Þjóðólfur - 29.01.1886, Blaðsíða 3

>
\

og gætu eigi haft fósturjörð sina svo
fyrir hugskotssjónum, að það, semlag-
ar sig hezt eftir kringumstæðum henn-
ar, festi dýpri rætur hjá þeim, en það,
sem alls ekki getur átt við hjer á
landi. Þegar þeir koma svo aptur
heim til Islands, vita þeir ekki, hvað
af lærdómi sínum getur orðið þeim að
liði, og þeir vita það ekki fyr en lífsreynsla
sjálfra þeirra og annara er búin að
benda þeim á það hjer heima á Is-
landi.
Þannig mundu menn enn reka sig
á það, að grundvöllinn vantaði, og að
hann sat eptir hjer á landi, eins og
jeg mun benda nákvæmar á síðar.
Allt öðru máli er að gegna um þá,
sem hafa gengið hjer á búnaðarskóla,
og því fengið töluverða þekking á
búnaðarháttum hjer á landi; þeir ættu
þvi að geta sjeð, hvað hjer á við af
því, sem þeir læra í Noregi, og því
fært sjer allt í nyt, sem þar gefst
kostur á að læra. En þá kemur ann-
að til skoðunar. Þessir menn eru
búnir að eyða til náms síns nokkru
fje, og að minnsta kosti tveimur árum.
Þeir geta haft hjer allarðsama at-
vinnu, og vilja því ógjarna eyða enn
tveim árum og töluverðu fje. En setj-
um svo, að þeir vilji kosta svo miklu
til þess, að afla sjer meiri þekkingar
í búnaði, þá vilja þeir þó ekki sSeta
þessum kjörum; enda er það eðlilegt,
því að þeir eru komnir svo langt á
veg, að þessir staðir geta ekki full-
nægt kröfum þeirra i tvö ár. Það er
því hentugra fyrir þá, ef þeir geta,
að koma sjer fyrir á mismunandi bú-
um, og vinna á hverjum stað svo og
svo langan tíma, sem þörf gjörist, til
þess að þeir læri vinnuna, og komist
inn í búnaðarháttuna; og einnig, ef
efnahagur leyfir, að ganga á þá bún-
aðarskóla erlendis, sem standa fyrir
ofan þá búnaðarskóla, sem þeir hafa
gengið hjer á ; enda álít jeg, að efni-
legir menn, geti haft mjög mikið gagn
af þessu.
Þótt Islendingar megi vera land-
búnaðarfjelaginu þakklátir fyrir þetta
boð sitt, þá álít jeg samt, að það beri
með sjer, að ijelagið vanti eins og
eðlilegt er, nægan kunnugleika á hög-
um og búnaðarháttum lands vors, því
að annað virðist liggja beinna við,
seni er nauðsynlegt, til þess að þetta
boð geti orðið að fullu liði. (Niðurl.)
Til herra Ben. Gröndals
fyrrverandi latínnskólakenuara m. m.
—o—
Brjef yðar í Fjallkonunni 2. tbl. J). á. kom
mjer nokkuð á óvart. Jeg hjelt, að þjer hefð-
nð lesið öll blöðin hjer í Beykjavik í sumar,
en pjer liaflð náttúrlega ekki haft tima til þess.
Þjer hafið misskilið grein mina og tekið til
yðar það, sem eigi var beint að yður.
Þjer talið um fjárlaganefndina i neðri deild.
Jeg er yður alveg samdóma um liana. Þjer
hafið ekki skaminað j)ingið, og það var líka
litil ástæða til þess; }>að veitti yður ])að, sem
þjer báðuð um. Það, sem jeg hef á móti, eru
mótmæli yðar gegn styrk til að lœra. Yður
finnst ekki heppilegt að nefna skólana, af þvi
að þeir sjeu opinherar stofnauir. En jeg
segi: skólarnir eru fyrir námsmennina; peir
eru til þess að námsmennirnir geti lært. Fyrir
fjeð, sem er veitt til þeirra, þurfa námsmenn
að kosta minna til að læra. Það gjörir ekk-
ert til, hvort skólarnir, sem styrkinn fá, eru
opinberar stofnanir eða ekki. Við þurfum nú
annars ekki að vera að rífast út af þessu. Ef
þjer mótmælið, þá segi jeg, að þjer sjeuð gam-
aldags, og þar með búið.
Jeg stend við það, sem jeg hef sagt, að það
er rjett að veita styrk til að lœra. Þjer segið
líka: „Jeg stend við það, sem jeg hef sagt, það
hlýtur þó að vera auðskilið, að það er allt annað
að borga jafnóðum fyrir unnið verk“. Ef þjer
væruð soeialistí, skyldi jeg talca hattinn ofan
fyrir yður og hugsa með mjer: „Litur þú og
kannar kynja-djúp“. Socialistar vilja, að ríkið
borgi fyrir unnin verk, og þetta getur verið
mikið góð skoðun i sjálfri sjer, en jeg hef ekki
mætur á kenni. Það eru mörg verk, sem
landið mundi græða lítið á. Landið ljet
byggja fangelsi á Húsavík fyrir nokkr-
um árum. Þar borgaði það iO.OOO kr. fyrir
unnið verk, og það var meir að segja grjót-
verk. Nýlega varð landið að selja þetta grjót-
verk fyrir—'500 kr. Þjer, sjáið, að það getur
stundum verið skaði að borga fyrir unnin verk.
Mjer finnst, að það sje eigi hægt að meta
verk yðar til peninga. Þingmönnum var
nokkur vandi á með yður; þjer fóruð svo hast-
arlega frá skólanum. Þjer eruð settir i 16. gr.
fjárlaganna, en þjer eigið þar ekki heima. Það
er óviðkunnanlegt, að landið veiti yður styrk.
Annaðlivort ætti landið að veita yður svo mikil
eptirlaun að þjer getið lifað fyrst það er nú
einu sinni siður að veita eptirlaun, og eiga
það svo undir drengskap yðar, hvort þjer ynn-
uð þvi til hags,—eða gjöra yður að embættis-
manni, sem frædduð almenning um þjóðmenn-
ingarsögu Norðurlanda, og hjelduð áfram mynda-
safni yfir íslenzk dýr. Þetta kann að vera
móti reglunni; en þjer eruð lika sjaldgæfur
fugl, listamaður, fræðimaður og skáld.
Jeg kann ekki við hjá yður, að það er eins
og þjer öfundið Pálana. Jeg þekkti svo mikið
tíl á þinginu í sumar, að jeg get sagt yður,
að það eru einberar getsakir við þingmenn, að
þeir hafi veitt þeim fje fyrir undirróður eða
þess háttár. Páll Melsteð hefur í möfg ár
verið kennari við latinaskólann og rækt skyldu
sina vel. Hann hefur haft nærri þvi eihs
marga tíma við hann, eins og liinir föstu kenn-
arar, en haft margfalt minni laun. Er það
nokkurt ranglæti, þótt hann nú loksins fái
laun fyrir starfa sinn við latínuskólann að til-
tölu við það, sem föstu kennararnir fá? Páll
Briem er hinn fyrsti lögfræðingur, sem hefur
óskað að geta gefið sig við að stunda islenzka
rjettarsögu. Ef menn vilja, að islenzk rjettar-
saga sje rannsökuð, hví má þá eigi veita honum
fje til þess, þar sem hann átti kost á lifvæn-
legri stöðu t. a. m. málfærslustörfumhjer i Bvík
og fi., en hafnaði því, til þess að geta stundað
isl. lög. Auk þess er það i beinni samkvæmni
við kröfur þingsins um lagaskóla og lög þau,
sem það liefur samþykkt um hann hvað eptir
annað,
Jeg ætla eigi að þrátta við yður um leyni-
legu atkvæðagreiðsluna við landsyfirrjettinn.
Jeg skal einhvern tíma koma með grein í
Þjóðólfi um leynilega atkvæðagreiðslu. Leyni-
leg atkvæðagreiðsla á við sums staðar, en ein-
mitt ekki hjá dómstólunum. Þetta eru nýjar
skoðanir hjer á landi, en þær eru það ekki i
öðrum löndum. Þess vegna bið jeg yður að
geyma „gróflxeitin11 í skúffunni hjá yður og
láta fáa sjá þau.
Beykjavik 23. jan. 1886,
Þorleifur Jónsson.
PÚSTSKIPIÐ LAUBA kom hingað í gær
kl. 4 eptir hádegi. Með þvi komu Geir Zoéga
kaupmaður, Guðbrandur Ifinnbogasen verzlunar-
stjóri og kona lians, Guðmundur Einarsson,
bóndi i Nesi á Seltjarnarnesi, Hafsteinn Pjet-
ursson stúdent, og Sigurður Þórðarson kandidat
í lögfræði.
í Leitli kom sú fregn til póstskipsins, að
Hilmar Finsen, fyrverandi landshöfðingi,
hefði andazt 15. þ. m. Mun hans verða
minnzt síðar hjer i blaðinu.
Útlendar fréttir.
—0—
Kliöfn, 14. jan. 1886.
Siðan siðustu frjettir bárust heim til Fróns
hjeðan, hefur ekki svo lítið gerzt til tiðinda,
þótt fijótt sje frá að segja.
Á Spáni dó Alfons konungur, maður korn-
ungur til þess að gera, og heldur vel látinn.
Urðu þau skipti við lát hans, að hið gamla
apturhaldsráðaneyti, sem setið hafði að völdum,
velltist úr sæti, en nýtt frjálslynt kom i stað
þess. Ekkjudrottningin befur unnið eið að
stjórnarskrá Spánar, og á hún nú að vera fram-
vegis ráðandi lands fyrir hönd prinsessunnar,
sem eiginlega erfir rikið, en er 5 vetra gömul.
Sagt er, að drottningin sje þunguð, og ef hún
elur son, verður hann konungsefni. Hinn gamli