Þjóðólfur - 25.02.1882, Page 2

14
álít eg ekki sé til annars en að gjöra
vont verra ; því við það lækkaði verð
það, sem seljendur fengi fyrir þau:
kaupmenn borguðu þeim mun miður
fyrir þau ; enn þeir einir, sem skaðinn
getur ekki gjört hyggna, héldu sig að
markaðinum, og þeir, sem koma svo
ár sinni fyrir borð, að þeir hafa sjálfir
minst þyngsli af hrossum sínum — sem
nú selja opt mest og bezt — mundu,
svo lengi sem þeir geta látið aðra bera
þá byrði sína, aðhyllast markaðinn ept-
ir sem áður; kæmi svo útflutningsgjald-
ið óbeinlínis á þá, sem verða fyrir á-
troðningi af hrossum þessara síðartöldu.
Ekki get eg heldur aðhyllzt þá til-
lögu hr. „Rangvellings11 að gjörð sé
„samtök í þá stefnu að selja um nokk-
ur ár engin hross til útlanda fyrir
minna verð en ioo kr.“, því eptir
reikningi sem hann birtir (frá einum
hrossa-kaupmanni) seljast hrossin útflutt
(til Leith) fyrir innan xoo kr., eða
minna en þau ættu þá að seljast hér.
Hrossin yrðu þvi að miklum mun að
hækka í verði ytra til þess að kaup-
menn gætu haft hag af að verzla með
þau, enn eg efast um að samtök hér
gætu kom því til leiðar. Og þegar
aðgætt er, hvað samtök og félagsskap-
ur yfir höfuð á örðugt uppdráttar hjá
oss, má ganga að því vísu, að samtök
ættu sér ekki iangan aldur, því kaup-
menn hefðu, samkvæmt áður sögðu,
talsverða hvöt til, að draga úr verð-
hæðinni ef þeir annars keyptu nokkuð.
þ>að er líka aðgætandi, að þó bátt verð
fáist fyrir hrossin er það ekki beinlín-
is hrossasalan sem vér höfum óhagn-
að af, heldur það að eiga hross til að
selja ; því úr því maður á hross til að
selja er betra að selja það með því
verði, sem nú býðst, heldur enn hafa það
óselt. En þó eg telji það skaða, að
eiga hross til að selja, er svo hátt verð
áþeim hugsanlegt—og hefir fengizt —
að sá skaði hverfi af sjálfu sér, þó
því að eins, að menn leggi ekki of
mikla stund á að fjölga hrossunum. —
Ef að þessi samtök væri stofnuð — og
haldin — yrðu þau að líkindum meðal
til þess, að engin hross yrðu um nokk-
ur ár (svo mörg sem samningurinn
tæki til) seld til útlanda, en þá yrði
þeim árum varið til undirbúnings und-
ir hin, sem eptir þau koma, og undir-
búningurinn yrði sá, að safna hrossum
til að selja þegar bönd samtakanna
leystust,.og þá allt sækja í sama horfið.
Aí því eg óttast fyrir, að hrossa-
fjöldinn, sem við hefir gengizt, og jafn-
vel fer vaxandi, muni áður langt líður
leiða til vandræða, enda þótt verðjþað
fengist fyrir hrossin, sem kalla mætti
sæmilegt, álít eg ekki síður nauðsyn-
legt að fækka þeim, eða hamla ofmik-
illi fjölgun þeirra, heldur enn hækka
þau í verði, enda yrðu þau beturborg-
uð væri þau færri; en vænlegasta ráð-
ið til þess álít eg það : að almennt sé
við höfð ítala í búfjárhaga; hrossin
fylltu mest töluna, og þó menn væru
látnir sjálfráðir um með hverju þeir
fylltu sína ítölu, gæti þeim þá ekki
dulizt hvað mjög hrossin standa í vegi
fyrir fjölgun og þrifum annars bú-
penings.
ítölu, hvort heldur hún væri gjörð
fyrir hreppa í heild eða fyrir einstak-
ar jarðir með hjáleigum, tel eg líklega
til að koma fleiru góðu til leiðar, held-
ur enn því, sem eg hefi nú minnst á ;
hún mundi t. a. m. koma í veg fyrir
ójafnað þann, sem fénaðarlitlir bændur
verða einatt fyrir, bæði af þeim, sem
mikinn fénað eiga en lítið landrými,
og einsafþeim, sem mikinn fénað taka
taka af öðrum til göngu, sem nú gjöra
einatt þeir, sem sízt skyldu, nefnil.
þeir, sem ekki hafa Hóg land fyrir
sinn eiginn. Sömuleiðis kæmi hún að
nokkru leyti í veg fyrir það, að jarðir
væri tættar í sundur í mörg býli, sem
ennþá fer í vöxt, sumpart af því, að
efnalitlir menn kinoka sér við að taka
stóra jörð af þeirri ástæðu að þeir sjá
sér lítt mögulegt að færa sér hana í
nyt, að því leyti þeir hafa ekki næg-
an fénað til þess, sumpart af því, að
efnaðir menn hirða ekki um, eða jafn-
vel forðast, að taka jörð, efnahag sín-
um samboðna að stærð, af því þeir
vilja heldur nota land nágranna sinna,
og gætir þess einkanlega þar sem slægj-
ur eru nægar, að eg ekki tali um þar
sem þeim er óskipt. Margt fleira mætti
telja ítölu til gildis.
Rangæingur.
í Jjóðólfi, 7. þ. m., hefir oddviti
sýslunefndarinnar í Árnessýslu svarað
hinu sama bréfi frá hreppsnefndinni á
Skeiðum, sem sýslunefndin, með hann
í oddi, dæmdi á síðasta fundi sinum
ekki svara vert, og er eg honum þakk-
látur fyrir þessa mótsögn, enætlaþóað
gjöra stuttar athugasemdir við svar hans.
Unglingaskólahugmyndinni bregð-
ur hvergi fyrir í sýslunefndargjörðun-
um árið 1880 eða 1881 heldur er þar
allstaðar talað um gagnfræðaskóla, og
þegar nú oddviti þar að auki játar sjálf-
ur í hjartans einfeldni, að hinu sama
orði hafi verið haldið á reglugjörðinni,
leiðir beint af þessu, annaðhvort að
sýslunefndin hugsar annað en hún rit-
ar eða að oddviti gjörir henni upp hugs-
anir. En hvað sem nú sýslunefndin
hugsar eða ekki hugsar vona eg að
oddviti játi, að eintómar hugsanir geti
ekki leiðrétt ritaðar mótsagnir.
Sama er að segja um gjaldið til
Eiríks. í nefndargjörðunum 1880 er
engin ástæða talin fyrir greiðslunni á
200 kr., önnur en „ítrekaðar bænir
Eiríks“. — „Undir brekku og upp á
brekku brún“, hefir þá líklega verið
neðst á botni í huga nefndarinnar, en
svo þylckur hroði verið ofan á, að þetta
á botninum betra komst fyrst upp að
ári íiðnu“. ' (Niðurl. í n. bl.).
hennar, sem var og hafði verið svo á-
gæt og eptirbreytnisverð.
Viðræða þessi hafði mikil áhrif á
konuefnið, því hún bar mikið traust til
frúar Olsen. Hún var svo hygginn og
ráðsett, Hún hafði og látið sér mjög
ant um Maríu, síðan hún trúlofaðist full-
trúa sýslumannsins. Frú Olsen var dug-
leg kona. Börn hennar voru orðin full-
orðin og höfðu gipzt hvert í sína átt-
ina. Hún vildi fyrir hvern mun hafa
hönd í bagga með hjónaefnunum, og
taka þátt i öllu, er snerti þau. f>ar
gat hún þó beitt dug sínum.
Aptur var móðir Maríu hæg kona.
Maður hennar hafði verið launalítill em-
bættismaður. Hann hafði dáið snemma,
svo eptirlaunin voru mjög lítil. Hún
var af góðum ættum, og hafði ekld
lært annað í æsku en að leika á hljóð-
færi. Hún var samt hætt að leggja
stund á þessa list fyrir lifandi löngu
og var orðin fjarskalega guðhrædd.
„Heyrið þér fulltrúi góður! dettur
yður ekki í hug að kvongast?" spurði
sýslumaðurinn. Hann var meinleysis-
legur í máli, eins og hann átti að sér.
„Jú!“—svaraði Sören hægt og seint,
„J>egar eg hefi efni á því“.
„Efni“, át sýslumaðurinn eptir hon-
um, þér eruð svei mér ekki illa stadd-
ur. Eg veit að þér hafið dregið sam-
an nokkurt íé“,—
Sören tók fram í: „í>að er svo
sem ekkert11.
„ Jæja—þér um það; en það sýnir,
að þér bafið búskaparvit, og það er
fjarska mikils virði. J>ér stóðuð yður
vel við embættispróf, eigið frændur og
kunningja í höfuðborginni, svo það er
ekki víst að stæði á löngu, áður en
þér getið farið að sækja um eitthvert
smá-embætti, og þegar maður er orð-
inn embættismaður, þá gengur allt eins
og í sögu, eins og yður er kunnugt.
Sören beit í pennastöngina og
vissi ekki hvað hann átti til bragðs að
taka.
Húsbóndinn tók aptur til máls:
„Setjum nú svo, að þér hafið dregið
saman svo mikið fé, að þér getið sett
yður á laggirnar, hjer um bil skuldlaus;
þá eru fulltrúalaunin eptir, og það, er
þér getið unnið yður inn með auka-
vinnu. Mér þætti undarlega við bregða,
ef annar eins dugnaðarmaður og þér
eruð, gæti ekki haft kappnóg að starfa,
í annari eins framfaraborg og vér bú-
um í“.
Sören hugsaði um orð sýslumanns-
ins allan fyrri partinn. Hann sannfærð-
ist ávallt betur og bétur um það, að
hann hefði gjört allt of mikið úr mein-
bugum þeim, er væru á hjónabandinu
í efnalegu tilliti, og það væri í raun
réttri satt, að hann hefði allmikinn
tíma afgangs.
(Framh. síðar).
L.