Þjóðólfur - 25.11.1885, Síða 3

179
valdsmanna. Þeir létu sér þetta að
kenningu verða og unnu við næstu
kosningar góðan sigr. Ófrelsismenn
í öðrum löndum stukku upp til handa
og fóta og æptu gleðiópi yfir þvi, að
nú væri úti með lýðveldið, nú sýndi
það sig, að það gæti ekki borið sig.
En ekki varð þeim kápan úr því
klæðinu. Bæði á Frakklandi, og í
Noregi, þar sem iýðholl og lögtrú
stjórn (Sverdrups) drottnar, þar gengr
alt vel, en heldr mætti segja um hin
ríkin, þar sem konungsvaldið ræðr og
ráðaneytið er ófrjálslynt — að þar gangi
alt á téfótum. Svo er það t. a. m.
hér í Danmörku. Oft hefir illa geng-
ið, en aldrei ver en nú. Sumarið
gekk í fundarhöld og ræður og æsing-
ar á báðar hliðar fram að þingsetn-
ingu þ. 5. okt., þá tók nú þingið og
ekki betra við. Ráðaneytið lagði
fjárlög fyrir næsta ár fyrir þjóðdeild-
ina, en bráðabirgðarlögin frá 1. apríl
— þau ólöglegu að vinstrimanna tali
— kvaðst Estrup ekki mundu leggja
fyrir deildina, fyrr en fyrstu umræðu
um næstu fjárlög væri lokið. Yinstri-
menn létu sér ekki þetta skiljast og
sögðu, að ólögmætt væri. Lögin væri
Estrup skyldr að leggja þegar fyrir
deildina og það alveg skilyrðislaust.
Byssulögin (bráðabirgða) lagði Estrup
als ekki fyrir deildina. Deildinni
þótti sór i meira lagi misboðið í þessu
og tók til sinna ráða. Bar Alberti,
sjötugi frelsismaðrinn, fram bæði bráða-
birgðalögin og voru þau feld af deild-
inni. En stjórnin segir sig ekki um
slíkt varða, það sé hún ein, sem geti
lagt lög fyrir þingið, og verði báiJ-
ar deildir aif fella (!) þau, til þess að
eigi só gild. Þykir það spáný kenn-
ing, eins og svo margt fleira, sem
hægrimenn hafa borið fram á inum
síðustu tímum. Svo þegar næstu
fjárlög komu fyrir, var eins farið með
þau, þeim . var slátrað. Yinstrimenn
kveðast ekki geta trúað öðru eins ráða-
neyti, sem fótum traðkar helztu rótt-
indi þjóðarinnar, fyrirnokkrum skild-
ing. Þegar slíkt kemr fram við þing-
bundna stjórn, er það talið sjálfsagt,
og þótt minna sé, að hún fari þegar
frá, en slíku fer fjarri hór. Nú sitja
þeir sem allra fastast. Um sama leyti
sem þetta var, bar það til nýlundu,
sem aldrei fyr hefir viðborið slikt hér í
landi, að — skotið var á Estrup sjálf-
an við portið á ibúðarhúsi hans. Grerði
það ungr prentari, Rasmussen að
nafni; hann hafði marghleypu og
skaut 2 skotum, ið fyrra hitti hnapp
á frakka Estups og varð honum það
til lifs, hitt hitti als ekki. Maðrinn
var þegar tekinn höndum og fang-
elsaðr, kvaðst hann hafa gjört það
frelsisins vegna. Vinstrim. blöðin hafa
ekki síðr en hægriblöðin alveg for-
dæmt slik tilræði. En hægriblöðin
kváðu alt vera vinstrim. að kenna og
æsingum þeirra, og létu öllum illum
látum, kváðu vera þörf á lögum til
þess að hefta fundahöld, ræðuhöld,
ritsvæsni og æsingar. Enda lét stjórn-
in ekki beðið boðanna. Ríkisþinginu
var þegar frestað til 18. des. og síð-
an hafa hver bráðabirgðalögin rekið
önnur, alt eftir 25. grein grundvall-
arlaganna, sem segir, að „þegar mjög
liggi á, og rikisþingið hafi eigi setu,
þá geti konungr gefið bráðabirgðalög,
sem þá eigi þegar að leggja fyrir
þingið“ og náttúrlega megi ekki fara
í öfuga.átt við þings vilja og þjóðar.
Nú hefir Estrup frestað þinginu, til
þess að geta gefið bráðabirgðalög gegn
vilja þingsins og sjá allir, hversu 25.
gr. er borgið á þann hátt. Merkust
af þessum bráðabirgðalögum eru: lög
um aukningu lögregluliðsins og stofn-
un nýs vopnaðs lögregluflokks; til-
gangrinn er áuðsóðr; önnur um æs-
ingar i ræðu og riti (viðbót við in
dönsku hegningarlög) og er efni þeirra
á þessa leið:
§ 1. Hver sem í ræðu eða riti ræðr
til þess að fremja verk, sem hegn-
ing liggr við, sætir hegningu sem
fyrir saknæmar tilraunir.
Sá sem lýkr lofsorði á glæpi og
telr þá vel framda, sætir fangelsis-
hegningu [þetta á við lík tilfelli, sem
það, er við bar hér í Danmörku, að
Noes nokkur og Nielsen hjálpuðu lög-
reglustj óranum niðr af ræðupalli, eins
og óg hefi áðr frá skýrt. Þegar þess-
ir tvéir menn voru komnir út úr
gæzluvarðhaldi, þá fögnuðu vinstrim.
þeim hér í hænum með hátiðahöldum
og fagnaði miklum — gáfu þeim silfr-
könnur o. s. frv].
§ 3. Sá sem í riti eða ræðu eða
á einhvern annan hátt sem almenn-
um friði standi voði búinn af, eggjar
og æsir nokkurn hluta af' alþýðu
manna [bændr og verkmenn] til
hatrs og heiftar móti öðrum flokk-
um [gózeigendum] sætir fangelsishegn-
ingu.
§ 4. Sá sem í ræðu eða riti fer með
ósannindi eða rangfærir það, sem gjört
er, til þess að vekja hatr eða fyrir-
litningu á ríkisstofnunum eða at-
höfnum stjórnarinnar, sætir fangelsis-
hegningu“.
Lög þessi voru gefin þann 2. nóv.
og hafa þegar náð gildi. Þau skýra
sig sjálf. Það er auðvitað, að öll
þessi lög, og það er von á fleirum
enn, verða óðara feld, þegar þingið
kemr aftr til sögunnar.
Jeg þarf ekki að segja frá því, að
hægrimenn hafi tignað Estrup enn
meir eftir atlöguna en áðr. Alstað-
ar streymdu heillaóskir til hans; um
hábjartan sunnudag héldu hægrim.
(hór um 12000 ein, og er það lítið
af öllum Hafnarbúum) fánaför (að
sinu leyti eins og blysför) til heiðrs
við Estrup, og urðu málaferli nokkur
iit úr; nokkrir vinstrimenn blésu í
pípu þegar hinir sungu, og hrópuðu: niðr
með Estrup, þegar hinir kölluðu: upp
með hann, og bráðum á að halda hon-
um veglega matarhátið.
Yfir höfuð er ástandið ið versta.
Kvarta menn af öllum stéttum um
litla atvinnu, vantraust manna milli
og þar fram eftir götunum. Það er
sannarleg skæruöld eða Sturlungaöld
hór, en það skilr, að vopnin eru orð;
málalyktir eru engar sjáanlegar.
Fyrir skömmu er hór dáinn dr.
Jón læknir Finsen, sem um hrið var
læknir á Akreyri, þótti hann góðr
læknir, lærðr vel í sinni ment og
inn nýtasti maðr.
Raykjavík 23. nóvember.
— Póstskipið kom loks i gærkveld.
— Opið hréf konungs 2. þ. m.
leysir upp „alþingi,' sem nú eru.
■— Annað o. hr. dags. s. d. boðar
nyjar kosningar til alþingis, og skulu
þær fram fara um alt land á tíma-
bilinu 1.—10. júní-mán. 1886, að báð-
um þeim dögum meðtöldum. Enn
fremr er í sama o. br. ákveðið, að