Þjóðólfur - 30.11.1885, Blaðsíða 2

f
T
Guögeir Þorláksson.
(Undir nafni foreldra hans, hvers fyrir sig).
—0—
Mig hingað til herrann svo leiddi,
að hamingjan faðminn mér breiddi:
ég gladdist við börnin mín góðu,
til gagns mér og yndis þau stóðu,
En fegursta framtíðar-vonin
var fest við minn einasta soninn,
sem ungmennum af þótti bera
og einkar gott mannsefni vera.
Hans atgjörvi líkams og anda
hans aldri langt framar nam standa;
hann gott bar og guðrækið hjarta;
allt gladdi það von mína bjarta.
Hér skiftist um skjótara’ en varði:
því skapadóms engillinn harði
nú æskublóm af skar míns sonar
og út slökkti ljós minnar vonar.
Nei, ekki’ er það slokknað með öllu:
því ódáins lifir í höllu
það ljósið, sem langt um er skærra,
og lyfta kann voninni hærra:
Ei sonar míns hlut ber að harma;
hann hvarf nú þeim föður til arma,
sem öndin hans aðhyllast vildi,
sem eflaust nú tók hana’ af mildi.
Og mér þó að missirinn svíði
og magnist í vonar stað kvíði,
ég enn meiri orsök þó hefi
að alföður dýrðina gefi:
Minn arfi var ástgjöf hans mildi:
ég auðsýna þakklæti skyldi.
Til harms mér þó hlytum að skilja,
mér hlíta ber spekinnar vilja.
Og hann, sem mig hingað til leiddi
og hjálpráð af kærleik mér greiddi,
mun enn sem fyr athvarf mitt reynast
og ástverkið fulikomna seinast.
(Br. J.)
Standa ber oss stríðs á velli
og stríða’, ef tími gefzt, til elli;
þó falla siái bur eða bróðir,
bregða’ ei á flótta hermenn góðir.
Þ. G.
^ ^ ^ %

BÓKMENTIR.
á -f, -t- -r- -r- -t- TFTtUtTT
„ Um frelsi og mentun kvenna. Sögu-
legur fyrirlestur. Eptir Pál Briem
cand. juris11. Rvík. 1885. 32 bls.
Crown 8vo. (Sig. Kristjánsson).
Helzta inntak fyrirlestrsins er þetta:
Kvennfrelsis-neistinn kviknaði í Lun-
dúnum. — Kvennréttr til forna. —
Leyft í józku lögum að lemja konur
með staf og vendi. — Forn lög vor.
— Þorbjörg digra. — Steinvör Sig-
hvatsdóttir. — Ingunn latínulærða.
— Konur halda ræður. — Konum
visað af fundi. — Fyrsti kvennfrels-
isfundr. — Konur hæddar. — Svört
kona heldr ræðu. — Þrælastríðið í
Bandarikjunum. — Konur fara í kall-
mannsföt og berjast. — Konur verða
læknar, lögfræðingar, prestar o. fl. —
Konur fá kosningarótt. — Kona kenn-
ir rómversk lög bak við fortjald. —
Systir Werglands skálds. — Páll
Melsteð amtmaðr. — Stuart Mill. —
Konur á Norðrlöndum. — Kona verðr
doktor í heimspeki, — Kona verðr
háskólakennari. — Konur á Islandi.
Menn sjá af þessu, að höf. kemr
viða við. Hann ritar fjörugt og
skemtilega, og hver sá, sem vill kynna
sér kvennfrelsishreyfinguna, ætti að
kaupa kverið, lesa það og eiga það.
Annað rit er ekki til þessa til á ís-
lenzku um þetta mál; og kvennfrelsið
er þó ekkert annnað en einn hlekkr
í keðju þeirra frelsishugmynda sam-
tiðar vorrar, er knýja á dyr hjá oss
sem öðrum þjóðum, og er mál komið
fyrir oss að fara að opna hurð á hálfa
gátt fyrir þeim gestum. Vér kom-
umst svo aldrei hjá heimsókn þeirra
fyrr eða síðar, hvort sem er, sem betr
fer, hversu háum sínverskum múr sem
vanafastir hleypidómar og vesal-
menska reyna að viggirða vorn and-
lega sjóndeildarhring.
„Forníslenzk málmyndalýslng eftir
Dr. L. F. A. Wimmer. Þýtt hefir
Valtyr GuSmundsson “. Rvik. 1885.
(Kr. Ó. Þorgrímsson).
Það var komið mál til fyrir oss Is-
lendinga að eignast á voru máli mál-
myndalýsing tungu vorrar. Það var
engin slík bók til áðr, sem nefnandi
sé, nema ið stutta ágrip Valdimars
Asmundarsonar, sem fylgir Ritreglum
hans. Var það og er ágætt fyrir al- j
þýðu. En ýtarlegri málmyndalýsing i
handa þeim, er námsveginn ganga,
var ekki til; því að málmyndalýsing |
Halldórs Friðrikssonar verðr varla til ^
bókmenta talin, úrelt og óvísindaleg
eins og hún er að öllu sniði, og svo
úandi og grúandi af vitleysum.
Wimmers bók er vísindalega samin
og áreiðanleg bók, og er vel fallin
til kenslubókar í æðri skólum; en
fremr þung mun hún verða fyrir lægri
skóla, svo sem barnaskóla og ung-
lingaskóla.
Hvað þýðinguna snertir, þá er hún
yfir höfuð góð, en þó eigi svo vönd-
uð, sem skyldi. Dönskuleg orðtæki
koma fyrir. Sér i lagi væri vert
f^rrir alla ina yngri menn að gæta
sín við því, að láta ekki ýmsa „dór-
ískuu loða við sig eftir að þeir sleppa
frá latínuskólanum. Það er t. d. ekki
eðlileg íslenzku tungutaki þessi ei-
lífa fantareið á ákveðna greininum, ,
sem er ekkert annað en þýðinggrein-
isins í dönsku máli, af þvi Dönum .
er hann tíðari en oss; t. d. „til að í
sýna hinn mismunandi frarnburð . . .
stafa í fornmálinu11 („den forskellige
Udtaleu); enginn íslendingr, sem ekki
er að þýða dönsku eða hefir lært hjá
Halldóri Friðrikssyni að skrifa íslenzk-
an stýl hugsaðan á dönsku, hefir i
slikri setningu „hinn mismunand’11,
heldr að eins „mismunandi framburðu
eða heldr: „mismun framburðarins“.
— Ekki er það heldr íslenzkulegt að
segja (bls. 9. og víðar): „i vissurn sam-
böndumu; er það gagnstætt „óvissum
(o: vafasömum, eða óvísum) sambönd-
um«? — „Heitir (á íslenzku)u í stað- I
inn fyrir „er (á íslenzku)u er ekki
hreint mál. Að orð „taki til sinlí .
annað orð í því og því falli, er og
naumast íslenzka. En þetta er ekki
sagt til að lýta þýðinguna, sem yfir
höfuð er góð, heldr til að benda þýð-
endum á, að þá er vel á að þyða, má
ekki láta sér nægja að þýða ordin,
heldr verðr þýðandi að hugsa setning
hverja um á móðurmali smu.
Athugasemdirnar um nútíðar-málið i
hefðu mátt vera nokkru ýtarlegri; á
stöku stað munu þær og vera ekki