Þjóðólfur - 07.04.1884, Qupperneq 2

50
vérsi, en 11. versið í 10. sálminum hefir
hann ekki þózt þurfa að hafa í huga við
þetta tækifæri.
Landakoti í marzmán. 1884.
Guðm. Guðmundsson.
[Aðsent] Iðjuleysi og slæpingsskapr.
það má oft heyra mikið gumað um fram-
farir Eeykjavíkr að stækkun og fólksfjölgun
síðustu 10—-15 árin; og auðvitað er það, að
rnikið hefir á því tímabili fjölgað húsum og
mönnum hér í bæ, og hafa sumir af þess-
um mönnum haft nokkra velmegun eða þó
í öllu falli verið vel vinnandi og atorku-
samir; en miklu fieiri hafa hinir verið, er
streymt hafa inn í bæinn sem örsnauðir aum-
ingjar ár eftir ár, og sem út lítr fyrir að als
ekkert vilji eða nenni að gjöra, utan að
temja sér þann viðbjóðslega ósið að hanga
í biiðunum aðgjörðalausir.
það er meðanmkunarsjón að ganga hér
niðr á plássið, ekki sízt í Strandgötunni, og
líta inn í sölubúðirnar og sjá þarstanda tug-
um saman fullorðna menn iðjulausa, oft svo
troðfult í sumum búðum af þessum fáráð-
lings-slæpingum, að sá, sem inn kemr og
hefir erindi, á oft fult í fangi með að brjót-
ast gegnum þenna víggarð. þó kaupmaðr-
inn biðji þennan búðar-lífvörð að þoka til
fyrir þeim, sem erindi eiga, þá má einatt
heyra jpsvífnis svör. »Má ég spyrja: er
þetta ekki sölubúð ? Eg held ég hafi leyfi
til að standa hérna eins og aðrir!« þetta
og því um likt er einatt viðkvæðið; þetta
má kaupmaðr og skiftavinir hans heyra á
allan daginn auk als konar drykkjuláta, sem
allan dag suða fyrir éyrum manna í búðun-
um. f>að er eiús og þéssir slæpingar haldi,
að kaupmenn hafi ekki fylsta rétt til að
halda reglu í húsum sínum—að sölubúðir sé
ekki eingöngu reistar til að geyma í vörur
og kaupa og selja. f>að, sem meira er, það
er eins og kaupmenn gleymi þessu stundum
sjálfir eða kinoki sér við að beita rétti sín-
um til að reka slæpingana á dyr.
Hvernig ætli færi um þessa hjörð, ef kaup-
menn einn góðan veðrdag tækju rögg á sig
og rækju allt slæpinga-stóðið á dyr ?—Bæj-
arstjórnin mætti líklega til að slá upp byrgi
handa þessum iðjuleysingjum til að hjúfra
sig í, einsí og fjárbændr í sveit gjöra fyrir
fénað sinn.
Ókunnugir kynnu máske að hugsa, að
þetta sé harðr dómr, því að þessir menn
standi þarna í búðinni einungis til að vera
til taks að ná í vinnu, sem bjóðast kynni.
f>etta hugsaði ég, er eg sá þetta fyrst fyrir
nokkrum árum. En reynslan hefir sýnt
mér, að þetta var ekki svo. Ég hefi marg-
oft farið ofan í búðir og boðið mönnum vinnu,
og oft engan fengið, þótt allar búðir væru
fullar af iðju%jisum mönnum. Og því hefi
ég tekið eftir, að þegar ég stundum á end-
anum hefi fengið menn, þá hafa það venju-
lega verið menn, sem ekki hanga að jafnaði
í búðum, sem gefa sig að vinnu, þegar hún
býðst.
Sumir kynnu að ímynda sér, að þessir menn,
sem hanga svo iðjulausir Ifrá morgni til
kvölds, séu menn svo efnaðir, að þeir þurfi
ekki að vinna ; en því er nú miðr, að það
ei heldr ekki, eins og líka nærri má geta,
því að það eru ekki slíkir menn, sem í efni
komast. Margir hverjir af þessum biiðar-
draugum eru bláfátækir menn, sem má ske
hafa að morgni dags farið frá bjargarlausri
konu og börnum, til að reyna að sarga út
til láns svo sem ^ skeffu af einhverju mat-
artagi, en hafa gleymt heila erindinu af inni
unaðsamlegu værð, sem á þá hefir komið
við að nugga sér upp við búðarborðið, þang-
að til lokað er að kvöldi, og ráfa svo heim
með þungan hattinn, en léttan malinn. Að
slíkt eigi sér helzt of oft stað, er því miðr
víst.
I einu orði: örbirgð og bágindi hér í
Reykjavík eru að talsverðu leyti að kenna
búðarslæpingsskap með Jannari þar af leið-
andióreglu; og mikið gæti sá aragrúi iðju-
leysingja unnið sér og öðrum til gagns alla
þá tíma, er þeir hanga sér til tjóns og
skammar og öðrum til andstyggðar við búð-
arborðið.
íhugum sanngjarnlega, hve mörgum dags-
verkum spilt er með búðarstöðum, og tök-
um ekki hátt til. Vér skulum gjöra, aö í 16
búðum hér hými til jafnaðar 20 menn í
hverri í 4 mánuði, og telji maðr svo 25
virka daga í hverjum mánuði og gjöri
hverjum af þessum að þeir hefðu getað
unnið sér inn 2 kr. á dag, þá verðr þetta
64,000 kr. En gjörum miklu meira:
sláum helmingnum af þessari upphæð, og
verðr samt eftir 32,000 kr., sem enginn mun
kallað geta of í lagt. j>etta er dáfallegr
skildingr, og þó að mér ói við, þá mundi
með allri sanngirni mega fimmfalda þetta
til að sýna, hve miklu á glæ hefir kastað
verið á þennan hátt síðustu fimm árin, og
yrði það þá 160 þúsundir króna.
Fyrir 32,000 kr. árlega mætti sjálfsagt
fæða 64 fátækar fjölskyldur; að minnsta
kosti mun mörg fátæk fjölskylda hér í kot-
unum ekki hafa meira af að lifa en 500 kr.
um árið. það mætti seðja margan svang-
an maga, skýla mörgum hálfnöktum aum-
ingjaog þerra margt armæðutár. fyrir 32,000
kr. um árið. j>að ættu þeir að hugleiða
allir, sem hér eiga hlut að máli. Stór
framför væri það fyrir bæinn, ef þessarar
upphæðar sæi einhvern stað í öðru en að
slíta búðargólfum kaupmanna. Og víst er
um það, að yrði þessum búðarstöðum af
komið, mundi margr fá tíma, þófit ekki
væri til annars en að laga stígspotta heim
@.ð kofanum sínum, en heimta það ekki
gjört á bæjarins kostnáð, sem þeir nú gjöra,
þótt þeir viti að þeir greiði lítt eðr ekki til
bæjarþarfa, og sumir hverjir énda falli hon-
um beinlínis til byrði.
I sambandi við þetta er vert að leiða
athygli lögreglustjórnarinnar í bænum að
þessum nýju snapsa-pröngurum, sem eru að
þjóta nú upp í bænum eins og gorkúlur á
haugi, og sem varla virðast stunda aðra at-
vinnu en ólöglega sölu á svikinni 4—5 gráða
brennivíns-vatnsblöndu.
2.
Reykjavfk, 4, april 1884.
— 2. Þ. m. kom hingað gufuskip frá
Mandal, nBergljoU að nafni; það kom af
Seyðisfirði (eystra) hiugað, en hafði farið frá
Noregi 24. f. m. A skipinu var hr. Otto
Wathne, framkvæmdarstjóri ins sunnl.
síldveiðifélags ; einnig bróðir hans hr. Hcr-
man Wathne ; á hann timbrfarm á skipinu,
er hér verðr lagðr upp og seldr.
— Hb. Herm. Wathne hefir í hug að
reisa hér hús og hefja hér fasta verlzun
með timbr, þar sem fáanlegar verði árið um
kring helztu viðartegundir þurrar og vel um
hirtar. Virðist það hyggilega ráðið, þar
sem mikil þörf er á slíku hér.
— Aflabrögð hafa verið ágæt á þessu ári
í Suðr-Múlasýslu, einkum suðr-fjörðunum,
bæði síldarafli og þorskafli. í Fáskrúðsfirði
er einkum látið vel af þorskaflanum, var
þar gjörþrotið alt, sem til hafði verið, af
salti. —- A Reyðarfirði og Eskifirði fengnar
yfir 4000 tn. af síld síðan á nýári, mesta
ajbragðsvara að því er Norðmenn segja.
Aflann (síldar-) fengu bæði innlendir og
Norðmenn.
— 4 gufuskip norsk voru als búin að
koma til Austfjarða nú í vor.
— Fiskikaupaskipinu enska hefir til
þessa gengið illa. Fyrst voru sjómenn
vorir svo blindir, að vilja ekki selja þeim
fiskinn fyrir 5 au. pd., sem þó er langt
fram yfir það verð, sem nokkur von er til
að fiskr komist í á þessu sumri, og má
segja að landar vorir hafa með skammsýn-
um þrákálfaskap gjört alt sitt til, að drepa
í fæðingunni þessa tilraun, sem sjálfum
leim yrði þó til ins ómetanlegasta hags, ef
hepnaðist. Síðan hafa gæftaleysi og fiski-
leysi hamlað; þó fengu Englar keypt nokk-
uð í gær.
— Frá útlöndum höfum vér séð norsk
blöð bil 22. f. m. og er fátt nýjunga i þeim.