Þjóðólfur - 05.02.1886, Page 1

Kemur <it á föstudagsmorgna.
Verö árg. 4 kr. (erlendis 5 kr.).
Borgist fyrir 15. júlí.
ÞJOÐOLFUR.
Uppsögn (skrifleg) bundin við
áramót, ógild nema komi til út-
gefanda fyrir 1. október.
XXXVIII. árg. Reykjavík, föstudaginn 5. fekrúar 1886. Xr. 6.
DANMÖRK OG ÍSLAND.
(Þýtt úr Morgunblaðinu danska frá 29. nóv. f. á.).
—:o:—
Það hvílir og hefur stöðugt hinar
síðustu aldir hvílt einhver óhamingja
yfir öllum aðgjörðum dönsku stjórn-
arinnar. Hvílík ósköp hafa ekki farið
að forgörðum hjá henni? Hvern árang-
ur getur hún sýnt af störfum sínum?
Hinn áþreifanlegasti ávöxtur af gjörð-
um hennar er stöðug sundurlimun
landsins og beiskar endurminningar
hvarvetna, þar sem dönsk stjórn hef-
ur látið eptir einhverjar menjar. Hvað
var sagt fyr meir í Noregi um stjórn-
ina frá Kaupmannahöfn, og hver dóm-
ur var upp kveðinn yfir oss í hertoga-
dæmunum? Og hvað er sagt enn i
dag um danska stjórn á Islandi, á
Færeyjum og á Vesturindlandseyjum?
Um Grænland viljifm vjer ekki tala,
því að hin auma og fámenna þjóð,
sem vjer förum þar illa með, hefur
ekki mátt til að gjöra heiminum kunn-
ar kvartanir sínar. Það er þannig
þvi miður hvorki ýkjur nje uppspuni,
að dönsk stjórn reynist hvarvetna ill
eg ónýt; einmitt það virðist oss hinn
sorglegasti vitnisburður móti langlifi
þessa ríkis.
Hr. Nellemann á fullt i fangi með
stjórnardeilur hjer í Danmörku; þó
hefur hann, þessi óbilandi ættjarðar-
vinur, — sem ekki kann að hræðast,
eins og sagt var um hann i lands-
þinginu, — „ekki hryllt viðu að kveykja
ófrið við Islendinga og steypa stjórn-
inni í aðrar eins deilur við þá.
Það er alkunnugt, að alþingi sam-.
þykkti síðastliðið sumar frumvarp til
breytingar á stjórnarskránni í þá átt,
að æðsta stjórn Islands yrði flutt frá
Kaupmannahöfn inn í landið sjálft.
Nú hefur dómsmálaráðgjafi Dana á
hendi hið æðsta vald i íslenzkum mál-
um, og nefnist því ráðgjafi fyrir ís-
land; en eptir stjórnarskrárfrumvarpi
alþingis á að fá þetta vald í hendur
ábyrgðarlausum landstjóra, skipuðum
af konungi og búsettum á Islandi.
Landstjóri skal taka sjer ráðgjafa;
skulu þeir bera ábyrgð á stjórnar-
störfunum fyrir alþingi. Jafnframt
því, sem frumvarp um þetta stjórnar-
fyrirkomulag var samþykkt á alþingi,
samþykktu báðar deildir þess ávörp
til konungsins, þar sem farið var fram
á með mjög þegnlegum orðum, að
stjórnarskrárbreytingin yrði staðfest.
Herra Nellemann hefur nú svarað
þessum ávörpum með „opnu brjefi“,
sem leysir alþingi upp, og með „aug-
lýsingu til íslondinga“, sem með hörð-
um orðum ber þingmönnum á brýn,
að þeir beri ekki skynbragð á stjórn-
arstöðu landsins að lögum, að þeir
sjeu illviljaðir alríkinu og ætli að
sprengja hið öldungis nauðsynlega al-
rikisband. Bæði þessi ríkisskjöl eru
dagsett 2. nóv. — sama dag, sem vald-
boðnu lögin um takmörkun prent-
frelsisins.
Yjer efumst um, þrátt fyrir þessi
orð hr. Nellemanns, að nokkur frjáls-
lyndur danskur maður muni álasa al-
þingi fyrir þær kröfur, sem það hefur
gjört. Enginn getur með nokkrum
líklegum ástæðum láð íslendingum, að
þeir óski eptir verulegri sjálfstjórn.
Island er ekkert fylki af Danmörku,
eins og t. a. m. Borgundarhólmur eða
Langaland, og hin íslenzka þjóð er
ekkert brot af hinni dönsku þjóð. Hin
íslenzka þjóð er bræðraþjóð vor, sem
stendur oss jafnfætis, og þótt hún sje
fámenn í samanburði við oss, þá gef-
ur það oss engan eðlilegan rjett, til að
gjöra hana að undirlægju vorri. Yjer
hurfum fyr meir fljótt frá því, að Is-
lendingar skyldu eiga sæti á. ríkis-
þingi Dana; þáð varð báðum ljóst, að
hvorki Danir nje Islendingar græddu
nokkuð á því. Fyrir fáum árum komst
svo langt, að Island fjekk sjerstaka
stjórnarskrá fyrir sig og löggjafarþing
fyrir sig. En það lilaut þegar að vera
ljóst, að við það varð ómögulega num-
ið staðar, því að æðsta stjórn lands-
ins, sem ábyrgðna skyldi bera, átti,
eins eptir sem áður, að liafa sæti i
Kaupmannahöfn, mörg hundruð mílur
frá Islandi. Þessi æðsta stjórn og
fjarlæga stjórnarábyrgð var auk þess
fengin í hendur dönskum ráðgjafa,
sem háður er algjörlega viðburðum í
stjórn- og þingmálum Danmerkur, sem
snerta Island að engu leyti. Það gat
enginn vænzt þess með nokkurri sann-
girni, að alþingi vildi láta sjer lynda
þess háttar málamyndarstjórn yfir Is-
landi með þess háttar málamyndar-
ábyrgð. Og þegar Island krefst nú,
að fá stjórnendur i landinu sjálfu með
fullri ábyrgð, þá segjum vjer, að þetta
sje eðlileg rjettarkrafa, sem ómögulegt
er að synja til lengdar. Hr. Nelle-
mann lætur í nafni konungs Islend-
inga vita, að með þvi að koma þessu
fyrirkomulagi á „myndi ísland i raun
og veru verða leyst úr öllu sambandi
við ríkið, þar sem æðsta stjórn þess
þá yrði falin á hendur stjórnarvaldi í
landinu sjálfu, er óháð væri bæði hinni
annari stjórn Vorri og eins rikisráði
Voru. En slikt fyrirkomulag“—stend-
ur enn fremur i auglýsingunni —
„mundi fara i bága við hina gildandi
stjórnarskipun ríkisins, og gæti eigi
samrýmzt stöðu íslands að lögum sem
óaðskiljanlegs hluta Danaveldis, er
gjörir það að verkum, að æðsta stjórn
hinna íslenzku mála sem og allra mála
rikisins til samans verður að vera í
höfuðstað Vorum“. Þetta er næsta
hátíðlegt. En hr. Nellemann vinnur
fyrir gíg með stóryrðum sínum; orð
hans: að ísl. ráðaneyti þurfi endilega
að vera i Kaupmannahöfn, fær hann
hvorki danska nje íslenzka þjóð til
að skoða öðruvisi en orðagjálfur. Hags-
munir beggja þjóðanna koma eigi i
bága hvorir við aðra i þessu máli.
Vjer Danir getum með glöðu geði, og
án þess að biða nokkurt tjón, látið
íslendinga fá allt það sjálfsforræði,
sem þeir kreíjast. í boðskap konungs