Þjóðólfur - 22.11.1884, Blaðsíða 2

178
þá getr hún unnið margt þarft með styrk
þess fjár, svo að einnig komandi kynslóðir
hafi gagn af.
Með öðrum orðum : ef ein þjóð getr á fult
svo hagkvæman hátt rekið öll innanlands-
viðskifti sín með 70,000 kr. í gulli eins
og með 200,000 kr., þá er það auðsæ
eyðslusemi að binda meira gull í landinu,
en þörf er á, og beinn sparnaðr hins vegar
að verja þeim 130,000 kr., sem án má vera
innanlands, til þarfra kaupa. þennan hag
getr hver sú kyn8lóð trygt sér, sem tekr
upp seðla í peninga stað.
XXXII. — Nú þó þetta sé ofur einfalt og
ljóst, þá get ég þó hugsað mér að einhver
kynni að segja: Ef 130,000 kr. í gulli flytj-
ast burt af landi og ekki verða nema 70,000
kr. eftir í því, í stað þess að áðr voru 200-
000 kr., þá get ég að vísu skilið, að seðlar
göti gjört sama gagn í viðskiftum, en þar
sem þeir eru ekki verðmætir í sjálfu sér
eins og gullið, þá finst mér að landið sé þó
sannarlega orðið 130,000 kr. fátækara, en
það áðr var, við það að farga þessari upp-
hæð í gulli. En þessi hugsun er að óins
sprottin af skakkri hugmynd um, hvað auðr
er. Gull er að vísu góðr hlutr, en þó því
að eins að nokkru nýtt, að það er verðmið-
ill, sem ég get keypt mér nytsemdir fyrir
eða þægindi.
Ég skal skýra þetta með dæmi. Ég er
bóndi skepnulítill og amboðafár, einvirki, en
á allgóðu jarðnæði. Engu að síðr er ég í
vissum skilningi ekki svo blásnauðr, því að
ég á að vísu ekki nema eina hrífu í eigu
minni, en hún líka forláta-gripr, sú hrífa,
því að hausinn er úr silfri og tindarnir
flassa-stórir úr góðu gulli. Ef ég sé að
brenni er eigi að eins jafn-gott, heldr betra
í hrífu-haus, heldr en silfr, og brúnspóns-
tré miklu betra í hrífu-tinda, heldr en gull,
þá sel ég silfrhausinn með gulltindunum,
kaupi mér aftr nokkra brennihausa og fjölda
af brúnspónstindum; en afganginum af
verði haussins dýra fleyi ég ekki í sjóinn ;
nei, honum ver ég til að kaupa mér fleiri
amboð, nokkragripi, og svo til að kaupa
mór meiri vinnukraft, t. d. halda vinnu-
mann og vinnukonu árið um kring og kaupa-
hjú á sumrin. þetta fólk heyjar fyrir grip-
unum, bætir jörðina o. s. frv.
Er ég nú fátækari fyrir þetta, þótt ég hafi
fargað silfr-hausnum með gu 11-tindunum ?
Sú þjóð, sem tekr upp seðla ípeninga stað
í innanlands-viðskiftum sínum og sparar sér
þannig óþarfa gullmergð í landinu, hún selr
silfr-hausinn sinn með gull-tindunum og kaup-
ir aftr brennihaus með brúnspónstindum —
og hún tapar vissulega ekki á því, svo framar-
lega sem hún fieygir ekki afganginum í sjóinn.
XXXIII. — það liggr í augum uppi, að
landstjórnin getr ráðið því, hvort hún vill
gefa einhverjum banka, sem er eign einstakra
manna, leyfi til að gefa út seðla eða ekki, og
eins því, hverjum skilyrðum hún vill binda
þetta leyfi og hver hlynnindi hún vill veita
slíku fyrirtæki — eða þá að hún kýs heldr
að stofna banka sjálf, er sé landseign. Ef
hún kýs ið síðara, þá er sjálfsagt að hún
taki seðlana gilda í öll gjöld og tolla og gjöri
þá að löglegum skileyri manna á meðal.
En þetta getr hún að vísu alt einsgjört, þótt
bankinn væri einstakra manna eign eðr ein-
staks félags.
En um þetta skal síðar talað nánara,
Ég hefi nú reynt á svo ljósan og auðskil-
inn hátt, sem mér var auðið, að skýra fyr-
ir almennimgi eðli bankaseðla og þýðing
seðilbanka, svo að lesendr gætu haft nokk-
urn veginn hugmynd um, hvað bankaseðlar
eru og hversu seðilbönkum er varið. í
þerri von að þetta hafi tekizt að nokkru
leyti, vil ég nú snúa mér að því að fara
fám orðum um víxilkaup (discontering)
banka. Síðan skal ég í sérstakri grein tala um
bankastofnun hér á landi.
[Framhald.]
Um Safarmýri.
--»«-
þ>að er þegar mikið búið að ræða og
nokkuð búið að rita um jarðabót þá, sem
nú um undanfarin sumur hefir verið
gjörð á Safarmýri. þetta mikla og
þarfa verk hefir sætt sömu forlögum,
sem mörg önnur góð og gagnleg fyr-
irtæki, að það hafa vakizt upp menn,
sem hafa lagt fram krafta sína til þess
að spilla fyrir því á sem flestar lundir.
Menn hafa spáð því ástæðulausum hrak-
spám, og kastað á það heimskulegum:
sleggjudómum, ámælt í pukri stjórn
landsins, sem veitt hefir fé til þess, já
reynt til að koma mönnum, sem átt
hafa að vinna skylduverk að því, til
þess að prettast um að leysa af hendi
skylduverk sín. Heima í héraði hafa
menn þannig orðið til þess með miðr
vönðuðum meðölum að reyna að spilla
fyrir, og ef unnt væri að eyða verki
þessu, og út í frá hafa aðrir aftr orðið
til þess, að reyna að gjöra það hlægi-
legt í augum almennings. En — sem
betr fer — ið gagnlega cg þarflega
hefir hér unnið fagran sigr. Garðr sá,
sem um er að ræða, er þegar kominn
vel á veg, og hefir þegar sýnt, að hann
bæði muni þola vatnsmegn það, sem á
hann legst, og enn fremr gjöra alt það
gagn, sem til hefir verið ætlazt afhon-
um. Laun inna óhreinlyndu andvígis-
manna og heimsku háðfugla eru því
ekki orðin önnur en makleg óvirðing.
Sumarið, sem leið, var sannarlega vel
fallið til þess, að sýna mönnum áþreif-
anlega, hve ómetanlegt það gagn er,
sem garðrinn gjörir. Hefði Safarmýri
í sumar verið í inu gamla horfinu, þá
hefði vatnið flóað yfir megnið af henni,
fært alt i kaf, sópað burtu öllu lausu
heyi, verkfærum manna og öllu laus-
legu og flutt það alt fram á þjórsá,
sem þá mundi hafa greitt för þess til
til sjávar. Vér búendr í þ>ykkvabæ, og
margir fleiri, hefðum þá náð litlu einu
af útheyi og hefðum hlotið að fella
mestan hluta fénaðar okkar, og hvað
svo hefði á eftir farið, sjá víst flestir.
En í stað þessa flaut als ekkert vatn
inn í mýrina, strax fyrir innan garð-
inn lágu flekkirnir ómakslausir og ekki
ein tugga mistist úr henni fyrir vatns-
flóðs sakir. Landsstjórnin á þvi miklar
þakkir skildar fyrir það, hve vel hún
hefir stutt þett i þarfa |verk, og sömu-
leiðis allir þeir, sem lagt hafa sitt til
að því yrði framgengt, því það verk
er hér þegar unnið, sem um eftirkom-
andi tíma mun bera margfaldan ávöxt,
viðhalda lífi margra skepna, sem ann-
ars mundi ekkert fóðr fyrir, og auka
þannig björg og efni fjölda margra bú-
enda hér í sýslu, sem sækja yfirborð af
heyforða sinum í Safarmýri. Vér höf-
um ekki getað leitt það hjá oss, að
bera sannleikanum vitni í þessu efni,
þar sem svo margir hafa orðið til þess
að drepa honum niðr bæði ljóst og leynt,
og þvi höfum vér ritað þessar línur til
maklegrar viðrkenningar þeim, sem
fyrir því hafa barizt og að því hafa
stutt, að þessi stórkostlega bygging,
sem, með nauðsynlegu viðhaldi, hlýtr
að verða til varanlegra ómetanlegra
hagsmuna, er nú svona langt komin.
Ritað í oktobermánuði 1884.
pykkbæingar.
f Magnús Þórarinsson
snikkari.
(Dó 1 Englandi 1884).
Ctz-j)
^jjjSegst þú í ljóði
ljúft á mínar varir,
ó, mitt heilaga móður-mál,
sungið svo geti’ eg
sáran um trega,
—um harm, sem nístir hjarta’ og sál.