Ameriku. pað fann Ethers historíu. Af því
fólki komu tvær stórþjóðir Nefítar og Lamanítar. Lamanítar
voru svartir og illir, en hinir bjartir og góðir og þeim birtist
Kristur eptir upprisuna. pó féllu þeir frá á 3. og 4. öld og
urðu eyðilagðir af Lam^nítum. Mormón lifði lengst þeirra,
enda var það hann, sem, eins og áður er sagt, gróf töflurnar.
Á þessum töflum (plötum) bygði nú Jósef Smith trú sína, enda
fann hann brátt fleiri og fleiri biflíustaði (einkum i Esaíasi, Daníel
og Opb. bók), er sýndu og sönnuðu annað, sem «hinir síðustu
daga heilögu» þurftu með sér til sálubjálpar: hið fyrirheitna
land þessa nýja guðsfólks var Amerika og hin nýja Zíon,
borgin við Saltsjóinn, o. fl. Helztu kenningar þeirra eru:
Mormónar eru það guðsfólk, sem einir hafa hið hreina evan-
gelíum, þeir hafa og guðstjórn með æðsta presti, postulum og
öldungum. peir vígja og lækna með handauppáleggingu,
skírast fullorðnir, og skírast (svo opt sem vill) fyrir hina
dauðu (til þess «Krists prédikun fyrir öndunum» geti hrifið,
þar eð enginn, hvorki þessa heims né ánnars, verði án skírn-
ar hólpinn, en barnaskírnin sé ónýt). Enginn refonuator síð-
an eptir postulanna daga segir J. Smith að hafi kennt Guðs
erindi, því að «vitnisburðina hafi vantað». pannig hafi Lút-
her hvorki haft í sinni kirkju fullorðinna skírn, handauppá-
leggingu, postula og öldunga, opinberun eða kraptaverk — þetta
allt hafi Jósef Smith og hans trúuðu. peir banna stranglega
alla lesti — sérstaklega óskírlífi, en fleirkvæni leyfa þeir og
hafa haft til þessa. Hinn nýfráfallni æztiprestur þeirra
Brigham Young átti 19 konur. Nú er fleirkvæni þeirra
bannað með ströngum lögum, enda framtíð þessa trúarflokks
talin mjög hæpin — síðan járnbrautarumferðin jókst í hinu
afskekta Utah. John Taylor heitir nú þeirra æztiprestur.
Með þessu vildum vér gefa litla hugmynd um þennan kyn-
lega trúarflokk; hans saga er vart 50ára gomul, en felur í sér
einhvern hinn einkennilegasta viðburð þessarar aldar. Hvort
er undrunarverðast í sögu Mormónanna: afl hjátrúar, van-
trúar eða trúar? Af þeim 100 eða 150 kristnu trúarflokkum
standa Mormónar, hvað «plötuna» eða «plöturnar» snertir,
einna lægst allra, og í þeim plötum hefir gamlatestamentistrú
hinna fornu Púrítana gengið fram af sér og grafið út vinstra
megin. Að Jósef Smith (að minsta kosti hin seinni ár sín),
og síðan allur fjöldi hans trúarbræðra, hafi sjálfir trúað því,
sem þeir kenndu, er óefanda, og hvað snertir þá menn, sem
héðan hafa villst og hingað aptur með hégiljur þessar, þá
væri synd að hrekja þá eða hallmæla þeim. peir vita ekki
hvað þeir gjöra. Nýir trúarflokkar eru ætíð voðalegir óupp-
lýstum almúga, sem byggir trú sína á bókstaf og kreddum,
en eru hvorki orðnir fastir í vantrúarlopti aldarinnar né
komnir til þeirrar sannfæringar, sem byggist á hjátrúarlausri
menntun og lífsskoðun hinna beztu trúmanna. Og því
hættulegri er hver ný kenning, sem meiri bókstafstrú og hjá-
trú er í henni, því meiri óstjórn, æsing og frekja, sem henni
fylgir. Hinir hreinustu og andlegustu flokkar hafa optast
fæsta lærisveina, en hinir óhreinustu flesta. petta er satt,
þótt sorglegur sannleiki sé. Mannkynið er enn í sinni vöggu
— það er aö segja, allur þorri þess, og því er það, að þeir
hafa svo mikið til síns máls, sem við ekkert eru eins hræddir
sem almennt frelsi, ekki sízt í trúarefnum. Aptur er vor
skoðun sú, að eina ráðið til þess að flýta fyrir endurlausn
þjóðanna frá oki og bölvun trúarofsa og heimsku annars veg-
ar og frá guðleysi hins vegar, sé fullkomið trúarbragðafrelsi
— samfara tilsvarandi frelsi og framfarakappi í öðrum efnum.
— (Aðsent). þjóðólfur minn! hart þykir okkur bændunum pað, að
millibilsritstjóri ísafoldar, pessi ónefndi maður, skuli drótta pvi að pér
eða okkur bændunum, að við séum keyptir fyrir hálfgrjón til pess að
láta kaupmennina njóta sannmælis; en ef maður vildi ná drótta pví að
millibilsstjóranum, að honum hefði verið neitað um hálfgrjón upp ákrít
í kaupstöðunum, og að hann vœri nú kaupmönnunum stórreiður fyrir
petta, og skeytti pvi á þeim skapi sínu. pað er hœgt að gjöra pess konar
getsakir, en hvernig ætti okkur að koma slikt til hugar við millibils-
stjórann, sem, eins og kunnugt er, hefir sérlega tiltrú og opinn kredít
í öllum kaupstöðum, ef hann vildi láta svo lítið að nota hanu, og sem
enn frernur hefir eins almennan orðróm fyrir ærlegheit eins og fyrir
geðgæzku og góðgirni og aðra mannkosti, sem hafa aflað honum svo
stórra vinsælda utanlands og innan. Annar bóndi.